Göbeklitepe’den eski! İnsanlığın boncukları

Mardin’in bilinen en eski yerleşim yerlerinden Dargeçit ilçesindeki Boncuklu Tarla’nın yaklaşık 4 dönümlük alanında çalışmalar tamamlandı. Kazı Başkanı Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Ergül Kodaş, Boncuklu Tarla’yı ve kazılardaki son durumu Hürriyet’e anlattı:

12 BİN YILLIK KAMU BİNALARI

“Kazılarda 3 döneme ait üst üste inşa edilmiş, 12 bin yıllık olduğu belirtilen kamu binasının kalıntılarına ulaşıldı. ‘Tapınak’ diyorlar ama tam olarak ne için kullanıldıklarını şu an bilmiyoruz. Alanda özel yapılar, stelli yapılar bulundu. Ama bunlar için tapınak demek, ev demek, bir sınıfın içerisine koymak tam anlamıyla doğru değil. 2022 yılında bulunan yapıyı da yeni bir ortak yaşam merkezi olarak düşünebilirsiniz. Dolayısıyla bildiğimiz şey bu yapının konut olmadığı. Ama özel günlerde toplanılan bir yapı mı, dinlenme için mi kullanıldı, depolama amaçlı mı ya da birçok yerde öne sürüldüğü gibi dini bir yapı mı bunu bilemiyoruz. Bu binaların çoğuna doğrudan inanç merkezli yapılar demek zor, bu yüzden kamu binası diyoruz.

GÖBEKLİTEPE’DEN BİN YIL ÖNCE

Boncuklu Tarla, Çanak Çömleksiz Neolitik dönemin tamamına ait bilgi veren nadir yerleşim yerlerinden biri. Dünyada çok daha eski tarihlere sahip yapılar var ama bunlar neolitik öncesi geçici barınaklar olarak isimlendirilmektedir. Ancak Boncuklu Tarla’da açığa çıkarılan bazı yapılar günümüzden 13 bin yıl öncesine aittir ve bu yapılar Körtik Tepe ile beraber Yukarı Dicle Vadisi’nde kalıcı köylerin ilk örnekleri arasındadır. Boncuklu Tarla ve Körtik Tepe’de açığa çıkarılan bu tür yapılar, Göbeklitepe’den bin yıl daha geriye gidiyor, 13 bin yıla ait tarihleme yapabiliyoruz.”

MOTİFLERİ İŞLEDİLER

“Boncuklu Tarla’da motiflere boncuklar üzerinde rastlıyoruz. Dağkeçisi, akrep, boğa başı, yılan, örümcek, obsidyen boncuklar. Bunlar kolye ucu olarak kullanılmış. Kemiği oyup üzerine boncuk taşları koymuşlar. Çeşitli hayvanları tasvir eden boncuklarımız var. Çok fazla boncuk çıkıyor. Yüzey de otursanız bile her yerden ulaşabilirsiniz. Fakat bunların önemli bölümü M.Ö. 8-9 bine ait.”

11 DÖNÜMDE SÜRÜYOR

Türk Tarih Kurumu, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mardin Büyükşehir Belediyesi, Dargeçit Belediyesi, Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA) desteği ile devam eden kazı çalışmalarında Boncuklu Tarla’nın 4 dönümlük alanında çalışmalar tamamlandı. “Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar” kapsamında Mardin Müze Müdürlüğü’nce 2012 yılında başlatılan arkeolojik kazıların ardından Boncuklu Tarla, “Neolitik Çağ Yerleşim Yeri Çevre Düzenlemesi Projesi” ile turizme kazandırılacak. Bölgenin turizme açılabilmesi için yeni alanlarda kazı çalışmaları sürüyor.