Belgrad Ormanı'nda zehirli köygöçüren mantarlarını kim topladı? 'Bu inanışlar hayatlara mal olabilir'
Güncelleme Tarihi:
Yağmurların başlamasıyla birlikte mantar mevsimi de geldi çattı. Ancak bilinçsizce toplanan yabani mantarlar, pek çok insanın ölümüne sebep olabiliyor. Özellikle geçtiğimiz günlerde Belgrad Ormanı'nda görülen ve sonrasında toplanan zehirli köygöçüren mantarları büyük endişe yarattı. Söz konusu köygöçürenlerin toplandığını tespit eden ve mantarlarla ilgili alanındaki en önemli uzmanlardan olan Jilber Barutçiyan ile konuştuk. Barutçiyan hayat kurtaracak bilgiler verdi
Ormanda keyifli bir yürüyüş yaparken hemen her ağacın altında irili ufaklı mantarlarla karşılaşabilirsiniz. Kiminin rengi, kiminin de şekli iştah açısı gözükse de uzmanlar zehirli mantarı ayırt etmenin imkansız olduğuna dair sık sık uyarılarda bulunuyor.
Bilinçsizce toplanıp yenilen yabani mantarlar geçtiğimiz günlerde yine bir can aldı. Manisa’da yaşayan 65 yaşındaki R.G., dağdan topladığı mantarları pişirerek yedi. Yemeğin ardından rahatsızlanan kadının yakınları sağlık ekiplerine haber verse de R.G. tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı.
Ülkenin dört bir yanından bu gibi haberler gelirken mantar uzmanı Jilber Barutçiyan’ın yaptığı bir sosyal medya paylaşımı dikkatleri çekti. 29 Ekim akşamı İstanbul Belgrad Ormanı’nda son derece öldürücü olan ve köygöçüren mantarı olarak bilinen bir mantar türüyle karşılaşan Barutçiyan, ertesi gün mantarların koparılmış olduğunu fark etti. Onlarca kişinin ölümüne sebep olacak kadar mantarın ortada olmadığını söyleyen uzman, vatandaşları yememeleri konusunda uyardı.
Bu gönderiyi Instagram'da gör
- Peki ‘köygöçüren’ nasıl bir mantar türüdür?
- Mantarın zehirli olduğunu anlamak mümkün mü?
- Mantardan zehirlendiğimizi nasıl anlarız?
- Türkiye’deki en öldürücü mantar hangisi ve nerede yetişiyor?
- Mantar zehirlenmesinde belirtiler ne zaman ortaya çıkar?
Tüm bu soruları ve daha fazlasını Mikolog Jilber Barutçiyan ve İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Rıfat Bozkuş hurriyet.com.tr okurları için yanıtladı.
KÖYGÖÇÜREN MANTARINA DİKKAT!
Türkiye’nin bir mantar ülkesi olduğuna dikkat çeken Mikolog (mantar bilimci) Jilber Barutçiyan, özelikle son zamanlarda İstanbul’da boy gösteren Amanita phalloides ya da köygöçüren olarak adlandıran mantar türüne karşı uyarıda bulundu.
Barutçiyan, "Dünyanın en kötü mantarları arasında yer alan köygöçüren mantarı, ülkemizde şu an çok yaygın bir tür. Çok gösterişli ve lezzetli bir mantar olsa da oldukça öldürücü bir tür olarak bilinir. Lütfen dikkatli olun" ifadesini kullandı.
Latince adı amanita phalloides olan köygöçüren mantarı farklı bölgelerde evcikkıran ya da ölüm meleği olarak da biliniyor. Son derece zehirli olan bu mantar, Türkiye'deki ölümcül zehirlenmelerin neredeyse yüzde 90 kadarından sorumlu.
Latince adı amanita phalloides olan köygöçüren mantarı farklı bölgelerde evcikkıran ya da ölüm meleği olarak da biliniyor. Son derece zehirli olan bu mantar, Türkiye'deki ölümcül zehirlenmelerin neredeyse yüzde 90 kadarından sorumlu.
ÜLKENİN HER YERİNDE VAR
Köygöçüren mantarının ülkemizin her yerinde bulunduğunu ifade eden Barutçiyan, "Ülkemizde her mantar türüne oldukça fazla rastlandığını biliyoruz ancak bazı türlerin yanı sıra özellikle ‘köygöçüren’ adı ile bilinen mantara dikkat etmeliyiz" dedi ve ekledi:
"Topraklarımızda en az 30 bin tür mantar var ve biz yaklaşık 200'ünü tüketebiliyoruz. Eğer bir ülke Türkiye gibi mantar zenginiyse hem yenen hem de zehirli mantar türleri de haliyle çok karşımıza çıkıyor. Bunu bölge bölge ayırmamız imkansız. Mantar zengini bir ülke için risk seviyesi bütün bölgeler için eşit düzeydedir."
