Görme engelliye sesli hayat

DÜNYADA 250 milyon görme engelli yaşıyor. Teknoloji herkesin olduğu gibi onların hayatına da önemli dokunuşlar yapıyor. ODTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü’nde okuduğu süre boyunca görme engellilerin hayata eşit katılımıyla ilgili sivil toplum faaliyetleri yürüten kimya mühendisi Ersin Güray, bir süre özel sektörde çalıştı. Daha sonra ise görme engellilerin hayatını kolaylaştırmayı hayal ederek PoiLabs projesini hayata geçirdi.

İÇ MEKÂN NAVİGASYONU

Sivil toplum kuruluşu YGA’nın desteğiyle 2015 yılında kurulan PoiLabs, görme engelliler için bir iç mekân navigasyon sistemi. Bu uygulamayla kullanıcı alışveriş merkezlerinde önünden geçtiği dükkânın adını sesli olarak duyabiliyor.

Proje alışveriş merkezleriyle de sınırlı değil. Pek çok mekânda görme engelliler PoiLabs sayesinde yolunu daha rahat buluyor. Güray, “Görme engelliler günlük hayatlarında bir çok erişilebilirlik sorunu yaşıyorlar.Bu sorunların en önemlilerinden biri de yön bulma. Bu onların günlük hayatlarında sürekli olarak başkalarına bağımlı olmalarına sebep oluyor. Bu nedenle çoğu izole bir şekilde yaşıyor. Biz de görme engelliler ile birlikte çalışarak iç mekân navigasyon teknolojisi geliştirdik. Bu sayede görme engelliler gittikleri mekânlarda özgürce ve kimseye ihtiyaç duymadan hayata katılabilmeye başladılar” diyor.

81 İLDE 150’DEN FAZLA YERDE

Proje ilk olarak 2015 yılında İstinye Park AVM’de hayata geçmiş. Uygulama kullanıcının konumunu tespit ederek etrafındaki mekân bilgisini bildiriyor. Güray’a soruyoruz,“Bu teknoloji 8 yılda nasıl bir yol aldı?”
“Daha fazla görme engelliye ulaşabilmek için Turkcell ile işbirliğine gittik. Turkcell’in görme engelliler için geliştirdiği ‘Hayal Ortağım’ mobil uygulaması vardı. Bu uygulama sesli kitaplar, eğitim, köşe yazıları gibi görme engellilerin gündelik yaşantılarındaki ihtiyaçlarını karşılıyordu. Biz de bu mobil uygulamaya entegre olarak navigasyon çözümümüzü sunmaya başladık.

TÜBİTAK DESTEĞİ

TÜBİTAK destekli 5 adet proje tamamladık ve şu anda da 2 aktif projemiz mevcut. Hem teknoloji tarafında hem de görme engellilerle birlikte çalışarak ve testler yaparak ürünümüzü geliştirmeye devam ettik, ediyoruz. İlk günlerde daha çok AVM özelinde servis sağlamaya başlamıştık. Sonrasında gelen talepler ile bu teknolojiyi farklı mekânlara yaymaya başladık. Bugün AVM, müze, mağaza, kütüphane, havalimanı, ofis, üniversite gibi yerlerde görme engellilerin eğitime, işe, eğlenceye katılmalarını kolaylaştırmaya başladık. 81 ilde 150’den fazla mekânda servislerimiz çalışıyor.”

NE ÇOK MAĞAZA VARMIŞ

- ARGE çalışmalarını İTÜ Arı Teknokent’te yürüten ekip 20 kişiden oluşuyor. Peki görme engellilerden nasıl geri dönüşler alıyorlar? Güray yanıtlıyor: “En çok ‘AVM’de bu kadar çok mağaza mı varmış?’ yorumunu alıyoruz. Çünkü tek başlarına çok fazla dolaşamadıkları için her yeri gezme şansları olmuyor. Bizim çözümümüzde mekânda özgürce gezebilirken, satılan ürünler ile ilgili de bilgi alabiliyorlar. Bazı kullanıcılarımız, ‘Yemek alanında mekânı kokusundan ayırt etmeye çalışırdım artık çok hızlı ve rahat şekilde aradığımı bulabiliyorum’ diyor. En çok fark ettiğimiz daha bağımsız ve güvenli hissetmeleri oldu. Bu sayede de stres yaşamadan sosyal hayata daha kolay ve tek başlarına katılabiliyorlar. Böylece de yaşam kaliteleri ve özgüvenleri artıyor.” 

SANAL ASİSTAN NELERİ FISILDIYOR?

- Adımları yönlendirme.

- Mekândaki yerlerin isimleri.

- Sağa ve sola dönüşler.

- Asansör bildirimi.

- 1 metreye kadar hassas konumlandırma.

- Farklı oranda görme problemi olanlara kişiselleştirme de var. Renk, yazı büyüklüğünün değiştirilebilmesi, saat yönü, ana yön, asansör/yürüyen merdiven seçimi.

YAPAY ZEKÂ EKLENECEK

- GÖRME engelliler için geliştirdikleri teknolojilerle pek çok ödül alan ekip, 2021 yılında Zero Project ve geçen hafta İbrahim Bodur Sosyal Girişimcilik Ödülü’nün sahibi oldu. Uygulama 8 yılda 150 binden fazla görme engellinin hayatını kolaylaştırdı. Sanal asistanı diğer ülkelere de yaymayı planlayan Güray, “Bu teknolojiyi başta Avrupa ve Ortadoğu olmak üzere pek çok ülkeye yaymak istiyoruz. Şu anda iki tane aktif ARGE çalışmamız var. Bu projelerde akıllı telefonların kameralarını kullanarak engel algılama üzerine çalışıyoruz. Orta ve uzun vadede yapay zekâ teknolojilerini eklemeyi amaçlıyoruz” diyor.