Gelibolu'daki 28 hatayı düzeltin

Gelibolu Milli Park sahasındaki anıtlarda yer alan tarihi hataları düzeltmek için Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi çalışma başlattı. Yanlışların Atatürk'e ve şehitlere saygısızlık olduğu belirtildi.

ÇANAKKALE Onsekiz Mart Üniversitesi, Gelibolu Yarımadası Milli Park Sahasında, Çanakkale Savaşları'nın yaşandığı alanlara dikilen şehitlik, kitabe ve anıtlarda tesbit edilen yanlışlıkları düzeltmek için harekete geçti. Eceabat Milli Park Müdürlüğü'nde düzenlenen toplantıya, Onsekiz Mart Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ramazan Aydın, ODTÜ öğretim üyelerinden ve Onsekiz Mart Üniversitesi kurucu Rektörü Prof. Dr. Mete Tunçoku, Milli Parklar Daire Başkanı Mustafa Bayrak, Gelibolu 2. Kolordu ve Çanakkale Boğaz ve Garnizon Komutanlığı'ndan askeri uzmanlar ile Çanakkale İl Kültür Müdürü Mustafa Sevim katıldı.

SAYGISIZLIK

57. Alay Şehitliği'nde yeralan mermer kabartma yazılı kitabede, Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal Atatürk'ten ‘‘Ondokuzuncu Tümen Komutanı’’ diye sözedilmesi, yazının bazı yerlerinde ‘‘Dokuzuncu Tümen’’ diye bahsedilmesi ve ‘‘Mustafa Kemal’’ isminde Kemal'in eksik yazılması, bu hataların şimdiye değin düzeltilmemesi, Atatürk'e saygısızlık olarak nitelendirildi. Bölgeye gelen yerli ve yabancı turistlerin yanlış bilgiye sahip olmasına neden olan bu yanlışlıklar, toplantıya katılan askeri temsilcilerin sert tepkisine yolaçtı.

KOCA SEYİT HEYKELİ

Rektör Prof. Dr. Ramazan Aydın da, yanlışlıkların en belirgin örneğinin, 250 okkalık top mermisini tek başına yerden kaldıran Havranlı Seyit Onbaşı'nın anlatıldığı heykel olduğunu kaydetti. Rektör Aydın, Koca Seyit'in sırtına doğru tutması gereken merminin bu heykelde kucakta taşınırken tasvir edildiğini kaydetti.

28 TARİHİ YANILGI

Kitabe, anıt ve heykellerde toplam 28 tarihi yanılgı saptandı. Çanakkale savaşlarının kara muharebelerinin geçtiği Gelibolu yarımadası savaş alanlarında yaşanan kanlı savaşın, tarihsel açıdan da kitabelerde yanlış geçtiği belirlendi. Çok sayıda hatanın incelendiği araştırmada elde edilen bulgular bir rapor haline getirilip, Genelkurmay Harp Tarihi, Milli Güvenlik Kurulu, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na sunulacağı öğrenildi.

İşte tarihi hatalar

Bombasırtı tabelası gerçek mesafesine bir kilometre uzakta.

Conkbayırı Tepesi'nde, Maraşal Fevzi Çakmak'ın kardeşi Üsteğmen Nazif Çakmak'ın mezar taşında şehit oluş tarihi 26 Temmuz yazıyor. Oysa 8 Ağustos 1915 olmalı.

27. Alay Kitabesi'nde Komutan Binbaşı Şefik Bey'den hiç bahsedilmiyor.

1915 yılı Kurban Bayramı 25 Nisan 1915 olarak yazılırken, asıl tarih 19 Ekim 1915 olmalı.

57. Alay Kitabesi'nde Mustafa Kemal'in Biga'daki karargahı ile Kemalyeri aynı yer olarak gösteriliyor. Oysa arada 7-8 kilometre mesafe bulunmaktadır.

Mehmetçiğe saygı heykelinde, İngiliz yüzbaşının bacağının kopmak üzere olduğu yazarken, heykelde bacağı sağlam gösteriliyor.

Mehmetçiğe saygı anıtında İngiliz yüzbaşının kalbinden yaralı olduğu da belirtiliyor. Heykelde kolunda yara olduğu gösteriliyor.

2. Tümen Komutanı Albay Halil Sami Bey'in, Çanakkale'de şehit olmadığı belirlenirken, kitabede, Çanakkale'de şehit oldu diye yazıyor.

57. Alay giriş kapısında, ‘‘Bu tepe Kanlı Sırt’’ diye yazıyor. Oysa Kanlı sırt şehitliğin 2 kilometre uzağında bulunuyor.

Seyit Onbaşı'nın mermiyi sırtı yerine kucağında taşıdığı tasvir ediliyor.

Türk askerinin tüfeğinde, İngiliz tipi süngülere yer veriliyor.

57. Alay Kitabesi'nde, Mustafa Kemal 9. Tümen Komutanı olarak geçiyor. Doğrusu 19. tümen komutanı olacak.

57. Alay Kitabesi'nde Mustafa Kemal'in ismi yazılırken, Mustafa mal diye yazılmış ‘‘Ke’’ hecesi unutulmuş.

İngiliz subayının konuşması, Mehmetçiğe saygı anıtı kitabesinde çeviri sırasında yanlış yazılmış.

Şehitler Abidesi rölyeflerinde, Nusrat Mayın Gemisi anlatılırken, etrafında düşman donanmasına ait gemilere de yer verilmiş. Oysa, Nusrat Boğazda gemiler yokken mayın döşedi.

Hasan Mevsuf Şehitliği'nde mezar taşları, Kıbleye değil yanlış yöne doğru dizili bulunuyor.

27. Alay Kitabesinde, Alayın 3. Tabur komutanı Mahmut Sabribey, yaralanıp Konya'ya gönderilmesine rağmen, Çanakkale'de şehit düştü diye yazıldı.

Ezineli Yahya Çavuş Çanakkale'de şehit düşmesine rağmen, Yahya Çavuş anıtı kitabesinde, Galiçya ve Balkan savaşlarına katıldığı yazıyor.

26. Alay 3. Tabur'da şehit sayısı 63 olması gerekirken, kitabede 67 olarak geçiyor.

57. Alay Kitabesi'nde, 10 Aralık 1915'te, 57. Alaya şehit sancağı verilip, Atatürk komutasında Galiçya'ya sevk olduğu belirtiliyor. Gerçekte ise Alay, Çanakkale'de Gelibolu Yarımadası'nda kalırken, Atatürk'ün Galiçya'ya gittiği biliniyor.

Atatürk'ün 19. Tümen Komutanı olarak, 628 kişilik kuvvete sahip 57. Alay ile birlikte, düşmanı Kanlısırt'ta karşıladığı kitabelerde anlatılıyor. Gerçekte ise Atatürk, gazeteci Ruşen Eşref ile 1918'de yaptığı röportajda ise düşmanı Conkbayır 261 rakımlı tepede karşıladığını söylüyor.

Conkbayır Kitabeleri'nde, 19 Ekim 1915'te, düşmanın Conkbayır'dan sökülüp, Arıburnu yarlarından denize döküldüğü yazılırken, fiziken ve arazi topogrofisine göre bunun mümkün olmadığı belirtiliyor.

Bir kitabede, Mustafa Kemal'in 30 Nisan 1915'te Albay rütbesi aldığı belirtiliyor. Oysa asıl tarih 1 Haziran 1915 olarak biliniyor.

Bir kitabede, Anzak askerleri için ‘‘şehit olmuştur’’ ibaresi kullanılıyor. Şehitlik, mertebesi Müslümanlar için kullanılması gerekiyor.

Zığındere Anıtı Kitabesi'nde, Türk birliklerinin başında Albay Halil Sami Bey gösteriliyor. Aslında, Alman Tümgenaral W. Eber olması gerekiyor.

57. Alay Şehitliği'nde, camiyi simgeleyen bir yapıt bulunuyor. Bu simetrik olarak bir kiliseyi andırıyor.

Mehmetçik heykellerinde, silahların makanizmalı olması gerekirken, İngilizlerin kullandığı kartuşlu silahlar yeralıyor.

Mehmetçiğe Saygı Anıtı'nda, İngiliz komutanın anlattığı, ‘‘O gün süngü çıkarılmıştı’’ yazarken, Mehmetçik heykelinde silah üzerinde süngü takılı.