Gezegen avcılarına süper göz teleskop

Uzaktaki güneÅŸlerin uyduları, merkezi yıldızların ışığında gizlenirler. Bilim adamları ÅŸimdi yeni ileri teknolojik teleskoplarla bu ‘utangaç yıldızları’ yakalayacak. Gezegen avcıları merak ettikleri cisimleri görebilmek için birkaç yıl içinde yeni bir araca sahip olacaklar. Bu müjde, Berlin’de düzenlenen Uluslararası Uzay AraÅŸtırmacıları konferansında verildi. Gerçi 1995 yılından bu yana 120’inin üzerinde uzak gezegen bulundu, ama birçoÄŸunun yörüngesi görülemedi. Çünkü araÅŸtırmacılar bazı örnekleri dolaylı olarak saptadılar. Kütle çekimleriyle merkezi yıldızlarını ‘zorlayarak’ oluÅŸturdukları salınım hareketleri yıldız tayfından ölçülebiliyor. Ve bu salınım hareketleri periyodik olarak devam ederse uzak gezegenin yeri saptanabiliyor. Mükemmel görüntü arayışıFakat bu cismin teleskopla izlenmesi yıldız ve gezegen arasındaki olaÄŸanüstü parlaklık farkı yüzünden mümkün deÄŸil. Uzmanlar arasında ‘kontrast farkı’ olarak adlandırılan bu sorun ÅŸimdi ilave bir optikle çözülecek. Max-Planck Astronomi Enstitüsü’nden Markus Feldt’e göre de Avrupa Güney Gözlemevi’nin (Eso) dört dev teleskobundan biri bu tür ileri teknoloji gözlüğe sahip olacak: ‘Şu sıralar Åžili’deki Eso gözlemevinin sekiz metrelik teleskopuna monte edilebilecek bir adaptif optik üzerinde çalışıyoruz’ diyor Alman astronom. Adaptif optikle hareketli dünya atmosferine baÄŸlı olarak ortaya çıkan görüntü bozuklukları giderilebilecek. Bu düzeltme gerçekten iÅŸleyecek olursa dev teleskoplar mükemmel bir görüntü yakalayacaklar. Peki bu sistem gezegen avcılığında iÅŸe yarayabilecek mi? Eso’da test edilen öncü bir aletle bilim adamları kontrast farklılıklarını önemli ölçüde azaltmaya baÅŸardı. Astronomlar, kozmik komÅŸu bölgede Jüpiter benzeri gezegenler bulmak istiyor. Bize benzer sistemler‘Jüpiter’in Güneş’e olan açı mesafesi yaklaşık olarak 36 ışık yılı uzaklıktan, yarım yay saniye kadar olurdu’ diyor Markus Feldt. Tek bir açı derecesi yedi bin parçaya bölündüğünde son derece küçük bir mesafe elde edilebilir. AraÅŸtırmacıya göre öncü optikteki bir teknik ayarla uzak gezegenler de izlenebilecek. Ve aynı zamanda gaz kılıflarının kimyası hakkında da bilgi edinmek mümkün olabilir. Özellikle de bizimkine benzeyen güneÅŸ sistemleri bu ÅŸekilde saptanabilir. Bugüne deÄŸin bulanan sistemler o kadar farklı ki buralarda dünya benzeri gezegenlerin varlığı beklenemez bile. Dolaylı arama yöntemiyle bilim adamları merkezi yıldızlarına çok yaklaÅŸan Jüpiter benzeri gezegenler buldular. Dolaylı kanıt için pratik olan, eksobiyologlar için kötü haber anlamına gelir: Dünyamız gibi küçük uydular, olasılıklı dev gezegenler tarafından yörüngelerinden fırlatılmıştır. Feldt ise buna karşın, gelecekte geliÅŸkin enstrümanlarla uzaktaki dünyaları bulmaya izin veren daha sakin sistemler bulmak istiyor. Ama yeni düzeltme optiÄŸiyle de gezegen avcılığı kolay olmayacak. EÄŸer her ÅŸey beklentilere uygun bir ÅŸekilde geliÅŸecek olursa dört yıl içinde bu tür gezegenlerin aranmasına baÅŸlanabilecek. Â