Güven mektubunda saray farkı

Ne olduğuna bakınca, İsrail’in yeni Büyükelçisi Eithan Na’eh’in güven mektubu töreni olduğunu gördük. Fırsat bu fırsat, bütün dünyada uygulanan ve Osmanlı’dan beri bir gelenek halinde Türkiye’de de süregelen bu törenlere mercek tutalım istedik. Gördük ki, Türkiye’deki törenlerde mekân değişikliği ve 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle önemli değişiklikler olmuş.

Önce şu bilgiyi paylaşmak gerekir: Bir büyükelçi, görev yaptığı ülkede, ülkesinin devlet başkanını temsil eder. Bu nedenle de göreve resmen başlayabilmesi için ülkesinin devlet başkanının güven mektubunu, bulunduğu ülkenin devlet başkanına sunması gerekir.

Bu nedenle de ‘güven mektubu sunma töreni’ diplomatik protokolde önemli bir yer tutar ve bir büyükelçi ile mahiyetindeki diplomatlar, o törende devlet başkanları gibi karşılanır. Türkiye’ye yeni gelen büyükelçiler de görevlerine o güven mektubunu Cumhurbaşkanı’na sunduktan sonra başlarlar. Bugün size törenlerin nasıl yapıldığını ve yapılan değişiklikleri anlatacağız.

GÖRKEMLİ KARŞILAMA

Büyükelçi, güven mektubunu sunmaya geldiğinde, önce askeri törenle karşılanır. Tören kıtasını selamlamadan önce, eskiden kırmızı, şu sıralar turkuaz rengi olan halının başında durur ve kendi ülkesinin marşı ile İstiklal Marşımızın çalmasını bekler. Bu sırada ailesi ve mahiyetindeki diplomatlar karşı taraftan bu töreni izler. Büyükelçi halıda yürür ve ortasında işaretli noktada durup ‘Merhaba asker’ diye seslenir. Kendisine tören adımlarıyla yürüyen bir tören subayı eşlik eder. Daha sonra ailesi ve diplomatlar kendisine katılır ve içeri geçilir. Burada da önce kendisi Cumhurbaşkanı’na mektubu takdim eder, ardından da tek tek diplomatlarını ve ailesini tanıştırır. Son olarak da Cumhurbaşkanı ile fotoğraf çektirilir ve tören sona erer.

MEKÂNSAL FARKLILIK

Törenlerin şeklindeki ilk değişiklik mekânla ilgiliydi. Malum, Cumhurbaşkanlığı Çankaya’dan Beştepe’ye taşındı. 4 Kasım 2014’te Çankaya Köşkü’nde KKTC Büyükelçisi Fazlı Can Korkut’un güven mektubu töreni ile 23 Aralık 2014’te Beştepe’deki Çek Cumhuriyeti Büyükelçisi Pavel Kafka’nın güven mektubu töreninin görüntüleri izlendiğinde bu farklılık açıkça görülüyor. Çünkü Beştepe’deki büyükelçi kabul salonu, Çankaya Köşkü’ndeki salondan çok daha büyük ve ihtişamlı. Çankaya Köşkü’nde, büyükelçi anons edildikten sonra 10 adım yürüyüp Cumhurbaşkanı ile tokalaşma mesafesine varabiliyordu. Beştepe’de ise bu mesafe 20 adıma, yani iki katına çıktı. Diğer taraftan aile bireylerinin ve diplomatların sıra bekleme yerleri bir çizgi üzerinde işaretlendiğinden daha düzenli bir görüntü ortaya çıktı. Bu farklar, törenin ihtişamını arttırdı.

KATILIMCI FARKLILIKLARI

Güven mektubu töreninde en büyük fark ise Cumhurbaşkanı’na eşlik eden görevlilerin kompozisyonunda yaşandı. Nedeni ise törende önemli bir görev üslenen askeri yaverlerin 15 Temmuz darbe girişiminde aktif rol alması oldu. 15 Haziran 2016 günü Estonya Büyükelçisi Marin Mottus’un güven mektubu töreninde, hem dışarıdaki askeri törende, hem içerideki takdim bölümünde üç yaver hazır bulunuyordu. Dışarıdaki askeri törende, tören subayının yanı sıra Başyaver de Büyükelçi’ye eşlik ediyordu. İçeri girildikten sonra ise iki yaver Büyükelçi’nin yürüdüğü yolun sol tarafında esas duruşta beklerken, Cumhurbaşkanı’nın sağında o ülke ile ilgili Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, solunda ise Başyaver ve Cumhurbaşkanı’nın Özel Kalem Müdürü duruyordu. Cumhurbaşkanı mektubu Büyükelçi’den aldıktan sonra Başyaver’e veriyordu. Sonra çekilen fotoğrafta ise ayakta duranların en sağında başyaverler oluyordu. 15 Temmuz’dan sonra ilk tören 31 Ağustos 2016 günü yapıldı. Vatikan Büyükelçisi Paul Fitzpatrick Russell güven mektubunu Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a sundu. Hem dışarıdaki askeri törende hem içeride yaverler yoktu. Cumhurbaşkanı Erdoğan mektubu Özel Kalem Müdürü Hasan Doğan’a verdi. Sonra çekilen fotoğrafta da askerler bulunmuyordu.