Gazete tirajlarını en çok ekler yükseltiyor

Geçen hafta, Doğan Yayın Holding’in düzenlediği Reklamda Yeni Trendler başlıklı seminere katılmak için İstanbul’a geldi. Jacobus’la ABD basınını, gazete yönetimini ve yeni eğilimleri konuştuk.

Bir gazetenin genel müdürlüğü, diğer sektörlerdeki şirket yöneticiliğinden hangi açılardan farklı?

-Bu soruyu cevaplamak zor. Çünkü 1979’dan bu yana sadece gazete yönettim. Gazete yöneticiliğinde topluma karşı farklı bir sorumluluk duyuyorsunuz. Daha da önemlisi toplum üstünde etki gücünüz var. Bu gücü doğru kullanmanın sorumluluğunu taşıyorsunuz. Yani sadece kár etmeyi düşünmüyorsunuz böyle bir şirketi yönetirken.

Gazetenin yayın politikasıyla, şirketin politikası birbirine ne kadar uyumlu olmalı?

- Yerel gazete yayımcısı bir arkadaşım şöyle demişti: "Eğer gazetecilik ilkelerine sahip çıkarsan, harika bir gazete patronu olursun. Yani şirketin çıkarlarının ya da reklamverenlerin çıkarlarının gazeteciliğin önüne geçmesine izin veremezsin." Genel yayın yönetmenimizle sürekli iletişim halindeyim ama şunu kesinlikle söyleyebilirim ki yazı işlerimiz bağımsızdır, kontrol edilemez. Doğru bildiğini yazar. Bazen şirketin çıkarlarına ters düşse de ben dahil kimse müdahale etmeyi düşünmez. Yayın politikamızdan yakınan, dinlemek zorunda kaldığım reklamverenlerin sayısını hatırlamıyorum bile. Ama bu iş böyle yürür. Yazı işleri yazar, onlar şikayet eder, ben dinlerim, geçer gider. Bu kısa vadede para kaybetmemize mi neden oluyor, hiç önemli değil. Uzun vadede gazetenin yaşamasını sağlar.

BÜYÜK ŞİRKET DAHA AZ YAZI İŞLERİNE KARIŞIR

New York Times Company gibi dev şirketlerin gazete, TV sahibi olması rekabeti, gazeteciliğin doğasını kötü etkilemiyor mu?

- ABD’de gazetelerin çoğunu dev şirketler aldı. El değiştirme gün geçtikçe artıyor. Bu değişim uzun zamandır tartışma konusu. Bağımsız, tek patronlu ve büyük şirket gazetelerinde çalıştım. Deneyimlerime göre büyük şirketler, tek patrona nazaran yazı işlerine çok daha az müdahale ediyor. Tek problem, büyük şirketlerin, yazı işlerinden gelen daha çok eleman, daha çok teknik destek isteğine pek yanaşmaması.

Bir grubun birden fazla gazetesi olunca "aynı şirkettensiniz, sonuçta aynısınız" yorumu yapılıyor. Siz kardeş kuruluşunuz New York Times’la ilgili olarak böyle bir yorumla karşılaşıyor musunuz?

- Bu tür yorumları çok duyuyorum. "Boston Globe, New York Times ne derse onu yapar, kimliği yoktur" diyorlar. Aksini lafla kanıtlamak hiç kolay değil. Görev daha çok köşe yazarlarına düşüyor. Onlar birer birey ama aynı zamanda gazetenin parçası, sesi. Bir gazeteyi diğerlerinden ayıran, haber dağılımı, manşet seçimi kadar köşe yazarlarının tavrıdır.

DÜĞÜN HİKAYELERİNİ OKUMAYA BAYILIYORLAR

Bugünlerde ABD’de gazete tirajlarını neler artırıyor?

