Ginko nedir? Ginkonun faydaları neler?

Yüzyıllardır tıbbı tedavilerde kullanılan ginko bitkisi son dönemde en çok merak edilen bitkilerden, özellikle hastalıklarını doğal yöntemlerle tedavi etmek isteyen vatandaşların araştırılmalarına konu oluyor. Ginko hakkında bilinmesi gerekenleri derledik. İşte ginko hakkında tüm detaylar...

Bilim insanları 270 milyon yaşındaki kaya tabakalarında damarlı, pervane şeklinde iki parçalı yaprakları olan bir ağacın fosillerini buldu. Bu fosillerden bazıları günümüzde var olan Ginkgo biloba ağacının yapraklarıyla neredeyse aynıydı. Bu bitki, ginkgo cinsinin varlığını devam ettiren tek türüdür ve modern zamanlara Çin’in güneydoğusundan katılan bir çeşit fosildir. Budist rahipler ginkoyu 11. yüzyılda o bölgeye ekmeye başlamış ve  bitki o bölgede kutsanıp olağandışı ve etli tohumları için yetiştirilmiş.

Çinliler bu tohumlara “gümüş kayısı” anlamına gelen yin-hsing adını vermişler. Ginko Japonya’ya tanıtıldığında yin-hsing zaman içinde gingkyo’ya dönüşmüş. Ginko yaprakları ve tohumları geleneksel Çin tıbbında 15. yüzyıldan bu yana kullanılmaktadır ve halk kültüründeki kullanımı belki çok daha eskidir. Ginko yapraklarının kullanımından ilk olarak Lan Mao’nun 1436’da basılan Dian Nan Ben Cao (Güney Yunnan’ın Eczacılık Doğal Tarihi) kitabında bahsedilir. Yapraklarından hazırlanan ilaçlar harici olarak yaraların ve dahili olarak ishalin tedavisinde kullanılıyordu, ayrıca kalp ve akciğerler için tonik olarak da kullanılıyordu. Ginko tohumundan yapılan ilaçlar astım, tüberküloz, öksürük ve bronş rahatsızlıklarında kullanılıyordu.

Ginkgo biloba 1700’lerin başında Avrupa’ya ve yaklaşık 60 yıl sonra da Kuzey Amerika’ya getirildi. Bir şifalı bitki olarak ginkoya olan ilgi Batı’da 1900’lü yılların sonuna doğru gelişmiştir, bu dönemde yaprak ekstresinin kan dolaşımını, özellikle beyin, kol ve bacaklarla ilgili kısmını, güçlendirdiği kanıtlandı. Ginko yaprağı takviyeleri, Birleşik Devletler ve Avrupa’da en çok satan bitkisel ilaçlar arasındadır. Ginko takviyeleri, GBE ya da ginkgo biloba ekstresi olarak da bilinen standardize edilmiş bir ekstre içerir. Beyne kan akışını hızlandırdığından ginko bunama tedavisi için Avrupa’da yaygın olarak kullanılır. Alzheimer hastalarında düşünme, öğrenme ve hafızayı güçlendirir. Bitkisel tıp uygulayıcıları ve natüropatlar, ginkoyu yaşa bağlı sarı nokta hastalığı, kulak çınlaması ve intermittan klodikasyon (bacaklarda zayıf kan akışına bağlı olarak meydana gelen kramp ve ağrılar) tedavisi için tavsiye ederler.

Ginko familyasından günümüze kalan tek üye 200 milyon yıldan fazla bir süredir hayatta olan Ginkgo biloba’dır. Bugün yaşayan tür atalarının neredeyse aynısıdır. Ginkgonun altı tane türü fosil kayıtlarına geçmiştir. Kışın yapraklarını döken ve boyu 36 metreye kadar ulaşabilen ginko ağacı, pervane şeklinde ve iki loblu, çıkıntılı çatallı yapraklarıyla farkedilir. Düz yaprakları sıralı bir biçimde dizilip kümelenmiştir ve  eni boyunun 1,5 katıdır. Erkek ve dişi çiçekler farklı ağaçlarda çıkar. Kendine has dişi “meyveler” 2,5 cm uzunluğunda oval tohumlar içerir. Tohum, etli, turuncu ve ağır kokulu bir kabukla kaplanmıştır, bu kabuğa çıplak elle dokunursanız tıpkı zehirli sarmaşık bitkisi gibi kontakt dermatite neden olur.

GİNKO NASIL YETİŞTİRİLİR?

Ginkonun anavatanı Çin’dir, ama botanikçiler Çin’in güneydoğusundaki Cıciang bölgesinin vadilerinde bulunan  ginko popülasyonlarının yabani mi olduklarını yoksa yüzyıllar önce yapılan mabetler ve evlerin etrafına dikilen ağaçlardan mı türediklerini hâlâ tartışmaktadır. Ginko esas olarak ekilip biçilerek varlığını devam ettirir. Birleşik Devletler’in doğusunda yerlileştirilmiş ağaçların fideleri, ginkonun yetiştirilmeden de varlığını devam ettirebileceğinin kanıtıdır. Kuşlar ve küçük memeliler görece ağır olan tohumların etrafında dolaşır. Bin yıldır geleneksel Çin tıbbında ilaç olarak kullanılan ginko Batı bilimi tarafından ilk defa 1712 yılında tanımlandı. 1784 yılında Birleşik Devletler’e getirildi ve William Hamilton’un Philadelphia’daki çiftliğine ekildi. Ginko, dünyanın birçok yerinde gölgesi için ekilip yetiştirilir. Yangın, hastalık, zararlılar ve kirliliğe olağanüstü dayanıklıdır ve diğer ağaçların yaşayamayacağı ortamlarda hayatta kalır.

