Gözlemciye gözleme ve ayran

Yüzyılın son güneş tutulmasına sadece 4 gün kaldı. Güneş, 11 Ağustos Çarşamba günü tutulacak ve tüm dünyada NASA uzmanlarının belirttiğine göre en iyi Türkiye'den gözlemlenecek. Gözlemin en iyi yapacağı yörelerde büyük bir heyecan var. Hem turistler, hem yöre insanı 11 Ağustosu sabırsızlıkla bekliyor. Hazrılıklar da tüm hızıyla sürüyor.

Güneş tutulması sırasında Ay'ın dünyanın üzerine düşen gölgesi, 270 km genişliğinde bir alanı kaplayacak ve bu devasa gölge, saatte 2500 km'lik bir hızla doğuya doğru hareket edecek. Tutulma, sabahın erken saatlerinde Kuzey Atlantik'in Nova Scotia sahilinde başlayacak, doğuya doğru hareket edecek. Kanada'nın doğusu, Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Pakistan ve Hindistan'dan görülecek. Dünyada değişik alanlarda toplam olarak 2.5 saat gözlemlendikten sonra Bengal Körfezi'nde sona erecek. NASA'ya göre tutulma en net şekilde Türkiye'den izlenecek, çünkü 11 Ağustosta hava yalnızca Türkiye'de çok açık olacak.

Güneş tutulmasının görüleceği Zonguldak, Bartın, Kastamonu, Safranbolu, Çorum, Amasya, Tokat, Sıvas, Elazığ, Diyarbakır, Batman gibi illerde ise heyecan dorukta. Hem yerli halk, hem de bu bölgelere gelen gözlem turistleri, 11 Ağustosu bekliyor. Yetkililer de gözlem günü için hazırlık çalışmalarına hız verdiler.

TÜRİSTE ÖZEL İLGİ

Diyarbakır Turizm İl Müdürü İnci Baç, Silvan ilçesi yakınlarındaki güneş tutulmasının en iyi izleneceği Bağdere köyünde, tüm hazırlıkların pazartesi gününe kadar tamamlanacağını bildirdi. Baç, kurulmak amacıyla bir kamyon çadır getirildiğini ve çadırların en geç pazartesi gününe kadar kurulacağını, alana 5 ankesör ve 2 İnternet bağlantılı bilgisayar kurulduğunu söyledi. Baç, şu bilgiyi verdi:

‘‘Kızılay tarafından gönderilen bir kamyon çadır, Bağdere'ye ulaştı. Pazartesi gününe kadar bu çadırlar kurulacak. Çadırların yanı sıra 2 modern tuvalet ve ayrıca askeriye tarafından tuvaletler kurulacak. Güneş tutulmasını izlemek için Bağdere'ye Japonya, Kanada, ABD ve Belçika'dan turistler gelecek. Turistlere, gözleme, döner ve ayran ikram edeceğiz. Ayrıca bu alanda alışveriş standları kurulacak. Organizasyonu üstlenen İl Turizm Müdürlüğü ve 4 acente tarafından, turistleri havaalanı ve otogarlardan alarak otobüslerle Bağdere'ye götüreceğiz.’’

Neler olacak?

HAVA Tutulma yeryüzünde belirli etkiler yaratacak. Örneğin hava soğuyacak, serin bir rüzgar çıkacak.

HAYVANLAR Kuşlar panik halinde uçuşacak ve vakitsiz olarak tüneyecek. Yıldızlar görünür hale gelecek.

ZAMAN Tam tutulma tüm faktörler uygun düşerse en fazla 7 dakika 31 saniye süreyle gözlemlenecek. Ancak çoğu yerde bu 5 dakikadan az olacak.

YILDIZLAR Tutulma sırasında Güneş'in doğusunda Venüs, batısında Merkür gezegeni görülebilecek. Ayrıca Betelgeuse, Sirüs ve Capella gibi parlak yıldızlar gözlemlenebilecek.

Bakma tartışması

Tutulma anında güneşe bakma-bakmama konusu ise tartışmalı. Astronomlar, ‘‘Siz göz uzmanlarına bakmayın, onlar bir şey bilmiyor. Milyonlarca insan güneş tutulmasını izledi ve gözlerine hiçbir zarar gelmedi’’ diyor. Göz uzmanları ise, ‘‘Astronomlar gökyüzünü, biz ise insanların gözlerini inceliyoruz. Tıp literatürü güneşe bakmaktan kaynaklanan göz hastalıkları vakaları ile dolu’’ diyerek buna şiddetle karşı çıkıyor. Ancak tam tutulma sırasında gözler için herhangi bir risk olmadığına iki taraf da itiraz etmiyor. Çünkü o sırada güneşin parlaklığı dolunay kadar.

Nasıl izlenmeli?

En uygun izleme aracı koruyucu donanımı olan özel gözlükler. TÜBİTAK'ın yayımladığı Bilim ve Teknik ile Bilim ve Çocuk dergileri, ağustos sayılarında okuyucularına güneş gözlem gözlüğü armağan etti.

Tam tutulmayı özel gözlükle izlendikten sonra, güneş tekrar ışık saçmaya başlayınca, başınızı hemen başka bir yöne çevirin ve artık güneşi izlemeyin.

Güneş tutulmasını güneş gözlüğü, ise tutulmuş cam, siyah-beyaz fotoğraf filmi veya kompakt disklerle asla izlemeyin.

Eğer güneş tutulması ilk kez izleniyorsa fotoğraf çekmeye kalkışmak son derece yanlış olur. Kamera ile de uğraşmayın. Çeşitli özel mercekler gerektiğinden tutulma çekimlerini amatörler değil profesyoneller yapabilir.