Hafıza çılgınlığı

Newsweek Dergisi'nde yer alan habere göre aşırı bilgi akışı yüzünden bombardıman altında kalan milyonlarca Amerikalı bellek yetersizliği içinde kıvranıyor. Özellikle de 68 kuşağının 'yeni ortayaş krizi' olarak gösteriliyor unutkanlık. New York'taki Mount Sinai Tıp Merkezi'nde hafıza eğitimi veren psikolog Cynthia Green, ‘‘68 kuşağı, 30 ve 40'lı yaşlarını sürerken fitness çılgınlığına kaptırmıştı kendini. Şimdilerde ise hafıza sorunu, bu kuşağın yeni krizini oluşturuyor’’ diyor.

Tabii bu yoğun talep büyük bir pazar yaratıyor. İlaç, hormon ve vitamin gibi takviye maddelerinin yanı sıra, hafızayla ilgili kitaplar kapış kapış gidiyor; hafıza seminerleri dolup dolup taşıyor.

Bir Hıristiyan TV kanalında ‘‘Mind Unlimited’’ (Sınırsız Bellek) adı altında haftada bir yayınlanan şov programı tam 33 milyon evde izleniyor. Evde hafıza güçlendirme dersi almak isteyenler de 49.97 dolara satılan ‘‘Mega Memory’’ adlı kasetleri kapışıyor.

İnsanlar daha kuvvetli bir hafızaya sahip olmak için uğraş verirken, biyolog, nörolog ve psikologlar insan belleğinin sırlarını çözmek için çalışıyor, kusursuz bir hafızanın ne oranda kuvvetli olması gerektiğini ortaya çıkarmak istiyorlar.

Harvard Üniversitesi'nden Daniel Schacter'in 1996 yılında yayınladığı Searching for Memory adlı kitaba göre, insan beyni bir kompüterden farklı olmakla birlikte, iki beynin işleyişi arasında bir kıyaslama yapmak gerekiyor. Masamızdaki PC gibi, beynimiz de iki temel tipte hafızayla donatılmış bulunuyor: Çalışma hafızası o anda akan bilgileri alırken, uzun dönem hafızası bu bilgileri gelecekte kullanmak üzere depoluyor. İnsan beyninin merkezinde bulunan hippocampus adlı küçük yapı, bilgilerin depolanmasında çok önemli bir rol üstleniyor. Hippocampus, nöronların gönderdiği bilgilere olumlu yanıt verdiği takdirde kalıcı bir ağ oluşmaya başlıyor. Bu yanıtlarda duygular ön plana çıkıyor. Örneğin potansiyel sevgili olabilecek birinin adı derhal kayıtlara geçerken, Tarım Bakanı'nın ismi depolanmadan çöpe atılıyor.

Hafızanızı test edin

Daha önce gittiğiniz yerleri ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Kapıyı kilitleyip kilitlemediğinizi ya da ocağı kapatıp kapatmadığınızı ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Bir olayın ne zaman meydana geldiğini - acaba dün müydü, yoksa geçen hafta mı - ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Cüzdan, anahtarlık gibi önemli eşyalarınızı nereye koyduğunuzu ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Size söylenen ve kesinlikle hatırlamanız gereken bir şeyi ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Dilinizin ucuna geldiği halde bir sözcük veya ismi ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Birisiyle konuşurken, o sırada neden bahsettiğinizi ne sıklıkta unutuyorsunuz?

Unutkanlıktan şikayet eden milyonlarca Amerikalı, çareyi hafıza güçlendirici ilaçlarda arıyor. Ancak Parkinson ya da Alzheimer hastaları için geliştirilen bu ilaçların sağlıklı insanlar üzerinde olumlu bir etkisi henüz görülmedi. Unutkan Amerikalılar ayrıca hafızayı güçlendirme kurslarına da akın ediyorlar.

Puanlama

1 puan: Son altı ayda hiç olmadı.

2 puan: Son altı ayda bir-iki kez oldu.

3 puan: Ayda bir kere oluyor.

4 puan: Haftada bir oluyor.

5 puan: Hergün oluyor.

6 puan: Günde birden fazla.

SONUÇ

7-14: Hafızanız ortalamanın üzerinde

15-25: Vasat

26 ve üstü: Vasatın altında

Hafıza takviye edilebilir mi?

Ginkgo Biloba

Ginkgo adlı süs bitkisinin yapraklarından elde edilen bu antioksidan en popüler hafıza ilaçlarından biri. Beyine giden oksijen miktarını artıran bu ilaçla ilgili son araştırmalar, bunamaya karşı da etkili olduğunu gösteriyor.

DHEA:

Otuz yaşından sonra böbreküstü bezlerinin salgıladığı DHEA hormonu giderek azalıyor. Farelere uygulanan öğrenme deneylerinde bu hormon kullanılıyor. Ancak insanlar üzerinde etkili olup olmadığı bilinmiyor.

Aspirin:

Aspirin vb ateş düşürücü ilaçlar Alzheimer'i geciktirebiliyor. Bu ilaçlar mideye zarar veriyor, ancak yeni versiyonlarında bu yan etki bulunmayabilir.

DHA:

Anne sütünde bulunan bu yağlı asit bebeklerin hafıza gelişimi açısından çok büyük önem taşıyor. Yetişkinler arasında yaygın olan bu takviye maddesinin, ileri yaşlarda işe yarayıp yaramadığı ise henüz bilinmiyor.

Östrojen:

Menopoz sonrası döneme giren kadınlarda Alzheimer riskini azalttığı gibi, beynin normal fonksiyonlarına da katkıda bulunuyor. Son araştırmalar, östrojen tedavisinin hem beyinsel hem de görsel hafızanın korunmasına yardım ettiğini gösteriyor.

E Vitamini:

Kalp krizini önleyen ve bağışıklık sistemini güçlendiren bu antioksidan, Alzheimer hastalığının hızını da kesiyor.