ZEHİRLİ MANTARI ÇIPLAK GÖZLE ANLAMAK MÜMKÜN DEĞİL
Barutçiyan, zehirli ya da öldüren mantarı tespit edebilmek için hiçbir kolay yol ve teknik analiz olmadığını belirterek, "Çıplak gözle mantarın zehirli olduğunu anlamak mümkün değil. Anlamak için bilimsel bir yol ile tanımlamanız ve güncel bir kaynaktan yenebilir olup olmadığına bakmanız gerekiyor" diye konuştu.
'Türkiye'nin Mantarları' kitabıyla tanınan mikolog Jilber Barutçiyan 2006'da İsviçre Mantar Uzmanları Kuruluşu'nun uzmanlık sınavlarını vererek VAPKO diplomasını almaya hak kazandı. Barutçiyan, bu diplomanın İsviçre dışındaki tek sahibi.
'Türkiye'nin Mantarları' kitabıyla tanınan mikolog Jilber Barutçiyan 2006'da İsviçre Mantar Uzmanları Kuruluşu'nun uzmanlık sınavlarını vererek VAPKO diplomasını almaya hak kazandı. Barutçiyan, bu diplomanın İsviçre dışındaki tek sahibi.
HAYVANLAR YİYORSA BİZ DE YERİZ DİYENLER…
Zehirli ve zehirsiz mantarı ayırt etmek için halk arasında pek çok söylenti dolaşıyor. Bunlardan bazıları;
- Yoğurtla yenen mantar zehirlemez.
- Hayvanlar yiyorsa biz de yiyebiliriz.
- Sirkeli suda kaynatmak mantarın zehrini öldürür.
- Ağaçlardaki mantarlar zehirli olmaz.
- Kurutulmuş mantarda zehir kalmaz.
Bu gibi söylentileri de Barutçiyan’a sorduk. Gerçeklik payı olabilir mi?
Barutçiyan bu sorulara şöyle yanıt verdi:
"Mantarları ayırt edebilmek için 'Hayvan yiyorsa biz de yiyebiliriz, sütü akıyorsa zehirsizdir' gibi bir sürü hikaye anlatılıyor ama bunlar hep yalan yanlış şeyler. Bu inanışlar insanların hayatlarına mal olabilir. Hayvanlar ile insanların yediği mantarlar arasında da fark var. Bazı mantarlar hayvanlara etki etmez ama insanları zehirler ya da durum tam tersi de olabilir."
BOZULAN HER MANTAR ZEHİRLER, KÜLTÜR MANTARI BİLE…
Ülkemizde pazarlarda, marketlerde satılan ve güvenle yediğimiz kültür mantarı konusunda da uyarılarda bulunan Barutçiyan, "Bu mantar türü için dikkat etmemiz gereken bir nokta var: Bozulan her mantar zehirler, eğer kültür mantarı bozulduysa o da zehirler" dedi.
ÖLDÜRÜCÜ MANTARIN PANZEHİRİ OLMAZ
Mantarları zehirli ve yenebilen olarak ikiye değil de zehirli, öldüren ve yenebilen olarak üçe ayırdıklarını belirten Barutçiyan, "Mantardan zehirlendiğinizde önce kusmaya başlarsınız sonra kanlı ishal olursunuz. Mantar yedikten sonra en ufak bir mide bulantısı dahi olsa biz bu durumu zehirlenme kabul ederiz. Öldürücü hiçbir mantarın panzehri yok. Bir ilaç enjekte edip sizi kurtaramazlar. Zehirli mantarı yedikten sonra ya kurtulursunuz ya da ölürsünüz. Buradaki önemli konu yediğiniz miktar" ifadelerini kullandı.
MEVCUT HASTALIKLARI DA TETİKLEYEBİLİR
Mantar zehirlenmesinin mantar yendikten 2 ile 6 saat sonra ortaya çıkabileceğini vurgulayan Dr. Rıfat Bozkuş ise "Zehirlenme belirtileri mantarın tipi ve zehrin niteliğine göre değişir. Zehirli mantarın yenmesinden 2 saat sonrasında genelde, bulantı, kusma, çarpıntı, sersemlik, yüz ve boyun başta olmak üzere ciltte kızarıklık, uykuya meyil, tansiyon düşüklüğü, bulanık görme, ağızda metal tadı gibi yakınmalar görülür" dedi ve ekledi:
"6 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri ise ateş, çarpıntı, bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, karaciğer ve böbrek yetersizliği. Sonuçta ağır durumlarda koma ve ölüm de söz konusu. Mantar zehirlenmesinin mevcut hastalıkların kötüleşmesine yol açtığı da sıklıkla görülür. Bu nedenle kültür mantarlarının tüketilmesi önerilir."