Gerekirse yaparız
Güncelleme Tarihi:
Razi CANİKLİGİL
Oluşturulma Tarihi: Eylül 23, 2011 00:00
New York’ta bulunan Başbakan Tayyip Erdoğan, PBS’de 7’nci kez konuk olduğu Charlie Rose Show’da BM’de konuşan önemli liderlerden biri olarak tanıtıldı ve Türkiye’deki laik demokrasinin, Arap Baharı için model kabul edildiği vurgulandı. 1 saatlik söyleşide Erdoğan, “Mavi Marmara gemisinde 9 vatandaşınızın öldürülmesini savaş sebebi olarak alabilirdiniz, neden almadınız?” sorusunu, “Gerekirse bunu da yaparız, gereğinde bunu da yaparız. Ama büyük bir devlet gibi davrandık” dedi.
Söyleşiden satırbaşları şöyle:
ABD ve Türkiye ilişkileri nerede?
Ortak modellik anlaşmasıyla devam eden bir süreci yaşıyoruz. Bulunduğumuz bölgede, gerekse farklı ülkelerde uluslararası camiada, G20 içinde, NATO’daki birlikteliğimiz ve uluslararası ekonomik alanlardaki münasebetlerimiz, Türk-Amerikan ilişkilerini iyi bir noktada tutmuştur.
Model ortaklığınız verimli mi?
Model ortaklık süreci içinde Obama ile ilişkilerimiz her alanda artarak devam ediyor. Başkan Obama da böyle bir değerlendirme içinde. Birbirimizi kırmadan devam diyoruz.
PKK ortak düşman
ABD, Kuzey Irak’ta PKK’yı gözlemlemenize yardım ediyor mu?
2007 yılında ABD, Irak ve Türkiye PKK’yı ortak düşman ilan etmiştir. Aynı yaklaşım Obama ile de devam ediyor. Anlık istihbarat paylaşımı bölge için önemli. Predatorların verilmesi çok önemli.
Radarların konuşlandırılması devam ediyor mu?
Bu konuyu şöyle alalım. Bu radar konulması, füze savunma sistemi değil. Bu, NATO içinde yapılan bir şey. NATO böyle bir karar aldığı için bu adım atılmıştır. Bölgede böyle bir radar üssü konuşlandırılması kararı alınmıştır. Ve çalışmalar sonunda Malatya-Kürecik uygun görülüp karar verilmiştir. Bu mutabakatla bu iş çözülmüştür. ‘Füze kalkanı için ya da şu bu ülkeleri korumak için yapılmıştır’ demek yanlıştır.
Mesajımız demokrasiydi
Kahire, Libya ve Tunus’u izlediniz. Sizi billboardlarla karşıladılar. Sizi neden seviyorlar?
Buralara gittiğimde çok güzel karşılandım, çok ilgi vardı. Verdiğimiz mesaj, demokrasi oldu. Laik devletin ne olduğunu anlattık. Hiçbir şeyin özgürlüklerin üzerinde olamayacağını belirttik. Bu halklar yönetilmek istemiyorlar. Özgürleşmek istiyorlar. Daha önce buna benzer bir süreçten geçtiğimiz için bizim deneyimlerimizi duymak istediler. Başkan adayları ile görüştük, Tahrir’deki genç gruplarla da tecrübelerimizi paylaştık. Yeni liderlerle tanıştık.
Laik bir devletiz
Bu ülkelere laik bir devlet yönetimi önerdiniz. Tüm dinlere açık bir yönetim önerdiniz değil mi?
Söylemlerim yanlış tercüme edilmiş olabilir. Biz Türkiye olarak laik bir devletiz, bizim 1982 Anayasamıza göre devletler laiktir; halkları değil. Laik devlet tüm dinlere aynı mesafede durur ve insanların kendi dinlerini yaşama haklarını korur ve barındırır. Sanırım Avrupa’da laikliğin anlamı biraz farklı. AK Parti’nin ve Türkiye’nin anayasasına göre biz, tek dine karşı değiliz. Avrupa’da laik devlet yapısı din karşıtı olarak algılanabilir. Ancak bizim anlayışımızda bu böyle değildir.
Müslüman Kardeşler’in laiklik ifadelerinizi beğenmediği yazıldı.
Bize böyle bir ifade gelmedi. Tercümede umarım bir hata olmamıştır. Hem başkanları hem de Müslüman Kardeşler Birliği temsilcileri ile görüştüm. Bana bu yanlış anlaşılmadan bahsetmediler, bir tepkileri olmadı. Yanlış anlamış olsalardı, sorarlardı. Bu durumda önemli bir yanlış anlaşılma olduğunu düşünmüyorum.
