Güney Kore, Norveç, Kanada şimdi de Almanya! Sorun uçaklarda mı yoksa pilotlarda mı? Uzman isimden dikkat çeken yorumlar

Son dönemde, dünya genelinde meydana gelen uçak kazaları, havacılık güvenliği konusundaki endişeleri yeniden gündeme getirdi. Seyahatlerde güvenliğin sağlanması adına kritik öneme sahip olan bu durum hem havayolu şirketleri hem de düzenleyici otoriteler için ciddi bir değerlendirme gerektiriyor.

Özellikle farklı bölgelerde yaşanan kazalar, pilotaj teknikleri, hava koşulları ve teknik arızalar gibi birçok faktörü gündeme getirdi.

Örneğin 29 Aralık'ta üç kaza peş peşe yaşandı. Hollanda Kraliyet Havayolları’na (KLM) ait bir yolcu uçağı Norveç’in Torp Sandefjord Havalimanı’na acil iniş yaparken pistten çıktı. Uçakta bulunan 176 yolcu ve 6 mürettebat kazayı yara almadan atlattı. KLM, olayla ilgili bir soruşturma başlatıldığını açıkladı.

Kanada’nın Halifax Uluslararası Havalimanı’na inişi sırasında PAL Airlines’a ait bir uçağın ise iniş takımları düzgün çalışmayınca sol kanadı yere sürttü ve yangın çıktı. Yangın kontrol altına alınırken, 80 yolcu sağlıklı bir şekilde tahliye edildi. Kazayla ilgili soruşturma devam ediyor.

Güney Kore’de ise havacılık tarihine geçen büyük bir trajedi yaşandı. Jeju Air’a ait bir yolcu uçağı, Muan Uluslararası Havalimanı’na inişi sırasında kontrolden çıkarak havalimanı duvarına çarptı ve infilak etti. 181 kişiyi taşıyan uçakta yalnızca iki kişi kurtulabildi. İlk bulgulara göre kazaya iniş takımlarındaki teknik arıza neden oldu. 

Dün yine Jeju Air'a ait bir uçağın kalktığı havalimanına geri döndüğü açıklandı. Gimpo Uluslararası Havalimanı'na inen uçağın, büyük felaketteki uçak ile aynı model ve aynı arıza sebebiyle indiği bildirildi.

Tüm bu kazaların yanı sıra dün Almanya'nın Stuttgart kentinde de iniş sırasında bir uçak kazası yaşandı. Yapılan açıklamada Cessna C-172 tipi tek motorlu ve pervaneli uçağın iniş anında düştüğü, sonrasında havalimanının geçici olarak uçuşlara kapatıldığı belirtildi. Pilotun hafif yaralandığı aktarılan açıklamada, 70 yaşındaki yolcunun ise ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı ve tedavisinin sürdüğü kaydedildi. Uçağın düşmesinde sisli havanın etkili olabileceği belirtildi.

Son kazalar dışında, dünya genelinde bu yıl hayatını kaybedenlerin olduğu birçok kaza da yaşandı / Grafik: Harun Elibol 

Peki artan bu kazaları nasıl yorumlamak gerekiyor? Sorun uçaklarda mı yoksa pilotlarda mı?

Konuyu İstanbul Aydın Üniversitesi Ulaştırma Hizmetleri Bölüm Başkanı ve Uçak Teknolojisi Program Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Osman Nuri Sunar ile mercek altına aldık.

‘KUŞ SÜRÜLERİ, UÇAKLAR İÇİN HER ZAMAN BİR RİSK OLUŞTURUR’

Güney Kore’deki kazaya kuş sürüsünün neden olduğu üzerinde duruluyor. Peki kuş sürüsü kazalarda ne kadar etkili?

Osman Nuri Sunar, “Kuş sürüleri, uçaklar için her zaman bir risk oluşturur. Ancak uçaklar, bu tür durumlarla başa çıkmak için belirli emniyet standartlarına göre üretilir. Uçaklar, motor kaybı gibi olaylarla karşılaşsalar bile, güvenli bir şekilde iniş yapabilmelidir” dedi.

