GRÄ°P Ä°LAÇLARI SAÄžLIÄžIMIZI TEHDÄ°T EDÄ°YOR MU?PPA VE GÜNDEMDEKÄ° TARTIÅžMALAR Amerikalılar daha BaÅŸkanlarını bile seçmekten acizken kalkıp binlerce kilometre

GRÄ°P Ä°LAÇLARI SAÄžLIÄžIMIZI TEHDÄ°T EDÄ°YOR MU?PPA VE GÃœNDEMDEKÄ° TARTIÅžMALAR Amerikalılar daha BaÅŸkanlarını bile seçmekten acizken kalkıp binlerce kilometre ötedeki Türk vatandaÅŸlarının kafasını karıştırarak, kış öncesi virüslere karşı insanları savunmasız bıraktılar. Amerikan Gıda ve Ä°laç Ä°daresi (FDA_Food and Drug Administration) 6 Kasım günü bir açıklama yaparak piyasada satılmakta olan pek çok soÄŸuk algınlığı ilacının temel maddesi fenil propanolaminin (PPA) beyin kanamasına neden olduÄŸunu ve bu maddeyi içeren ilaçların kullanılmamasını tavsiye kararı aldığını bildirdi. Bu tür ilaçların yasaklanması için de gerekli iÅŸlemlerin baÅŸlatıldığı ve bir yıl içinde sonuç alınmasının beklendiÄŸi de bildiriye ekleniyordu. (http://www.fda.gov/cder/index.html) PPA kimyasal olarak amfetamin grubuna benzeyen özellikleri olan etken maddelerden biriydi aslında. Öksürüğü ve burun akıntısını azaltması, iÅŸtahı köreltmesi gibi etkileri nedeniyle soÄŸuk algınlığı ve rejim amaçlı ilaçların içinde var olagelmiÅŸti son 50 yıldır. O kadar da masum bir ilaç olmadığı çoktandır biliniyordu. 1980lerden beri beyin kanamasına neden olduÄŸu zaten iddia ediliyordu. Hatta 1990 yılında FDA yine bu konuda bir rapor yayınlamış ve bu tür ilaçların kullanımında dikkatli olunmasını tavsiye etmiÅŸti. Son 30 yıl içinde PPA ya baÄŸlı 44 beyin kanaması vakası FDA raporlarına kaydedilmesine raÄŸmen, tamamen yasaklamayı gerektirecek kadar yeterli deliller oluÅŸmadığı savunulmuÅŸtu hep. Ama bu kez FDA kararlıydı. BeklendiÄŸi gibi yasak kararı öncelikle Amerika'da büyük yankı uyandırdı. Çünkü piyasada PPA içeren yaklaşık 400 ilaç bulunmaktaydı. Bunları üreten 100 kadar firma mevcuttu. Öncelikle yasaklanmaya neden olan çalışma tartışıldı. Amerikan Ä°laç Tüketicileri DerneÄŸi (Consumer Healthcare Association) Yale Ãœniversitesine bu konuda araÅŸtırma yapması için 5 milyon dolar vererek 3 yıllık bir çalışma planlattırmıştı. Çalışma Prof. Horwitz denetiminde yapıldı. Sonuçlar 10 Mayıs 2000 tarihinde yayınlandı. ÇeÅŸitli nedenlerle beyin kanaması geçirerek hastaneye baÅŸvuran 702 hasta bilgileri incelendi. Oldukça genç yaÅŸ grubundan (18-49) seçilen bu hastalar hiç bir ekstra risk taşımıyorlardı. DeÄŸerlendirme sonucunda zayıflama amacıyla PPA içeren ilaç kullanan bayanlarda beyin kanaması riskinin 16.5 kat arttığı; hayatında ilk kez PPA içeren soÄŸuk algınlığı ilacı kullananlarda bile riskin 3 kat fazla olduÄŸu saptandı. (http://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/00/backgrd/3647b1_tab19.doc) Çalışma en prestijli tıp dergilerinden New England Journal of Medicine tarafından Aralık sayısında yayına kabul edildi. Amerikan Ãœniversiteleri çalışma sonuçları için farklı görüşler bildirildi. Georgetown Ãœniversitesinden Prof. Woosley; PPA nın beyin kanamasına neden olduÄŸunun 40 yıldır bilindiÄŸini ve karar