İsrail yönetimine karşıyız
Çok sert bir anti-İsrail politikanız var, bunun sebebi sizden özür dilemelerini sağlayamamış olmanız mı?
Türkiye olarak biz İsrail halkına değil yönetimine karşıyız. Uluslararası sularda 3 gemiye saldırdılar içlerinden bir gemide 9 vatandaşımızı öldürdüler. İçlerinden biri aynı zamanda Amerikan vatandaşıydı. Uluslararası sularda yaptıkları bu saldırı uluslararası kanunlara da aykırıdır. İsrail’in özür dilemesini istiyoruz. Gazze’ye yönelik tüm ambargoyu kaldırmasını ve tazminat ödemesini istiyoruz. Aksi taktirde normal bir ilişkimiz olamaz. Tekrar belirtmek istiyorum, biz İsrail halkına değil İsrail yönetimine karşıyız ve biliyoruz ki kendi halkı da bu yönetimle ters düşmektedir. 3 şartımız var; eğer özür dilemez, ambargoyu kaldırmaz ve tazminat ödemezler ise ilişkilerimizin normalleşmesi mümkün değildir. İsrail, Batı’nın şımarık çocuğudur.
Büyük devlet gibi davrandık
Anti-İsrail yaklaşımınızı popülaritenizi artırmak için mi kullanıyorsunuz?
Biz popülarite peşinde değiliz, biz sadece gerçekleri söylüyoruz. Hakkı ve adaleti savunuyoruz. Adalet benim partimin adında da vardır. 9 vatandaşımız öldürüldü. Bu durumu savaş sebebi olarak alabilirdik, ama almadık, özür dilemelerini bekledik.
Savaş sebebi olarak alabilirdiniz ama almadınız?
Gerekirse bunu da yaparız, gereğinde bunu da yaparız. Ama büyük bir devlet gibi davrandık. Merak ediyorum acaba 9 Amerikan vatandaşı uluslararası sularda öldürülseydi, ABD nasıl davranırdı. Bu şu anda tam olarak karşı karşıya olduğumuz sorundur.
İsrail işgalcidir
BM Raporu’nda İsrail’in ablukaya hakkı olduğu, ancak gereksiz güç kullandıkları kaydedildi.
Hiçbir şekilde ablukaya hakkı yoktur. Bir sandık domatesi bile İsrail’in izni olmadan Gazze’ye sokamazsınız. İsrail’in nükleer silahı var, ekonomik gücü var ama Filistin’in hiçbir silahı yok ve ekonomik gücü de yok. Bu tür bir yaklaşıma nasıl ‘Evet’ deriz? Biz mazlumun yanındayız ve adalet verilene kadar da yanlarında olmaya devam edeceğiz.
Sizce İsrail’in geçerli bir güvenlik endişesi var mı?
İsrail işgalcidir. Olmert zamanında 67 sınırlarına kadar geri çekilmeyi kabul etmişlerdi, ancak bugün İsrail bırakın bu sınırları kabul etmeyi daha da fazla toprak istiyor. Filistin halkı topraklarını, hayatlarını kurtarmaya çalışıyor. Bir yandan da adaletin tecellisini bekliyor. İsrail özür dilemek zorundadır. İsrail bazen özür dileyecek gibi davranıyor, ama olmadı. Sonunda Türkiye gibi dostu kaybetmiştir. Bu bizim isteğimiz ya da İsrail halkının isteği ile olmadı.
ABD’ye veto etmeyin dedim
Obama ile ABD vetosu sonrasında olacakları konuştunuz mu?
Biz Güvenlik Konseyi’nde değiliz. Burada ne olur bilmiyoruz. Filistin’in güvenlik konseyinde 9 oya ihtiyacı var. Bunu alırlarsa onlar için iyi olur. O zaman Genel Kurul’a giderler, belki Vatikan gibi bir ülkeyi getirebilir. Bu olabilir.
Obama’ya ‘Filistin Devleti’ni veto etme’ dediniz mi?
Söylemez miyim, tabii ki söyledim.
ABD veto ederse bedeli olur mu?
O döneme yönelik bir şey söylemem yanlış olur. Benim tahminim, ABD büyüklüğüne yakışarak 1947 yılı kararında olduğu gibi gereğinin yapılmasıdır. Filistin sorunu çözülmeden Ortadoğu barışı olmaz.
(Eski İsrail Başbakanı) Olmert ile çok yakın ilişkiler varken, bunlar ne oldu da kayboldu?
