Genel görecelik kuramının doğruluğu bir kez daha kanıtlandı

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından 2004 yılında uzaya gönderilen Gravity Probe B (Yerçekimi Keşif Aracı B) Dünya’nın yörüngesinde olağandışı dalgalanmalar tespit etti. Gravity Probe B, uzay-zamanın büküldüğünü ve Dünya döndükçe etrafında kıvrıldığını ortaya çıkardı.

Keşif aracının tespit ettiği bu gerçek, Einstein’in neredeyse 100 yıl önce ortaya attığı “genel görecelik kuramının” doğruluğunu kanıtladı. Einstein’e göre, ağaçtaki elma Dünya’nın yerçekimini hissettiği için değil, Dünya’nın dev yoğunluğunu nedeniyle yerin üzerinde oluşan uzay-zaman bükülmesine tepki verdiği için yere düşüyordu.

Aynı şekilde, Güneş, uzay-zamanı Dünya’nın etrafında dönebileceği şekilde büküyor. Bilim insanları, uzay zamandaki bükülmenin etkisinin çok küçük ancak öneminin büyük olduğuna dikkat çekti.

Yürütülen projenin başındaki isim olan Stanford Üniversitesi’nden Francis Everitt, “Einstein’ın evreni üzerinde yaptığımız bu dönüm noktası niteliğindeki deneyi tamamladık… Einstein’ın dehası geçerliliğini sürdürüyor” dedi.

ÇALIŞMALAR 1962’DE BAŞLADI

Everitt, Gravity Probe B üzerindeki çalışmalarına 1962 yılında başladı. Uzay aracı, yıllar süren hazırlıkların ardından 2004 yılında fırlatıldı. Yaşanan teknik aksaklıklar yüzünden, keşif aracı yörüngeye ulaştıktan sonra Dünya’ya gönderdiği mesajları analiz edebilmek 5 yıl sürdü.

Geçen hafta açıklanan sonuçlara göre, Dünya’nın uzay-zamanı büktüğü teorisi doğrulandı. Aynı zamanda, Dünya yörüngesi etrafında döndükçe, uzay-zamanı da sürüklediği tespit edildi. Bu etki, çay kaşığıyla bir fincan çayı karıştırdığımız zaman sıvının fincan içinde yarattığı girdaba benzetilebilir.

Ancak söz konusu sürüklenme etkisi çok düşük. Einstein’ın tahim ettiği orana göre, Dünya’nın etrafındaki uzay saniyenin binde 37’si kadar dönüş yapıyor. Bunun nedeni ise Dünya döndükçe uzayı itiyor.

Fizikçi Graham Farmelo, “Einstein’ın genel görecelik kuramı teorisinin, ortaya atıldıktan birkaç yıl sonra zaten doğrulandığına” dikkat çekti ve “Gravity Probe B ile alınan sonuçların bu kuramı doğrulayan son kanıtlar oluşturduğunu” ifade etti.

ÜÇ YIL SONRA KANITLANDI

Einstein’ın teorisi, ortaya atıldıktan üç yıl sonra, 1919’da İngizli gökbilimci Arthur Eddington tarafından doğrulanmıştı. Eddington, Batı Afrika’daki Principe Adası’nda Güneş tutulmasını görüntüledi. Çektiği fotoğraflar, Güneş’in etrafından ışınları geçen yıldızların konumlarının değiştiğini gösterdi.

Bunu nedeni, Güneş’in dev yerçekimsel alanı nedeniyle ışınların bükülmesiydi. Söz konusu yıldızların normalde Güneş ışınlarında görülmez olmasından dolayı, genel görecelik kuramı ilk olarak Güneş tutulmasında gözlenebildi.

Aberdeen Üniversitesi’nden fizikçi Dr. Charles Wang, “Genel görecelik kuramı beklenmedik birçok alanda hayatımızı etkiliyor… Bir örnek, kuramda ortaya atıldığı gibi yerçekimsel güç arttıkça zamanın yavaşlaması (zaman genleşmesi). Bu gerçek, atomik zamanlayıcı taşıyan GPS uyduları tarafından kanıtlandı” dedi.

Wang, “Yerçekiminin atom altı, kuantum seviyesinde nasıl davrandığını hala ölçmedik… Umarım bunu Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile yürütülecek Zaman Gezgini Araştırması’nda gerçekleştirmeyi düşünüyoruz” dedi.