Göbeklitepe gibi 12 büyük keşif daha geliyor... İnsanlığın sırrını taşların dili anlatacak
Güncelleme Tarihi:
İnsanlık tarihinin 12 bin yıl öncesine ışık tutan, arkeoloji dünyasının en büyük keşfi Şanlıurfa’daki Göbeklitepe’nin ardından aynı bölgede ‘Taş Tepeler’ adıyla 12 kazı çalışması daha hayata geçiriliyor... Dün bu kazılardan Karahantepe’nin tanıtımını yapan Turizm Bakanı Ersoy, “Göbeklitepe tek ve yalnız değildir. 12 kazı çalışmasıyla Anadolu’nun insanlık tarihine yaptığı katkının bilinmeyen hikâyelerine tercüman olacağız” diyor...
Hepimizin okulda ilk öğrendiği tarihi dönemlerdendir cilalı taş devri. Yani bilimsel adıyla Neolitik Çağ. Taş Devri’nin sonları olarak bilinen yaklaşık Milattan Önce 10 bin yılına kadar giden bu dönem hakkında bilinenler doğal olarak çok sınırlıydı. Ta ki Şanlıurfa’daki Göbeklitepe’nin keşfine kadar.
Göbeklitepe’de ortaya çıkarılan arkeolojik buluntular, insanlık tarihinin en eski dönemlerinden birine ışık tuttu. O dönemde yaşayanların ne yiyip içtiğinden nasıl ibadet ettiğine kadar çok sayıda bilgi artık sır değil. Ve Göbeklitepe de tek değil. Anadolu, Neolitik Çağ’ın aydınlatılmasına ilişkin yaptığı öncülüğe devam ediyor. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Göbeklitepe’nin ardından bölgede ‘Taş Tepeler’ adıyla 12 kazı çalışması daha hayata geçiriliyor. Göbeklitepe’deki dikili taşların benzerlerinin olduğu bu kazılar, dünya üzerindeki ilk yerleşik yaşam ve sosyal topluluk örneklerine ev sahipliği yapacak. Önceki gün yapılan bir lansman ile dünyaya duyurulan Taş Tepeler’in yeni yıldızı ise Karahantepe.
TAŞ TEPELER’DE TARİHE YOLCULUK
100 kilometrekarelik bir alanı kapsayan Göbeklitepe, Karahantepe, Gürcütepe, Sayburç, Çakmaktepe, Sefertepe ve Yeni Mahalle Höyüğü olmak üzere 7 alanda arkeolojik kazı çalışmaları sürdürülüyor. Önümüzdeki günlerde, projenin 2021-2024 yılları arasını kapsayan ilk etabı dahilinde Ayanlar, Yoğunburç, Harbetsuvan, Kurt Tepesi ve Taşlıtepe yerleşimlerinde de kazılara başlanacak. Göbeklitepe ve Karahantepe ana istasyon; Sefertepe, Taşlıtepe, Ayanlar Höyük gibi alanlarda ise ara istasyonlar olacak. Karahantepe’nin 2022’de ziyarete açılması hedefleniyor.
12 BİN YILLIK TARİHE IŞIK TUTACAK
Taş Tepeler bölgesi, medeniyetler tarihinde organize iş gücünün ve uzmanlaşmanın ilk örneklerini barındırıyor. 12 yerde yürütülecek kazılarda edinilen bulguların tarih öncesi dönemdeki insanların günlük hayatlarından inanç dünyalarına kadar geniş bir alanda insanlığın bilgi birikimine ışık tuttuğu ve Şanlıurfa’da Neolitik çağın ilk aşamalarını yansıtan Göbeklitepe’ye benzer çok sayıda yerin daha olduğu ortaya konulacak. 12 bin yıl önce barınağın konuta dönüştüğü, gerçek köylerin ortaya çıktığı sürecin başlangıcı olduğu düşünülen Taş Tepeler’de, insanlığın ilk kap kacak kullanımı ve temel ticaret girişimleri gerçekleştirme becerisine dair buluntular yer alıyor. Bölgede bulunan anıtsal yapıların, insanların bir araya geldiği komünal mekanlar olduğuna inanılıyor.
İLK TOHUMLAR BU TOPRAKLARDA...
12 kazıdan sorumlu olan Göbeklitepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Necmi Karul, dünya basınının meraklı sorularını yanıtladı. Karul, “Araştırmalar bize tahılların atababalarının; sığır, keçi gibi evcilleştirilen hayvanların atababalarının bu topraklarda olduğunu gösterdi. Bu kanıtlara yenilerini ekleme olanağını bulabileceğimiz bir proje tasarladık. Şimdi bu kapsamda 12 noktada kazı çalışması tasarladık ve yedisine de başladık. Neolitik döneme önemli katkılar sağlayacak” dedi. Karahantepe, Şanlıurfa’nın ilginç kalker taşlı otantik arazi yapısı içerisinde yükseliyor. Buluntuların ana malzemesi de bu kalker kayalıkları. Ufak bir tırmanışın ardından ulaştığımız Karahantepe’deki dikili taşlar ve bir insan sureti dikkat çekiyor. T şeklindeki dikilitaşlarda çok sayıda hayvan betimlemesi var. Başkan Karul, “tilki, aslan, boğa gibi betimlemelerin ilk örnekleriyle” bu bölgede karşılaşıldığının altını çiziyor. Hayvanların tamamı ise saldırgan halde resmedilmiş ve tamamı eril hayvanlar. Taşlar üzerinde birkaç motifin olmasının bir takım ortaklıkların varlığına işaret ettiğini belirten Karul, “Toplumların ortak hafızaları olduğunu gösteriyor. Karahantepe’yi, Göbeklitepe’yle birlikte düşündüğümüz zaman bir anlam ifade ediyor. Yaklaşık 1500 yıllık süreci anlaşılır kılmaya çalışıyoruz” diyor.
YENİ YILDIZ KARAHANTEPE DÜNYAYA TANITILDI
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Taş Tepeler projesi kapsamında, lansman çalışmasının ardından dün ilk olarak Karahantepe’yi dünyaya tanıttı. Çok sayıda uluslararası basın kuruluşu temsilcisinin katıldığı bir toplantıyla Karahantepe’de tanıtım organizasyonu düzenlendi. Karahantepe böylece ilk defa dünyada görücüye çıkmış oldu. 2007’de birinci derecede arkeolojik sit alanı olarak tescil edilen Karahantepe, Tek Tek Dağları Milli Parkı içerisinde yer alıyor. Yapılan çalışmalar sonucunda da çok sayıda dikili taşın varlığı tespit edildi.
ELZEM SORULAR CEVAPLANIYOR
Göbeklitepe’nin arkeolojide bilgilerimizi güncellediğinin altını çizen Bakan Ersoy, “Daha önce sorulmamış ve cevaplanması elzem olan yeni soruları önümüze koydu. Şimdi o noktayı daha derine ve çok daha geriye çekeceğiz. Çünkü Göbeklitepe tek ve yalnız değildir. 12 kazı çalışması ile Anadolu’nun insanlık tarihine yaptığı katkının bilinmeyen hikâyelerine tercüman olacağız” sözleriyle projenin önemine değiniyor. Ersoy, yurtiçinde 8 ayrı üniversitenin dâhil olduğu 12 kurum ve kuruluşla işbirliği planlandığının altını çiziyor. Ayrıca 5 ülkeden 8 ayrı üniversite ile 4 uluslararası akademi, enstitü ve müzenin de Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi’ne dahil edildiğini ekliyor. Bu ülkelerin ise Japonya, Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa olacağı açıklanıyor.
DÜNYANIN EN BÜYÜK ARKEOLOJİ PROJESİ
Taş Tepeler’in bugüne kadar ülkede yapılmış en büyük ve kapsamlı arkeoloji projesi olduğunu vurgulayan Bakan Ersoy, çalışmanın turizme ve ülke ekonomisine yapacağı katkıyı da şöyle anlatıyor: “Cari ve personel giderleri hariç 127 milyon TL tutarında bir kamu yatırımı öngörülmektedir. Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi ile elde edilecek sonuçların bilim çevreleriyle ve toplumla buluşmasını sağlayacağız. Karahantepe’nin Neolitik dönem yerleşimleri arasında en önemli duraklardan biri haline getirilmesi hedeflenmektedir. Bu, ülkemizde yapılmış en büyük ve kapsamlı arkeoloji projesidir.
Karahantepe turistlerin ilgi odağı oldu.
BEŞ MİLYAR DOLARLIK GELİR HEDEFİ
Göbeklitepe’nin etrafında 16 tane daha nokta tespit ettik. Bunun dünyanın en geniş uluslararası projesi olmasını istiyoruz. Taş Tepeler rotası şeklinde bu projenin lansmanı yapıldıkça birkaç milyon yıllık ziyaretçi alacağını düşünüyoruz. 5-6 milyona kadar gider diye düşünüyoruz. Güneydoğu’da altı yedi günlük rotaların ana merkezi haline gelecektir. Burayı turizm merkezi haline getireceğiz. Ekonomiye yıllık bir milyar dolarlık katkı sağlayacağını düşünüyoruz birkaç yıl içerisinde. İlk beş yıllık beklentimiz de 5 milyar dolarlık bir turizm girdisinin buradan sağlanması.”
PİRAMİTLERLE YARIŞACAK
Projenin en mutlu ettiği isimlerin başında da Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Zeynel Abidin Beyazgül geliyor. Hedefine Mısır Piramitleri’ni koyan Beyazgül, “İddia ediyoruz ki gastronominin de merkezi burası. 12 bin yıl önceki insanlar en lezzetli şeyleri buraya getirmez mi? Müziğimizin de çok ileride olduğunu biliyoruz. Her bir çocuğumuzun nerdeyse sesi güzel. Artık Urfa, Mısır Piramitleri ile yarışacak hale gelecek” diyor.