İsrail, ‘her yaptığım yanıma kâr kalıyor’ kanısında. Türkiye son 9 senede çok büyüdü. Ekonomi ve demokrasi el ele büyüdü. Son dönemde İsrail’in davranışları yüzünden zor duruma düştük. Senin ne hakkın var uluslararası sularda saldırıyorsun. Bizim çok iyi askeri, turizm ve ekonomik ilişkilerimiz vardı. Şimdi bunlar hep bitti.
‘Ilımlı İslam’ diye bir şeyi kabul etmem
Irak savaşı ve Arap Baharı sonrasında oluşan boşluğu doldurarak bölgede ciddi bir rol oynamak istediğiniz kaydediliyor.
Bunlar bize bir şey kazandırmaz. Biz ortak kültür ve tarihi paylaşıyoruz. Özellikle Suriye ile Irak ve İran ile sınırlarımız var. Aramızda akrabalıklar var. Bu bizi birbirimize yaklaştırmış. Ürdün ve Lübnan ile hattâ Körfez ülkeleriyle de. Türkiye buraya kendi kendine gelmedi. Türkiye bu boşluğa çekildi. Bu çok doğal. Almanya, Fransa var. Biz neden olmayalım? Bizim özel becerikli müteahhitlerimiz, buralarda büyük inşaatlarımız var. Avrupa ülkeleri girerken biz neden girmeyelim. Biz de buradaki sorunları çözmeye çalışıyoruz. Türkiye, Batı ve İslam dünyası arasında bir köprüdür. Biz İslam ve demokrasinin bir arada yaşayabileceğini göstermek istiyoruz. İspanya Başbakanı Zapatero ile medeniyetler ittifakını kurduk. Bu adımı biz attık.
Ilımlı İslam yükseliyor mu?
Ilımlı İslam diye bir şeyi kabul etmem. İslam’ın dereceleri yoktur. İslam barış dinidir. Bir arada anılamaz. Bir insanın öldürülmesi, tüm insanlığın öldürülmesidir. Dünyada her dinden terör var. Norveç’teki saldırıyı kim yaptı? İslamı asla terörle bağlamayın. İslam korkusu, bir insanlık suçudur.
AB’ye girmeye kararlı mısınız?
Zaten biz 50 yıldır bekliyoruz. AB niyetli olduğunu göstermiyor. Bu işte vazgeçen biz olmak istemiyoruz. Umarız AB, içine düştüğü yanlıştan döner.
Obama’nın resepsiyonu
ABD Başkanı Obama ve eşi, New York’taki BM toplantılarına katılan devlet başkanları ve eşlerine resepsiyon verdi. Resepsiyonda Erdoğan’ın, Ortadoğu liderleriyle yakın diyaloğu dikkatlerden kaçmadı.
ABD ve Türkiye ilişkileri nerede?
Ortak modellik anlaşmasıyla devam eden bir süreci yaşıyoruz. Bulunduğumuz bölgede, gerekse farklı ülkelerde uluslararası camiada, G20 içinde, NATO’daki birlikteliğimiz ve uluslararası ekonomik alanlardaki münasebetlerimiz, Türk-Amerikan ilişkilerini iyi bir noktada tutmuştur.
Model ortaklığınız verimli mi?
Model ortaklık süreci içinde Obama ile ilişkilerimiz her alanda artarak devam ediyor. Başkan Obama da böyle bir değerlendirme içinde. Birbirimizi kırmadan devam diyoruz.
PKK ortak düşman
ABD, Kuzey Irak’ta PKK’yı gözlemlemenize yardım ediyor mu?
2007 yılında ABD, Irak ve Türkiye PKK’yı ortak düşman ilan etmiştir. Aynı yaklaşım Obama ile de devam ediyor. Anlık istihbarat paylaşımı bölge için önemli. Predatorların verilmesi çok önemli.
Radarların konuşlandırılması devam ediyor mu?
Bu konuyu şöyle alalım. Bu radar konulması, füze savunma sistemi değil. Bu, NATO içinde yapılan bir şey. NATO böyle bir karar aldığı için bu adım atılmıştır. Bölgede böyle bir radar üssü konuşlandırılması kararı alınmıştır. Ve çalışmalar sonunda Malatya-Kürecik uygun görülüp karar verilmiştir. Bu mutabakatla bu iş çözülmüştür. ‘Füze kalkanı için ya da şu bu ülkeleri korumak için yapılmıştır’ demek yanlıştır.
Mesajımız demokrasiydi
Kahire, Libya ve Tunus’u izlediniz. Sizi billboardlarla karşıladılar. Sizi neden seviyorlar?