için geç kalındığı görüşündeydi. New York Ãœniversitesi ise çalışma datalarının bu kadar iddialı kararlar almak için yetersiz olduÄŸuna inanıyordu. Ä°laç Åžirketleri ise üç deÄŸiÅŸik reaksiyon verdiler. Bir grup (SmithKline Beecham) 50 yıldır PPA nın piyasada olmasına raÄŸmen insan saÄŸlığının her ÅŸeyden deÄŸerli olduÄŸunu belirterek tüm ürünlerini geri çektiler. DiÄŸer bir grup (Bristol-Myers-Squibb) ise durumun ciddiyetine inandıklarını söyleyerek bundan sonra PPA içeren ilaç üretmeyeceklerini belirttiler. Geriye kalanlar ise bu kararın tavsiye niteliÄŸinde olduÄŸunu ve henüz bir yasaklanmanın söz konusu olmadığını açıkladılar. Ama öyle ya da böyle Amerikan kamuoyu ve eczaneleri karmaşık duygulara kapıldı sonunda. Halen kimse ne yapacağını bilemiyor. Her yetkili ağız baÅŸka ÅŸeyler söylüyor. Hadi gavurları anladık da bize ne oldu bilemedik. FDA bildirisi yayınlandıktan sadece bir kaç saat sonra konu ülkemizin gündemine bomba gibi düştü. Hani bundan baÅŸka bir ÅŸey düşünmezmiÅŸiz gibi bir anda herkes saÄŸlık havarisi kesildi. Sanki bu ülkede her yıl yüzlerce çocuk ishalden ölmüyor, çocuk felci, kolera gibi dünyadan silinmiÅŸ hastalıklarla mücadele hala sürmüyor gibi. Tamam kamuoyunun böylesi hassasiyetlere sahip olması geleneÄŸine diyecek bir ÅŸeyimiz yok. Ama SaÄŸlık Bakanlığı, Tabip Odaları, gazetelerdeki bildiriler dahil siz konunun ne olduÄŸunu tam olarak anlayabildiÄŸiniz bir açıklama görebildiniz mi bilemiyoruz. SaÄŸlık Bakanlığı Ä°laç Danışma Kurulu'ndan rapor istedi. Kurul da bu maddeyi içeren ilaçların mutlak reçete ile satılması gerektiÄŸini ve üretimlerinin durdurulmasını önerdi. Türk Tabipler BirliÄŸi Merkez Konseyi ise tabip odalarına bir genelge göndererek doktorların bu maddeyi içeren ilaçları reçete etmemesi istedi. (http://www.ttb.org.tr/yazisma/kasim00/1.html) Türk Eczacılar BirliÄŸi ise tüm eczanelere bu tür ilaçları reçetesiz vermemeleri gerektiÄŸini bildiren bir duyuru gönderdi. Ama herkesin kafası karışık. KesinleÅŸmiÅŸ resmi bir karar yok. Kimse grip olunca ne yapacağını bilemez halde. Biz ilke olarak çalışma sonuçlarının fazlaca abartıldığı görüşündeyiz. PPA içeren ilaç kullanıp beyin kanaması geçirme riski ülkemiz için trafik kazası geçirme riskinin kat kat altında. Ama milyonda bir de olsa başınıza geldiÄŸi zaman unutmayınız ki geri dönüşü yok. Yani beyin kanaması geçirirseniz eski saÄŸlığınız kavuÅŸmanız çok zor. Ãœstelik PPA yerine kullanılabilecek benzer yapıda olan ve bilinen hiç bir yan etkisi olmayan pseudoefedrin maddesinin aynı yararlı etkileri saÄŸlayacağını unutmayınız. Piyasadaki PPA içerenler dışındaki ilaçların pek çoÄŸunda zaten bu madde mevcut. Siz kullanıcı olarak hele Türkiye'de yaşıyorsanız kendi saÄŸlığınızı kendiniz korumak zorundasınız. Aldığınız ilaçların prospektüslerine dikkat ediniz. Mutlaka doktora danışınız. Türkiye gibi beyin kanaması geçirmek için binlerce neden sayabileceÄŸiniz bir ülkede en ucuzundan kurban olmayınız.. SaÄŸlıklı haftalar... Dr. Serdar GÃœNAYDIN - 20 Kasım 2000, Pazartesi Â