Görsel tarih

TRT'nin cumhuriyetin 75. yıldönümü için hazırladığı dev prodüksiyon Cumhuriyet, 30 Ekim Cuma gününden itibaren 24 merkezde ve KKTC'deki sinemalarda gösterime girecek.

Senaryosu Turgut Özakman'a ait olan ve yönetmen Ziya Öztan'ın imzasını taşıyan filmde, Mustafa Kemal Paşa'yı Rutkay Aziz, İsmet Paşa'yı Savaş Dinçel, Atatürk'ün hayatında özel bir yeri olan Fikriye Hanım'ı Hülya Aksular, Atatürk'ün ayrıldığı eşi Latife Hanım'ı Dolunay Soysert, Mevhibe İnönü'yü Yeşim Alıç, Kurtuluş Savaşı'nda özel bir önemi olan Halide Edip Adıvar'ı Ayda Aksel, Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ı ise Macide Tanır canlandırdı.

Müziklerini Muammer Sun'un hazırladığı filmin genel sanat yönetmenliğini ise Metin Deniz üstlendi.

Filmin çekimlerine 5 ay süren hazırlık çalışmalarından sonra Ankara'da bugün Kurtuluş Savaşı Müzesi olan I. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 16 Mart 1998'de start verildi. II. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Çankaya Köşkü, Ankara Palas, Türkocağı, Dolmabahçe Sarayı ve Yıldız Sarayı'nın yanı sıra İzmir, Bursa, Yalova, Afyon, Eskişehir ile İsviçre'de Lozan kentindeki gerçek tarihi mekanlarda sürdürülen çekim çalışmaları için bugün mevcut olmayan çok sayıda mekan da dekor olarak gerçekleştirildi. Otomobil, kamyon ve ambulans olmak üzere 12 adet dönem aracı yeniden imal edildi.

Türk sinemasının en büyük projelerinden biri olan Cumhuriyet filmi, yapım ekibi kadar oyuncuların da büyük bir heyecan ve özveri ile görev aldıkları bir film olma özelliğini taşıyor.

Kurtuluş'tan sonra Cumhuriyet filminde de Mustafa Kemal'i canlandıran Rutkay Aziz filmle ilgili olarak şunları söylüyor: ‘‘Cumhuriyet filminde Mustafa Kemal rolünü üstlenmiş olmaktan her zaman büyük onur ve mutluluk duyacağım’’.

Cumhuriyet filminin çekimleri 6 Ağustos 1998 günü tamamlandı. Filmin prömiyeri ve galası Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel'in de katılımıyla 26 Ekim 1998 tarihinde İstanbul Atatürk Kültür Merkezi'nde yapılacak.

25 bin figüran kullanıldı

Çekimler yaklaşık 100 ayrı mekanda gerçekleştirildi. Filmin temel oyuncu sayısı 300, yardımcı oyuncu sayısı ise 25.000...

Dönem özellikleri titizlikle araştırılıp, başkişilerin kostümleri aynı kumaş ve çizgilerle, diğerleri ise dönemin ruhunu öne çıkaran bir tasarımla ve bütünüyle yeniden üretildi.

Tofaş'ın hızlı ve önemli katkısı film için gerekli dönem araçlarının zamanında yetiştirilmesini sağladı. 8 adet otomobil (ikisi Atatürk'ün), 2 adet kamyon, 1 otobüs ve 1 ambulans olmak üzere toplam 12 adet araç yeniden yapıldı.

Çeşitli kurum ve kuruluşların katkıları dışında, bütçesi 1 trilyon Türk lirasını aşan filmin montaj ve seslendirme çalışmaları İstanbul televizyonunda, post prodüksiyon evresinin önemli bir bölümü de İngiltere'nin Technicolor stüdyolarında gerçekleştirildi.

Filmin müzikleri Bilkent Senfoni Orkestrası ile Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi'nin konser salonu ve stüdyolarında en son teknoloji ile seslendirildi.

Filmin afişleri Türkiye'nin ünlü grafik sanatçısı Mengü Ertel tarafından hazırlandı.

Yönetmen Ziya Öztan:

Hedefimiz gençler

Cumhuriyet filmi, Kurtuluş Savaşı'nı anlattığınız Kurtuluş'un bir devamı sayılabilir...

- Evet, Cumhuriyet için Kurtuluş'un devamı diyebiliriz. Kurtuluş'u çekerken benim projem, Lozan Barış Konferansı'nı başlı başına bir film yapmaktı. TRT yönetimi, 75. yıl kutlamaları içinde daha kapsamlı bir filmin çekimini düşününce, Cumhuriyet ortaya çıktı.

Cumhuriyet'in üçüncü kuşağı yetişiyor... Siz de bu filmle bu üçüncü kuşağı hedeflediniz ve onlara birşeyler aktarmayı amaçladınız diyebilir miyiz?

- Tabii ki. Kurtuluş filminin hedef kitlesi öğrencilerdi. Cumhuriyet'in de seslenmek istediği aynı yaş grubu...

Aslında bu filmle bir tarih çalışması da yapmış oluyorsunuz...

- Turgut Özakman, çok usta, çalışkan birikimli bir yazar. Birincil kaynaklara dayanarak yazdı senaryoyu. Ondan gerekli olan herşeyi hızlı istedik. Sinemada imkansız denebilecek bir uygulama yapıldı, senaryo yazımını ve çekimleri birlikte yürüttük.

Kurtuluştan sonraki kuruluş yıllarını anlatıyor Cumhuriyet. Film hangi olaylarla başlıyor ve ne zaman bitiyor?

- İzmir'de Mustafa Kemal'in Latife Hanım'ın davetine gitmesiyle başlıyor film. Atatürk'ün onuncu yıl nutku ve törenlerle sona eriyor.

Bu film tür olarak nasıl adlandırabiliriz? Bir belgesel mi, yoksa tarihi bir film mi?

- Görsel tarih deyip bir tarafa koyalım. Ama bir yandan da belgesel diyebiliriz. Kurtuluş tam anlamıyla bir belgeseldi. Cumhuriyet bu açıdan ona benzemiyor. Tek başına bir belgesel değil, dramatik bir yapı da oluştu.

Bu tür filmlerde hep tartışılan bir nokta vardır: Benzerlik. Oyuncuları canlandırdıkları karakterlere benzetmek gibi bir kaygınız oldu mu?

- Kişilerin bazı karakteristik özellikleri olur; örneğin saç, göz rengi. Bunları mutlaka dikkate almanız gerekir. Ben birebir benzerliklerin olayı yaşanmaz kıldığına inanıyorum. Böyle olduğunda kişiyi maske haline dönüştürürsünüz... Önemli olan birebir benzetmek değil, rolü gerektiğince taşıyabilmektir. En çok tartışılan Mustafa Kemal rolündeki Rutkay Aziz'di. Bence çok başarılıydı.