Buralara gittiğimde çok güzel karşılandım, çok ilgi vardı. Verdiğimiz mesaj, demokrasi oldu. Laik devletin ne olduğunu anlattık. Hiçbir şeyin özgürlüklerin üzerinde olamayacağını belirttik. Bu halklar yönetilmek istemiyorlar. Özgürleşmek istiyorlar. Daha önce buna benzer bir süreçten geçtiğimiz için bizim deneyimlerimizi duymak istediler. Başkan adayları ile görüştük, Tahrir’deki genç gruplarla da tecrübelerimizi paylaştık. Yeni liderlerle tanıştık.
Laik bir devletiz
Bu ülkelere laik bir devlet yönetimi önerdiniz. Tüm dinlere açık bir yönetim önerdiniz değil mi?
Söylemlerim yanlış tercüme edilmiş olabilir. Biz Türkiye olarak laik bir devletiz, bizim 1982 Anayasamıza göre devletler laiktir; halkları değil. Laik devlet tüm dinlere aynı mesafede durur ve insanların kendi dinlerini yaşama haklarını korur ve barındırır. Sanırım Avrupa’da laikliğin anlamı biraz farklı. AK Parti’nin ve Türkiye’nin anayasasına göre biz, tek dine karşı değiliz. Avrupa’da laik devlet yapısı din karşıtı olarak algılanabilir. Ancak bizim anlayışımızda bu böyle değildir.
Müslüman Kardeşler’in laiklik ifadelerinizi beğenmediği yazıldı.
Bize böyle bir ifade gelmedi. Tercümede umarım bir hata olmamıştır. Hem başkanları hem de Müslüman Kardeşler Birliği temsilcileri ile görüştüm. Bana bu yanlış anlaşılmadan bahsetmediler, bir tepkileri olmadı. Yanlış anlamış olsalardı, sorarlardı. Bu durumda önemli bir yanlış anlaşılma olduğunu düşünmüyorum.
İsrail yönetimine karşıyız
Çok sert bir anti-İsrail politikanız var, bunun sebebi sizden özür dilemelerini sağlayamamış olmanız mı?
Türkiye olarak biz İsrail halkına değil yönetimine karşıyız. Uluslararası sularda 3 gemiye saldırdılar içlerinden bir gemide 9 vatandaşımızı öldürdüler. İçlerinden biri aynı zamanda Amerikan vatandaşıydı. Uluslararası sularda yaptıkları bu saldırı uluslararası kanunlara da aykırıdır. İsrail’in özür dilemesini istiyoruz. Gazze’ye yönelik tüm ambargoyu kaldırmasını ve tazminat ödemesini istiyoruz. Aksi taktirde normal bir ilişkimiz olamaz. Tekrar belirtmek istiyorum, biz İsrail halkına değil İsrail yönetimine karşıyız ve biliyoruz ki kendi halkı da bu yönetimle ters düşmektedir. 3 şartımız var; eğer özür dilemez, ambargoyu kaldırmaz ve tazminat ödemezler ise ilişkilerimizin normalleşmesi mümkün değildir. İsrail, Batı’nın şımarık çocuğudur.
Büyük devlet gibi davrandık
Anti-İsrail yaklaşımınızı popülaritenizi artırmak için mi kullanıyorsunuz?
Biz popülarite peşinde değiliz, biz sadece gerçekleri söylüyoruz. Hakkı ve adaleti savunuyoruz. Adalet benim partimin adında da vardır. 9 vatandaşımız öldürüldü. Bu durumu savaş sebebi olarak alabilirdik, ama almadık, özür dilemelerini bekledik.
Savaş sebebi olarak alabilirdiniz ama almadınız?
Gerekirse bunu da yaparız, gereğinde bunu da yaparız. Ama büyük bir devlet gibi davrandık. Merak ediyorum acaba 9 Amerikan vatandaşı uluslararası sularda öldürülseydi, ABD nasıl davranırdı. Bu şu anda tam olarak karşı karşıya olduğumuz sorundur.
İsrail işgalcidir
BM Raporu’nda İsrail’in ablukaya hakkı olduğu, ancak gereksiz güç kullandıkları kaydedildi.
Hiçbir şekilde ablukaya hakkı yoktur. Bir sandık domatesi bile İsrail’in izni olmadan Gazze’ye sokamazsınız. İsrail’in nükleer silahı var, ekonomik gücü var ama Filistin’in hiçbir silahı yok ve ekonomik gücü de yok. Bu tür bir yaklaşıma nasıl ‘Evet’ deriz? Biz mazlumun yanındayız ve adalet verilene kadar da yanlarında olmaya devam edeceğiz.
Sizce İsrail’in geçerli bir güvenlik endişesi var mı?
İsrail işgalcidir. Olmert zamanında 67 sınırlarına kadar geri çekilmeyi kabul etmişlerdi, ancak bugün İsrail bırakın bu sınırları kabul etmeyi daha da fazla toprak istiyor. Filistin halkı topraklarını, hayatlarını kurtarmaya çalışıyor. Bir yandan da adaletin tecellisini bekliyor. İsrail özür dilemek zorundadır. İsrail bazen özür dileyecek gibi davranıyor, ama olmadı. Sonunda Türkiye gibi dostu kaybetmiştir. Bu bizim isteğimiz ya da İsrail halkının isteği ile olmadı.
ABD’ye veto etmeyin dedim
Obama ile ABD vetosu sonrasında olacakları konuştunuz mu?
Biz Güvenlik Konseyi’nde değiliz. Burada ne olur bilmiyoruz. Filistin’in güvenlik konseyinde 9 oya ihtiyacı var. Bunu alırlarsa onlar için iyi olur. O zaman Genel Kurul’a giderler, belki Vatikan gibi bir ülkeyi getirebilir. Bu olabilir.
Obama’ya ‘Filistin Devleti’ni veto etme’ dediniz mi?
Söylemez miyim, tabii ki söyledim.
ABD veto ederse bedeli olur mu?
O döneme yönelik bir şey söylemem yanlış olur. Benim tahminim, ABD büyüklüğüne yakışarak 1947 yılı kararında olduğu gibi gereğinin yapılmasıdır. Filistin sorunu çözülmeden Ortadoğu barışı olmaz.
(Eski İsrail Başbakanı) Olmert ile çok yakın ilişkiler varken, bunlar ne oldu da kayboldu?
İsrail, ‘her yaptığım yanıma kâr kalıyor’ kanısında. Türkiye son 9 senede çok büyüdü. Ekonomi ve demokrasi el ele büyüdü. Son dönemde İsrail’in davranışları yüzünden zor duruma düştük. Senin ne hakkın var uluslararası sularda saldırıyorsun. Bizim çok iyi askeri, turizm ve ekonomik ilişkilerimiz vardı. Şimdi bunlar hep bitti.
‘Ilımlı İslam’ diye bir şeyi kabul etmem
Irak savaşı ve Arap Baharı sonrasında oluşan boşluğu doldurarak bölgede ciddi bir rol oynamak istediğiniz kaydediliyor.
Bunlar bize bir şey kazandırmaz. Biz ortak kültür ve tarihi paylaşıyoruz. Özellikle Suriye ile Irak ve İran ile sınırlarımız var. Aramızda akrabalıklar var. Bu bizi birbirimize yaklaştırmış. Ürdün ve Lübnan ile hattâ Körfez ülkeleriyle de. Türkiye buraya kendi kendine gelmedi. Türkiye bu boşluğa çekildi. Bu çok doğal. Almanya, Fransa var. Biz neden olmayalım? Bizim özel becerikli müteahhitlerimiz, buralarda büyük inşaatlarımız var. Avrupa ülkeleri girerken biz neden girmeyelim. Biz de buradaki sorunları çözmeye çalışıyoruz. Türkiye, Batı ve İslam dünyası arasında bir köprüdür. Biz İslam ve demokrasinin bir arada yaşayabileceğini göstermek istiyoruz. İspanya Başbakanı Zapatero ile medeniyetler ittifakını kurduk. Bu adımı biz attık.
Ilımlı İslam yükseliyor mu?
Ilımlı İslam diye bir şeyi kabul etmem. İslam’ın dereceleri yoktur. İslam barış dinidir. Bir arada anılamaz. Bir insanın öldürülmesi, tüm insanlığın öldürülmesidir. Dünyada her dinden terör var. Norveç’teki saldırıyı kim yaptı? İslamı asla terörle bağlamayın. İslam korkusu, bir insanlık suçudur.
AB’ye girmeye kararlı mısınız?
Zaten biz 50 yıldır bekliyoruz. AB niyetli olduğunu göstermiyor. Bu işte vazgeçen biz olmak istemiyoruz. Umarız AB, içine düştüğü yanlıştan döner.
Obama’nın resepsiyonu
ABD Başkanı Obama ve eşi, New York’taki BM toplantılarına katılan devlet başkanları ve eşlerine resepsiyon verdi. Resepsiyonda Erdoğan’ın, Ortadoğu liderleriyle yakın diyaloğu dikkatlerden kaçmadı.