- Her zamanki şeyler. Örneğin Boston Globe’un tirajı Boston’ın beyzbol takımı Red Sox eki ya da poster verdiğimizde artıyor. Bir de Amerikalılar gün geçtikçe daha çok yaşadıkları dar çevreye kapanıyor. O yüzden şehirleriyle, hatta semtleriyle ilgili haberleri daha çok okuyorlar. Gazetede yerel haberlere daha çok yer veriyoruz. "Watch dog journalism" dediğimiz denetleyici gazetecilik öne çıktı. Okur hükümetin her hareketini izleyip, yanlışı anında yazan gazetecileri okumak istiyor. Biz de bu tür kişileri öne çıkarıyoruz.

Eklerin etkisi oluyor mu?

- Hem de nasıl. Hafta içinde 400 bin satıyoruz, pazar 600 bin. Pazarları aileyle evde oturup gazete keyfi yapma alışkanlığı sürüyor. En çok pazar günleri ilan alıyoruz. Ekler kesinlikle tirajı olumlu etkiliyor. Bir aydır pazarları bir de düğün ilanı bulunan ilave vermeye başladık. New York Times bunu uzun zamandır yapıyordu. Okur bunlara bayılıyor. Bir de, belli aralıklarla Boston’daki en iyi 100 şirketi belirleyip ilave yayınlıyoruz.

ABD ’de saygın gazeteler ve bulvar gazeteleri arasındaki yarış ne durumda?

- New York ’ta üç, Boston’da bir bulvar gazetesi var. Satış raporlarına göre, tirajları kaliteli gazetelerden hızlı düşüyor. Boston ’dakinin tirajı Boston Globe ’un dörtte biri.

10 YIL SONRA İNTERNET YETECEK

Geleneksel gazetecilik bitti mi?

- Hayır, sadece araçlar değişti. Geçen gün YouTube’da (video görüntülerini yayınlayan web sitesi) bir video izliyordum. ABD hükümeti internet kullanımına ek vergi getirmeyi planlıyor. YouTube’da birileri bir sürü uzmanla görüşmüş ve neden böyle bir verginin gereksiz olduğunu çok net anlatmış. Bu bir geleneksel gazetecilik örneği, kim yaparsa yapsın. İnternete geçiş dönemindeyiz.

Biten basılı medya çağı mı?

- 10 yıl sonra basılı medyanın etkisi bugünkünden çok daha az olacak. Son birkaç yılda ABD’deki bütün gazetelerin tirajları düştü. Haberi internetten okumak alışkanlığa dönüştü. Bu durum biraz ABD’ye özel galiba. Çünkü birçok ülkede tirajlar yükseliyor.

Peki ama neden hálá elektronik gazeteler, basılı kadar reklam almıyor?

- Biz de bu sorunla boğuşuyoruz. Reklamcılar elektronik gazeteler için ideal ilan çözümünü henüz bulamadı. Basılı malzemeyi hálá daha az riskli buluyorlar. Biz de elektronik gazetenin daha kárlı tercih olduğunu anlatmaya çalışıyoruz.

YAKIN GELECEKTE BEDAVA GAZETE HAYAL

Dünyadaki blog furyasına ne diyorsunuz? Herkesin haberciye dönüşmesi gazete ihtiyacını ortadan kaldırmaz mı?

- Blog çılgınlığına kayıtsız kalmak mümkün değil. New York Times iyi yazılar yazdığını düşündüğü blogger’ları işe aldı. Bizim de yazarlarımız Boston Globe’un internet sitesinde blog yazmaya başladı. Blogger’ları çok ciddi şekilde takip ediyoruz.

Avrupa’da bütün gazetelerin metrodakiler gibi ücretsiz olması konuşuluyor. Sizce mümkün mü?

- Biz de bedava bir metro gazetesi yayınlıyoruz. Hızla göz atılan, sonra koltuğa bırakılan bir gazete olarak kalacak. Bedava normal gazete yayınlama konusunda birçok deney, araştırma yapıldı. Ekonomik açıdan, bu yakın zamanda mümkün değil. Çünkü reklamcılar daha fazla sayfa istiyor. Sayfa arttıkça maliyet yükseliyor. Bedava gazete hayal oluyor.

BUNU SİZ SÖYLