Geri dönüşe Bosna örneği

FIRAT’IN DOĞUSUNDAN 1 MİLYON KİŞİ GELDİ

“Haseke, Rakka, Deyrizor ve Kobani’den Türkiye’ye göç edenlerin sayısı 600 bin kişiye yakın. Nüfusta doğum yeri kaydı bu dört büyük merkez olanların sayısı bu. Ama doğum yeri başka olup orada yaşayanlar var. Fırat’ın doğusundaki köylerde doğup bu merkezlerde yaşayanlar da var. Tahminimiz bütün Fırat’ın doğusunda olup Türkiye’ye gelenlerin sayısı 1 milyon civarında. Bütün yerleşim yerleri, sayıları tespit edildi. Sayın Cumhurbaşkanımız, Birleşmiş Milletler’de (BM) bunu söylerken bir plan dahilinde anlattı. Bunların tamamının nerelerde yerleşimi olacak, hangi şartlarda olacak hepsi hesaplandı. Güvenli bölgeye en az 1 milyon kişiyi gönüllü döndürmeyi hedef koyuyoruz. Herkes önceden yaşadığı köyüne, mahallesine döner. Bu bölgeden Suriye’nin içine gidenler de var. 6 milyon Suriyeli de ülke içinde göç etti. Burada demografik yapı kurulursa Suriye’nin başka şehirlerinden de buraya dönenler olacaktır.

BOSNA’DA SAVAŞ BİTTİ TERSİNE GÖÇ OLDU

Uluslararası toplum önemli bir noktayı kaçırıyor. Bizim yaşadığımız bireysel bir sığınma veya küçük gruplar halinde mülteci akını değil. Bu kitlesel bir göçtü. Bomba atılıyor, köyünde huzur kalmıyor, herkes boşaltıyor. Kitlesel göçlerin sonunda huzur sağlanırsa herkes yaşadığı yere döner. Benzer bir kitlesel göç Balkanlar’da Bosna Savaşı sırasında yaşanmıştı. ‘Dönmeyecekler’ diyenlere bunu örnek göstermek lazım. O zaman Avrupa’nın yaşadığı bir kitlesel göçtü, savaş bitti, uluslararası kuruluşlar planlamasını yaptı, altyapı oluşturuldu ve tersine göç oldu.

SURİYELİLER GEÇİCİ KORUMA STATÜSÜNDE

Biz de Bosna savaşındakine benzer bir koruma ilkesi işlettik. Avrupa o zaman topluca ülkesini terk edenlere mülteci demedi, sığınmacı demedi, bunun adını ‘geçici koruma statüsü’ koydu. Türkiye’deki Suriyeliler de geçici korunma statüsüyle bulunuyor. Avrupa Birliği (AB) o zaman geçici koruma tüzüğü çıkardı, bizim kaynağımız da buydu. Biz bu tüzüğü alıp kanunumuza monte ettik, bununla ilgili yönetmelik çıkardık. Şu anda uluslararası hukuk bizim yönetmeliğimizi örnek alıyor. Biz aslında dünyaya bir koruma modeli öngördük. Bu 8 yıllık süreçte hiçbir uluslararası kuruluş veya üniversite, geçici koruma statüsündeki Suriyelilerle ilgili hak kaybını bize söylememiştir. Şimdi diyorlar ki ‘Bir iklim göçü olsa, söz gelimi asit yağmuru olsa kitlesel göç halinde bu koruma statüsünü uygulayalım.’ Yani bu statü geçicidir. Şimdi ‘Avrupa bize destek verecek mi?’ diye soruluyor. Vermek zorunda. Çünkü bu göç Türkiye’nin meselesi değil, tüm dünyanın meselesi.”

DÖNÜŞLER ASLA ZORUNLU DEĞİL

“Suriyeliler zorunlu mu döndürülecek, şeklinde tartışmalar yaşanıyor. Geri dönüşlerde asla zorunluluk olmayacak. Bizim kanunlarımızda geri gönderme yasağı var. Yani zaten kanunlarımız zorunlu göndermeye engel. Geri dönüşler olacağı zaman uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde gönüllü geri dönüş süreçleri olacak. Suriyelilerin büyük çoğunluğu da geri dönmek istiyor. Bunu sahada görüyoruz. Türkiye kapılarını açmasaydı ne olurdu? Bu ölümler belki 3 milyona yaklaşacaktı.”

KAMPTA DOĞDULAR KAMPTA BÜYÜYORLAR

Suriye’nin Halep iline bağlı Çobanbey ilçesinde bulunan Kaibe kampı, Humus ve Şam’ın Duma ilçesinden göç eden yaklaşık 1300 kişiye ev sahipliği yapıyor. Çoğunluğu kampta dünyaya gelen çocuklar, zor yaşam şartlarına rağmen hayata gülümsüyor. İçsavaşın zorlu koşullarından kaçarak kampa sığınan Suriyeliler, ülkelerine huzur ve güvenliğin gelmesini bekliyor.