Ginko tohum ya da çelikleme yöntemi ile çoğaltılabilir. Amerikan bahçeciliğinde ginko ağaçlarının büyük bölümü köksaplara nakledilen erkek dallardır. Şundan ki, Amerika’ya ilk ginko ekildikten birkaç on yıl sonra dişi ağaçların can sıkıcı ve ağır kokulu meyveler verdiği ve bu meyvelerin alerjik deri sorunlarına yol açtığı görüldü. Bu yüzden de erkek ağaçlar hep öncelikli tercih oldu. Ginko ağaçları, ticari amaçlı ginko yaprağı hasadı için sıra halinde ekilir ve 90 cm-180 cm arası yüksekliğe ulaşır. Pamuklu bir hasat aletiyle dallardaki yapraklara vurulur, sonrasında yapraklar treylerde biriktirilir ve hemen kurutma işlemine götürülür. Dünyadaki ginko yaprağı arzının çoğu Güney Karolina, Fransa’nın Bordeaux bölgesi ve Çin’deki çiftliklerden elde edilir.

GİNKONUN FAYDALARI VE TEDAVİ AMAÇLI KULLANIMI

✚ Antioksidan

✚✚ Ruh sağlığı

✚✚ Kan dolaşımı

Belki de bildiğimiz ağaçlar arasında en eskisi olan ginko ve yaprakları yüzyıllardır şifalı bitki olarak kullanılmaktadır. Ginko, sinir hücrelerini koruyan glikozitler ve iltihabı azaltan terpen laktonları gibi etkili antioksidanları içerir.  Ginko zayıf dolaşım sistemi için ve periferal damar hastalıklarından kaynaklanan acıları azaltmak için de kullanılır. Ancak araştırmalar ginkonun mütevazı başarıları olduğunu göstermiştir. 

Ginko, Avrupa, Kanada, Avustralya ve Birleşik Devletler’de bunamanın tedavisi ve engellenmesinde kullanılır. Ginkgo biloba ekstresinin (GBE) bunamanın belirtilerine iyi geldiği ve hastalığın ilerlemesini yavaşlattığı, Alzheimer hastaları da dahil olmak üzere, yapılan araştırmalarla gösterilmiştir. Araştırmalar bu ekstrelerin yaşa bağlı unutkanlık sorununa da (bunamadan daha hafif bir sorun) iyi geldiğini göstermiştir. ABD’de yayınlanan daha yeni çalışmalar umut verici değildir. Neurology Dergisi’nde 2008’de yayınlanan bir çalışmaya göre GBE, yaşı ilerlemiş insanlarda bilişsel zayıflamayı engelleyememektedir. Ancak ginkoyu söylendiği gibi alan insanlarda hafıza kaybının yavaşladığı görülmüştür.

Journal of the American Medical Association dergisinde 2008’de yayınlanan daha kapsamlı bir çalışma, GBE alımının (günde iki defa 120 mg) 72-96 yaş arasındaki yetişkinlerde bunamayı engellediğini kanıtlayamamıştır. Aynı şekilde, 2009 yılında yapılan ve aynı gazetede yayınlanan bir başka çalışmada da bilişsel zayıflamada ciddi anlamda olumlu bir etki görülmemiştir. Ancak çalışmalar ginkonun atardamar fonksiyonunu güçlendirdiğini kanıtlamıştır. Bitkinin ekstresinin periferal atardamar tıkanması, en küçük eforda bile bacaklarda ağrı yapan bir atardamar hastalığı, olan kişilerde yürüme mesafesini arttırdığını gösteren çalışmalar vardır.

GİNKO NASIL TÜKETİLİR?

ÇAY: 1 çay kaşığı ginko yaprağını 1 bardak suda 5-7 dakika kadar demleyin. Süzün. Günde 1-2 bardak için.

TENTÜR: Günde iki defa 3-5 ml alınır. Üreticinin talimatına göre de kullanabilirsiniz.

EKSTRE: Günde iki defa 120 mg doz, % 24-27 oranında flavon glikozidi ve % 6-7 oranında triterpeni standardize eder.

Ginko kullanarak yapabileceğiniz nefis bir çay tarifi...

30 gram kadar ginko yaprağını bir o kadar yeşil çayla karıştırıp cam kavanoza dökün. 1 bardak kaynar suya 1 çay kaşığı karışım koyun. 5-7 dakika demleyin. Süzün. Az miktarda bal ve/veya limon suyu ekleyin.

GİNKO HAKKINDA UYARILAR

Ginko yaprağının tehlikesiz olduğu, geniş çaplı klinik deneylere ve yaygın kullanımına bakılarak söylenebilir. Ama kan pıhtılaşması üzerine etkileri vardır. Bu yüzden kan pıhtılaşmasını önlemek için ilaç alan kişiler ginko almadan önce bir sağlık uzmanına danışmalıdır. Ameliyattan en az 3 gün önce ginko almayı bırakın. Kanamayı hızlandırma riski olduğundan hamilelikte kullanılması önerilmez.

ŞİFALI BİTKİLER ANSİKLOPEDİSİ İSİMLİ KİTABI SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN