Geleceğin kütüphanaleri

Tarihi binalarda bulunan kütüphanelerin dış cepheleri çoğunlukla değiştirilemiyor ve iç mekanı genişletmek zor oluyor. Bu tip binaların iç mekanlarında yeni teknolojileri hayata geçirmek mimari açıdan çözümü zor bir probleme dönüşebiliyor.

Her ne kadar bu tür çalışmalar Türkiye'de önemsenmese de yurtdışında çoğu ülke ve şehirde iyi ve modern bir kütüphane sahibi olmak prestij olarak görülüyor. Yeni inşa edilen kütüphane binalarında en üst düzey yaratıcılık örneklerine rastlanıyor. Goethe Enstitüsü'nün "Dünyada kütüphane tasarımları" başlığı altında farklı ülkelerden topladığı 23 adet yapılmış ve proje halinde olan kütüphane örnekleri bu gelişimi net bir şekilde gösteriyor. İşte bu örnek kütüphanelerden bazıları...

Brabant Kütüphanesi - Hollanda

HAYAL PROJE

Herhalde asla inşa edilmeyecek bir kütüphane. Cam bir gövdede göğe 230 metre uzanan, 17 kilometre uzunluğundaki bir kitap yılanı. Beş milyon cilt kitap, ayrıca binlerce dergi, üstelik de tümü 365 gün yirmi dört saat ulaşılabilir durumda. Hollandalı mimarlık bürosu Winy Maas, Jacob van Rijs ve Nathalie de Vries’in, kısaca MVRDV’in ilkesi “sıkıştırma”. 800 cam okuma kabininin kitap dünyasında alt alta üst üste hareket etmesi düşünülüyor. Kabinlerin lounge ya da kulübecikler olarak donatılması da mümkün. Kitap kulesine gitmeyenler içinse, bölgede bir zamanlar mevcut olan 17 küçük kütüphanenin yerini kafelerde, bekleme salonlarında, okullarda, belediye binalarında ya da benzin istasyonlarındaki kütüphane birimlerinden oluşan bir ağ alıyor. Yeni Merkez Kütüphane ne zaman mı hazır olacak... Kitap kulesinin kurulması düşünülen alanın bulunduğu Eindhoven’in kent planlamacısı “Hiçbir fikrim yok, belki 2050 yılı” diyor.

Leipzig Üniversite Kütüphanesi - Saksonya, Almanya

200 BİN CİLT KİTAP 780 OKUMA YERİ

Leipzig Üniversite Kütüphanesi Albert dönemi Saksonya’sındaki Reformasyon hareketi sonucunda kuruldu. Caspar Borner Leipzig’deki dört manastırın yanı sıra Saksonya ve Thüringen’de kapatılan diğer manastırların kitap koleksiyonlarını da Paulinum’un çatısı altında bir araya topladı. Böylece, Leipzig Üniversite Kütüphanesi’nin kendi tarihi başlamış oldu. Yaklaşık 5 bin cilt basılı eser ve yaklaşık 750 el yazması cildin (1500 eser) bir kataloğu oluşturuldu, buna yüzyıllar içinde artan dermeyle birlikte yenileri eklendi. Ekim 2002’den bu yana Bibliotheca Albertina merkez kütüphane, tinsel bilimler merkez kütüphanesi ve arşiv kütüphanesi olarak yine tam işlevini yerine getirmektedir. Şu anda açık raf sisteminde yaklaşık 200 bin cilt kitap, ayrıca 780 okuma yeri var.

Peckham Kütüphanesi - İngiltere

EN İNCE AYRINTI DÜŞÜNÜLMÜŞ

Binanın temel biçimi ters çevrilmiş bir L harfine benziyor. Binaya güneyden bakıldığında, ana mekânı oluşturan iki katlı asıl kütüphane bloğu düzensiz olarak sıralanmış olan 12 metre yüksekliğindeki ince eğri direkler üzerinde duruyor. Bu sayede, binanın önündeki meydanda yağmur ve rüzgârdan korunmuş üstü kapalı bir alan oluşturulmuş; bu alan kütüphane bloğunun yalnızca 7 metre derinliğe sahip alt kısmında son buluyor. Alt kısmın meydana bakan cephesi ve tavanı, ışığı yansıtmasıyla güvenlik duygusunu artıran dalgalı bir paslanmaz çelik ağla kaplı. Seçilen bina strüktürü, planlamacıları, ziyaretçilerin girişteki alana girdikten sonra ara katlar üzerinden asıl kütüphane katlarına nasıl çekileceği, o kısma nasıl çıkartılacağı sorusuyla karşı karşıya getirmişti. Bunun çözümü büyük bir şeffaflık ve insana neşe veren renk/ışık efektleri oldu.

Renk/ışık efektleri, kuzey cephesinin tamamının tıpkı alt kısmın güney cephesi gibi tümüyle cam olmakla kalmayıp, sarı, magenta ve siyan renklerdeki büyük cam panellerin hava ve güneş durumuna göre değişen renkli ışık desenlerini iç duvarlara yansıtmasından oluşuyor. Ziyaretçiler önce, semt danışma masasının da olduğu iki katlı aydınlık bir fuayeye giriyorlar, sonra cam bir asansörle üst katlara çıkıyorlar. Asıl kütüphanenin altındaki ikinci ve üçüncü katlarda en modern bilgi teknolojisiyle donatılmış olan, ücretsiz eğitim ve ileri eğitim kurslarının verildiği Mültimedya Merkezi’nin salonları bulunuyor.

Ulm Şehir Kütüphanesi - Almanya

YENİLENEREK ELEKTRONİK KÜTÜPHANE KONSEPTİNİ BENİMSEDİ

Şimdiye dek insanlığın bilgisi geleneksel kütüphanelerde depolanıyordu. Ulm Şehir Kütüphanesi de 1999 yılında kurulduğunda çok da yeniliği içermiyordu. Yeni veri taşıyıcıları sayesinde yeni bir bilgi yönetimi mümkün oldu. 2004 yılında açılan Yeni Şehir Kütüphanesi bu değişimlere ayak uydurarak Elektronik Kütüphane konseptini benimsedi. Bunun için gerekli yerin kent toplumunun tüm üyeleri için mimari, toplumsal ve mali bakımdan engelsiz hale getirildi. Bu binada “dünya” ile olduğu kadar “bulunan yer” ile de iletişim kurmak mümkün. Yeni Ulm Şehir Kütüphanesi eski görevlerinin yanı sıra kendini açıklık, iletişim ve özellikle de ağ oluşturma ile de tanımlayacak artık. Bunun için gereken yapının tanımlanması gerekir. 3490 metrekarelik kütüphanenin arşivinde toplam 400 bin eser bulunuyor.

Adres: İstanbul Bilgi Üniversitesi Dolapdere Kampusu, Kurtuluş Deresi Cad. No:47