Goji berry (kurt üzümü) faydaları neler? Goji berry çayı nasıl yapılır?

İlk olarak 1400'lü yıllarda Çin’deki Sarı Irmak’ta yetiştirilmeye başlanan goji berry, Türkiye’de de yoğun bir ilgi görmeye başladı. Birçok parlak kırmızı, turuncu ve sarı renkli meyvede bulunan ve antioksidan etkileriyle bilinen kartenoid bileşiği goji berry bitkisinde de bulunuyor.

Kurt üzümü, Tibet, Moğolistan ve Çin’deki, özellikle Sincan ve Ningşia eyaletlerinde, verimli Himalaya vadilerinde yetişen uzun, ağaçsı ve çalılık iki türe verilen addır. Her iki tür de şekil ve boyut açısından Thompson çekirdeksiz üzümüne benzeyen parlak kırmızı-turuncu renkli küçük taneli meyveler verir. Meyveler öyle hassastır ki elle değil, ağacı sallayarak toplanır. Hafif tatlı ve mayhoş bir kokusu vardır. Turnşkayeta yemişini andıran ya da çilek-ahududu arası bir kokusu vardır. Yakın zamana kadar kurt üzümü Batı’da çok az  biliniyordu. Artık kurutulmuş meyve ve meyve özsuyundan meyve ekstresi kapsüllerine kadar yüzlerce kurt üzümü ürünü sağlıklı yaşam raflarındaki yerini, abartılı övgülerle birlikte, almıştır.

Kurt üzümünün gıda ve ilaç olarak Çin ve Tibet’te uzun bir geçmişi vardır. Genç yapraklar ve filizler sebze olarak tüketilir. Taze kurt üzümü meyvesi bitkinin yetiştirildiği yerlerde yaygındır ve tonik olarak içmek için çayla karıştırılır. Kurutulmuş meyveler pişirilip pirinç püresi gibi yemeklere ya da diğer şifalı bitkileri içeren değişik tonik şuruplara katılır. Meyvelerin kaynatılmasıyla hazırlanan çay da bir diğer yaygın kullanım biçimidir. Bölgenin geleneksel tıp yöntemlerinde kurt üzümü iltihap, deri tahrişi, burun kanaması ve eklem ağrıları için tedavi olarak ve aynı zamanda yatıştırıcı olarak kullanılır. Geleneksel Çin tıbbında kurt üzümü diğer bitkilerle harmanlanıp görme kusurları, kansızlık ve öksürük tedavisinde kullanılır.

Bazı kurt üzümü ürünleri Batı’da ya da Internet’te yaşlılığı önlediği, kanseri tedavi ettiği ve cinsel fonksiyonları güçlendirdiği iddiasıyla satılmaktadır. Bu iddiaların hiçbiri kesin bilimsel verilerle kanıtlanmamıştır. Ancak diğer birçok sebze ve meyve gibi kurt üzümü de serbest radikallere –hücrelere zarar veren ve kansere neden olan kimyasallar- karşı etkili olduğu kanıtlanan antioksidanlar açısından zengindir. Kurt üzümü özsuyu orta ölçekli bir adaptojen olabilir. Yine de daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Lycium, ya da kurt üzümü, cinsine dahil 80 türden en çok bilinenler ve Amerika’da kurt üzümü olarak satılan meyvelerin kaynağı Çin türleri olan L.barbarum ve L.chinense’dir. Bitkinin bir diğer adı olan “goji” Çince ad “quo qi zi”nin İngilizce’ye geçmiş halidir. Lycium cinsinin çeşitlilik merkezi Kuzey Amerika’nın batısı ve Güney Amerika’dır. Bu kıtalarda cinse ait 50’den fazla tür vardır. Çin’deyse 7 tür bulunur.

Tedavi Amaçlı Kullanımı

Genel zindelik
Antioksidan

Kırmızı kuru üzüme benzeyen meyveler market sahipleri tarafından “sağlıklı” bir tercih için önerilir. Kırmızı turuncu renkli meyvelerin antioksidan açısından zengin olduğu laboratuvar testleriyle gösterilmiştir. Birçok parlak kırmızı, turuncu ve sarı renkli meyvede bulunan ve antioksidan etkileriyle bilinen kartenoid bileşiği kurt üzümünde de bulunur. Meyveler, kolesterol seviyesini dengeleyen beta-sitosterol maddesini ve bağışıklık sistemini güçlendiren polisakkaritleri, birçok vitamin ve minerali de içerir.

Kurt üzümü özsuyu üreten bir firma tarafından iki çalışma yapılmıştır. Meyvenin antioksidan etkisini araştıran çalışmalardan birinde 25 kişiye 1 ay boyunca günde 2 defa 60 ml kurt üzümü özsuyu verilmiştir. Bu insanlardan alınan sonuçlar plasebo alanların sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. Bir ay sonra kurt üzümü alanların kanındaki antioksidan seviyesinin plasebo alanlara göre % 5-9 oranında daha fazla olduğu görülmüştür.

Aynı araştırma grubu kurt üzümü meyvesinin zihinsel sağlık üzerine etkisini de öğrenmeye çalışmıştır. 17 kişiye 2 hafta boyunca günde 120 ml kurt üzümü özsuyu verilmiştir. Bu grubun plasebo içen gruba göre dinginlik, atletik performans, mutluluk ve uyku kalitesi gibi alanlarda kendilerini daha iyi hissettikleri görülmüştür. Yine de ortalıkta birçok ürün ve iddia var olmasına rağmen kurt üzümünün etkilerinin tam olarak anlaşılması için daha fazla bilimsel kanıta ihtiyaç vardır.

GOJİ BERRY NASIL KULLANILIR?

ÖZSU: Taze ve olgun kurt üzümü meyvelerinden yapılan özsu buzdolabında saklanır. Yapılan bir klinik deneyde günde 120 ml özsu alımının Çin geleneksel tıbbındaki kullanıma denk olduğu görülmüştür.

ÇAY: Çin tıbbında yarım bardak suya 2 yemek kaşığı kurutulmuş kök kabuğu koyularak yapılan bir karışım yüksek tansiyon için kullanılır. Bu dozun ½ ya da 1/3’ü de diabet için kullanılır.

KAPSÜLLER: Günde 1-3 defa 500 mg.

Uyarılar

Kurt üzümü bir sağlık uzmanından onay alınmadıkça kemoterapi ya da ışın tedavisi alanlar tarafından kullanılmamalıdır. Kurt üzümünün tansiyon ve glikoz düşürücü etkisi olduğundan yüksek tansiyon ve diabet rahatsızlığı durumlarında dikkatli olunmalıdır. Kurt üzümü varfarin gibi kan inceltici ilaçların etkinliğini arttırır, birlikte kullanmaktan kaçının.