‘KAZALARA DAİR TÜM OLASILIKLAR DİKKATE ALINIYOR, ANCAK İNSAN FAKTÖRÜ ÖNEMLİ BİR ROL OYNUYOR’

“Bu tür kazaların önlenmesi için, pilotların acil durum prosedürlerini iyi bilmeleri ve uygun aksiyonları alabilmeleri gerekiyor. İniş takımlarının açılmaması gibi yetersizlikler, bu tür durumları daha da tehlikeli hale getiriyor. Çünkü iniş takımlarının açılıp açılmadığıyla ilgili kokpitte ikazlar alınıyor. Pilotun da buna göre hareket etmesi gerekiyordu. Burada sorgulanması gereken alanlardan biri de pilotaj eğitimleri” diyen Osman Nuri Sunar, şu bilgilerin altını çizdi:

-- Pilotların eğitimlerinde, kazalara dair tüm olasılıklar dikkate alınıyor, ancak insan faktörü de önemli bir rol oynuyor. Geçmişte karşılaşılan uçak kazaları (Havacılığın ilk yılları) daha çok teknik hatalardan kaynaklıyken, teknolojilerin çok ilerlemiş olmasıyla artık bu durum insan faktörlü yani pilot kaynaklı meydana gelebiliyor. 

-- Pilot, belirlenen gerekliliklerin altında kalırsa ve büyük bir hata yaparsa, bu tür kazalar meydana gelebiliyor. Ayrıca, otoritelerin belirlediği standartların altında kalmak da sorun oluşturuyor. Örneğin, iniş takımları açılmadığında, pilot uçağı kontrol edemez hale geliyor. Motor kaybı yaşanmışsa, ters itme ile uçağı durdurmak mümkün olmayacak; frenlerle kontrol sağlamaya çalışmak zorunda kalacak. Yaşanan olaylarda da görüyoruz ki iniş takımları çalışmıyor, uçak kayarak bir yere çarparak tehlikeli bir duruma yol açıyor.

‘PİLOTAJ EĞİTİM STANDARTLARININ YENİDEN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ GEREKİYOR’

Pandemi sürecinde eğitimler ve sektör genelinde kesintiler yaşandığına dikkat çeken Osman Nuri Sunar, “Bu durum, pilotaj eğitim standartlarının yeniden gözden geçirilmesini gerektirebilir. Eğitimlerle ilgili standartların tekrar ele alınması gerektiğini düşünüyorum. Belki de bazı kazaların sebepleri, bu kesintilere bağlı olarak ortaya çıkabilir; bu nedenle incelenmesi önemlidir” şeklinde konuştu.

KAZAYA NEDEN OLAN İKİ UÇAĞIN BOEİNG 737-800 OLMASI TESADÜF MÜ?

Güney Kore’deki uçağın tipi ile Norveç’teki aynı; Boeing 737-800. Havacılık veri sağlayıcısı Cirium’a göre ise dünya çapında hizmet veren yaklaşık 28 bin yolcu uçağı bulunuyor ve bunların yaklaşık yüzde 15’i Boeing 737-800 modelinden oluşuyor. Durum böyle olunca uçağın özellikleri de inceleniyor ve merak ediliyor. Peki bu model sorunlu olabilir mi?

Şimdiden bu konuyla ilgili bir şey söylemek için çok erken olduğunu, bu durumun bir tesadüf olabileceğine de dikkat çeken Osman Nuri Sunar, “Ancak uçaklarda genel olarak kronik sorunlar meydana gelebiliyor. Bu sorunlar, görünmeyen veya tasarım aşamasında yapılan insan faktörü hatalarından da kaynaklanabiliyor. Fakat bu durum sonradan karşımıza çıkıyor. Eğer iniş takımlarında bir problem veya prosedür hatası varsa, o zaman bu durumun incelenmesi gerekli” dedi.

HAVA KOŞULLARI VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KAZALARIN ARTIŞINDA NE KADAR ETKİLİ?

21 Mayıs’ta Singapur Havayolları, havacılıkta pek görülmeyen bir kaza yaşadı. Londra’dan havalanan ve 211 yolcuyla birlikte 18 mürettebatı taşıyan Boeing 777-300 tipi uçak Myanmar üzerindeyken şiddetli türbülansa girdi.

73 yaşındaki Geoff Kitchen adlı yolcu kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti. Bu olayın üzerinden çok geçmeden birkaç gün sonra da ülkemizde bir türbülans vakası görüldü. Peki hava koşulları ve iklim değişikliği kazaların artışında ne kadar etkili?

Bu soruma Osman Nuri Sunar, “Hava koşulları ve iklim değişikliği, uçakların normal operasyonlarını olumsuz etkileyebilir. Bu koşullar, uçuş standartlarını düşürür ve meteorolojik kararlar alınmadan uçuş gerçekleştirilemez. Kış dönemlerinde birçok kazanın meydana gelmesi de bu nedenle normaldir. Ancak, bu durumu azaltmak için tedbirler alınması gerekiyor; örneğin olumsuz hava koşulları durumunda normal zaman göre uçuş aralıkların açılması (sis, kar ve buzlanma gibi) önemli. Ticari kaygılar yüksek olsa da otoritelerin kontrolü ele alarak daha fazla denetim yapması gerektiğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı.