Hakimler ve Savcılar Kanunu kabul edildi

TBMM Adalet Komisyonu'ndaki iade gerekçeleri doğrultusunda yapılan değişiklikle kabul edilen yasada, avukatlık mesleğinden hakim ve savcı adaylığına geçmek isteyenlerden, “mesleklerinde fiilen en az 3 yıl çalışmış, 35 yaşını doldurmamış ve kendi aralarında yapılacak olan yazılı sınav ve mülakatta başarılı olma” koşulu, yasadan çıkarıldı.

Yasaya göre, idari yargı adayları için; hukuk fakültesinden mezun olmak veya yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye'de hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi almış bulunma, hukuk fakültesinden mezun olanlar dışından alınacak adaylar bakımından, ihtiyaç oranında hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az 4 yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olma koşulu aranacak.

Adli yargı adaylarından, meslek öncesi eğitimlerinin bir yılını, avukatlık mesleğinden adaylığa geçenlerden meslek öncesi eğitimlerinin 3 ayını tamamlayanlar, adli yargı teşkilatının ihtiyaç durumu ile olanaklar ölçüsünde kendi istekleri göz önünde bulundurulmak ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) da görüşü alınmak suretiyle, Adalet Bakanlığı'nca hakimliğe veya Cumhuriyet savcılığına atanacak şekilde ayrılacak.

Atamalar, ilgililerin adaylığa giriş derece ve kademesine bir derece ilave edilmek suretiyle bulunacak derece ve kademeler üzerinden HSYK tarafından yapılacak.

Hakim adaylığında geçen sürenin tamamı ile avukat adaylığında mahkemelerde yapılmış olan staj süresi, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinde değerlendirilecek.

KIDEM SIRALAMASI

Hakimlik ve savcılık mesleği, üçüncü sınıfa, ikinci sınıfa, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıf olmak üzere dört sınıfa ayrılıyor. Birinci sınıfa ayrıldığı tarihten itibaren 3 yıl süreyle başarılı görev yapan ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş hakim ve savcılar, birinci sınıf olacaklar.

Hakimlere sicil verilmesi uygulamasından vazgeçiliyor. Savcılar için sicil uygulaması devam edecek.
Meslekten çıkarılmayı gerektirmeyecek şekilde kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis veya göreviyle ilgili bir suçtan dolayı adli para cezasına mahkum olanlar, bir derecede 2 veya bir sınıfta 3 defa kınama cezasına uğrayanlar ile kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alanlar, cezanın kesinleşmesini izleyen inceleme tarihinden itibaren bir yıl süre ile derece yükselmesini durdurma veya yer değiştirme cezası almış olanlar ise cezanın kesinleşmesini izleyen inceleme tarihinden itibaren 2 yıl süreyle kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi incelemesine tabi tutulmayacak.

LİSANS ÜSTÜ ÖĞRENİM VE UZMANLIK EĞİTİMİ

Meslekleriyle ilgili konularda yüksek lisans veya doktora öğrenimi yapmak isteyenler ile TODAİ ve Türkiye Adalet Akademisi'nde düzenlenecek uzmanlık programlarına devam etmek isteyen hakim ve savcıların, HSYK'den izin almaları zorunlu olacak. Görevle ilişiği kesilmeden ve görevini aksatmadan belirtilen öğrenimleri yapmak isteyen hakim ve savcıların, HSYK'ye bilgi vermeleri yeterli olacak.

Öğrenimini yapanların derece yükselmeleri, kademe ilerlemeleri, birinci sınıfa ayrılma, aylık, ödenek, diğer mali ve sosyal hakları devam edecek ve mecburi öğrenim süresince izinli sayılacak. Bu şekilde öğrenime devam edenler izinli sayıldıkları süre kadar mecburi hizmetle yükümlü olacaklar.

Meslekleriyle ilgili yüksek lisans öğrenimi yapmış olanlar ile TODAİ'nin yüksek lisans programını ve Türkiye Adalet Akademisi'nde bir akademik yıldan az olmamak üzere düzenlenen uzmanlık eğitim programını başarıyla bitirenler için 9, meslekleriyle ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlar için 8 yıllık meslek kıdemi, birinci sınıfa ayrılmada yeterli sayılacak.

MERKEZ KURULUŞLARA ATAMA KOŞULLARI

Adalet Bakanlığı tetkik hakimliğine, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile bakanlık hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından Adalet Bakanı tarafından atama yapılacak.
Adalet müfettişliğine, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az 8 yıl görev yapmış ve üstün başarısıyla adalet müfettişliği hizmetinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından atama yapılacak. Atama üçlü kararnameyle gerçekleştirilecek.

Adalet Bakanlığı Müsteşarlığı'na, yüksek müşavirliklerine, müsteşar yardımcılıklarına, Teftiş Kurulu Başkanlığı'na, genel müdürlüklerine, Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı'na, Teftiş Kurulu başkan yardımcılıklarına, Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kaybetmemiş bulunan birinci sınıf; müstakil daire başkanlıklarına, genel müdür yardımcılıklarına ve İş yurtları Kurumu Daire Başkanlığı'na ise birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar arasından üçlü kararname ile atama yapılacak.

Genel müdürlük daire başkanlıkları ile Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu üyeliklerine ise meslekte fiilen en az 8 yıl çalışmış ve ikinci dereceye yükselmiş bulunan hakim ve savcılar arasından Bakan onayı ile atama yapılacak.
Adalet Bakanı, adli ara verme süresinde HSYK'nin onayına sunmadan verdiği geçici yetkileri kaldırabilecek.
Hakim ve savcılar, bilimsel araştırma ve yayınlarda bulunabilecek, bilgi ve görgülerini artırmak, meslekleriyle ilgili araştırma yapmak, kurs ve öğrenim görmek veya görev yapmak üzere Adalet Bakanlığı'nca yurt dışına gönderilebilecek. Bu surette yurt dışına gidip 3 aydan fazla yurt dışında kalanlar, yurda dönüp mesleğe başladıktan sonra 5 yıl süre ile mecburi hizmet yapmak zorunda olacak.
Cumhuriyet savcıları, hizmetin gerekleri ile görevin özelliklerinden doğan hallerde mesai saatleri dışında ve tatil günlerinde nöbet tutabilecek.

SİCİL NUMARASI VERİLECEK

Hakimlere ve savcılara sicil numarası verilecek, haklarındaki belgeler gizli ve açık sicil dosyalarıyla özlük dosyasında saklanacak. Bu bilgiler, elektronik ortamda da tutulabilecek.

Hakim ve savcılar hakkında ceza soruşturması veya kovuşturmasına başlanmış olması, aynı olaydan dolayı disiplin soruşturmasını gerektirmeyeceği gibi, ilgilinin mahkum olması veya olmaması, ayrıca disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmeyecek.

Meslekten çıkarma ve yer değiştirme cezalarını gerektiren eylem dışındakiler için disiplin soruşturması, eylemin işlendiği tarihten itibaren 3 yıl içinde açılabilecek. Disiplin cezası, bu cezayı gerektiren eylemin işlendiği tarihten itibaren 5 yıl içinde verilebilecek.

Disiplin cezasını gerektiren eylem, aynı zamanda bir suç teşkil eder ve bu suç için kanunda daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüş olur ve ceza soruşturması veya kovuşturması da açılır ise bu süreler uygulanacak. HSYK'ce kovuşturma sonucunun beklenmesine karar verilenler hakkında ise mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 2 yıl geçmesi halinde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrayacak.

CEZA KESİNLEŞENE KADAR GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA

Meslekten çıkarma cezası verilenler hakkında, cezanın kesinleşmesine kadar görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanacak. Görevden uzaklaştırılan hakim ve savcılara bu süre içinde aylık ve ödeneklerinin yarısı ödenecek.
Disiplin cezalarının silinmesine ilişkin sürenin başlangıç tarihi, cezanın kesinleştiği tarih olacak.

İşin niteliğinin gerektirmesi halinde HSYK'ce görevden uzaklaştırma süresi 2 ay daha uzatılabilecek.
Hakim ve savcılar hakkındaki davaların kanun yolu incelemesi de öncelikli olarak yapılacak.