GENETESTUS
Güncelleme Tarihi:
Eyvah, gene tik başladı!!!
National Geographic dergisinin Kasım sayısının kapak yazısı genetiğin sırlarıydı... Genetikteki baş döndürücü gelişmeleri okudukça Türkiye'de bilim yapıldığını iddia eden safdilleri düşünmeden edemedim... Genetikteki gelişmeler muazzam... Oysa biz daha Marmara denizinin tabanının şeklini bile doğru dürüst ölçebilmiş ve anlayabilmiş değiliz... Genetik o denli ilerlemiş ki, muamma olarak bilinegelmiş sırlar çözülüp global tüketime arz edilmekte... Kimin tarafından?.. Ne yazık ki bizim tarafımızdan değil... Dergideki pek çok şaşırtıcı bilginin içinde bir tanesi çok ilgimi çekti... Hemofili denen bir çeşit kansızlık hastalığına çare olarak bir genetik düzenleme yapmışlar... Biyokimyacı eşim Doç. Dr. Dehen Altıner'den öğrendiğime göre hemofilinin özelliği bir çeşit protein eksikliğiymiş... Bu proteini üreten insana ait geni, dişi domuza takmışlar... Şimdi aklınıza hemen domuzun kanında insandakine benzeyen bir protein olduğunu ve domuzları kesip kesip bu proteini sağlayabileceğimiz gelebilir... Oysa yapılan iş çok ilginç... Kısaca, yapılan, kanda bulunan bir proteinin sütten elde edilmesini sağlamak... Böylece, dergiye göre, 300 ila 600 kadar süt veren domuz, dünyadaki bütün hemofili hastalarının protein ihtiyacını karşılayabicekmiş... Olağanüstü!!!
Genetik... Katılım... Irsiyet... Canlılığın devamı... Hayatiyetin dölden döle aktarımı... Ölümsüzlük döngüsü... Hayatiyetle birlikte gene tik tak tik tak... Önce efsaneler ve iksirler... Abıhayat... Taaa sonra,
19. yüzyılda genetik biliminin babası Mendel'den başlayarak bugünlere değin hayatiyetin sistemi araştırılmakta, sırları çözülmekte...
Kimin için?.. Bir yanda 'para havliyle' genişleyen genetik teknoloji ve kapalı kapılar ardında laboratuvarlar... Öbür yanda milyarlarca insanın 'can havliyle' yararına dönüştürülmesi gereken genetik alfabeye buyur ola bu kez de, AAAAAAAAA, eyvah bende gene tik başladı....
1 Çok hücreli canlılarda, örneğin püsküllü pırasada, hıyarda, ayıda, maymunda ve 'püsküllü bela' insanda başlıca iki çeşit hücre bulunmakta... Bunlardan biri canlıların kendilerine benzeyen canlılar üretmesine yarayan cinsiyet hücreleri...Peki, çeşitli dokuları ve organları oluşturan; karaciğer, kalp, meme gibi organları birbirinden farklılaştıran hücrelere ne ad veriliyor?..
a. Soya
b. Soma
c. Emet
d. Gamet
2 1997'de büyük bir genetik olay yaşandı... Birinci soruda tarifi verilen bir soma hücresiyle bir cinsiyet hücresi olan yumurta hücresi ilk kez döllendi... Ve neticede bir İskoç koyunu kopyalandı... Artık buna, reinkarnasyon mu demeli, yoksa hortlamanın Arapçası mı?.. Neyse, kopyalanan ünlü İskoç koyununun adını hatırlayabilecek misiniz?..
a. Barbie
b. Diana
c. Molly
d. Dolly
3 Genetiği daha fazla 'ti'ye almadan soralım, gen nedir Allah aşkına?
a. Cin
b. Cenin
c. Can
d. Hiçbiri
4 Eyvah, gene tik başladı... Kalıtımsal bilgiyi 23 bölümlük bir kitaba benzetelim... Bu kitabın bölümlerine kromozom diyelim... Kromozomlar uzun molekül zincirlerinden oluşuyor... İşte, biyolojik potansiyelimizi programlayan bu moleküllere ne ad veriliyor?...
a. DNA
b. RNA
c. ATP
d. IMF
5 Dördüncü sorudan devam edelim... Kalıtımsal bilgi hücre çekirdeğindeki DNA denen moleküllerde bulunuyor... DNA, yani deoksiribonükleik asit, baz, şeker ve fosfattan oluşuyor... Şeker ve fosfat DNA'nın yapısal öğelerini meydana getirirken, bazlar da genetik bilgiyi taşıyor... Aşağıdakilerden hangileri DNA bazlarından bazılarıdır?..
a. Aganigi
b. Naganigi
c. Kopanigi
d. Adenine, Cytosine, Guanine ve Thimine
6 Beşinci sorudan devam... DNA, A, C, G ve T harflerinden oluşan binlerce kelimeyle yazılıyor... İkinci sorudaki bazların baş harfleri bunlar... Bu harflerle yazılan kelimelere gen diyelim... Boy, pos, ten rengi gibi bütün fiziksel özellikler genler sayesinde oluşuyor... Peki, her canlı bireydeki her karakterin, biri anadan biri babadan gelen iki gen ve bunlar arasındaki ilişkiden oluştuğu kanunu ilk bulan genetiğin babası kim?..
a. Gene Kelly
b. Charles Darwin
c. Dr. Jeckyl Frankenstein Hyde
d. Gregor Mendel
7 Canlılığın devamlılığını ve dölden döle aktarımını sağlayan genetik bilginin DNA'dan RNA'ya, oradan da protein'e doğru geçtiği kabul ediliyor... Üçü de ortak özellik taşıyan bir madde çeşitinden oluşuyor... Kestirebilir misiniz?..
a. Fasit
b. Kasit
c. Basit
d. Asit
8 Bütün canlı hücrelerde iki DNA iplikçiğinin sarmaş dolaş durumda bulunduğu üzerinde düşünce birliği var... Buna da double helix ya da 'çifte sarmal' deniyor... Bu sarmal biçimini ilk ortaya atan ve bu sayede Nobel kazanmış olan 'sarmal' ikilinin adları neydi?..
a. Ecevit - Bahçeli
b. Kavuklu - Pişekar
c. Watson - Holmes
d. Watson - Crick
9 Genlerdeki dört bazın yani Adenine, Guanine, Thymine ve Cytosine'in baş harfleri A, G, T ve C, genetik alfabenin dört harfi... Bu harflerle pek çok sözcük üretilebilir. Bu sözcükler genellikle 'palindrome' yani düzden tersten aynı okunan harf gruplarıdır. MUM gibi, KABAK gibi... Peki, aşağıdakilerden hangileri genetik alfabeyle üretilmiş şifre değildir?
a. ATA
b. TAT
c. EY EDİP PİDE YE
d. GAG
10 RNA, yani ribonükleik asitin DNA'dan farkı neymiş?..
a. Yoktur birbirlerinden farkları... Kaynaşmış bir kitledirler...
b. Aralarında deoksi farkı var.
c. DNA sarmaş dolaşırken RNA yapayalnız bir iplikçik...
d. RNA'da dört bazdan biri olan Thimine yerine Uracil var...
11 Önümüzdeki yüzyılda savaşların genetik kodlar üzerinden yapılacağını öngörüp, popüler bir yardım kampanyası kapsamında tahlil amacıyla yurt dışına gönderilen kan örneklerini uyguladığı politikayla kullanılmaz hale getiren, bunu yaparken de 'Büyük milletimizin kan örneklerini alıp genetik silahlar üretmeleri için bir de para ödeyemem,' diyen büyük kahin doktorumuzun adı ne?..
a. Nostradamus
b. Doktor Osman Durmus
c. Hekim Lokmanus
d. Doktor Babunus
Yanıtlar: 1) b, 2) d, 3) d, 4) a, 5) d, 6) d, 7) d, 8) d, 9) c, 10) d, 11) b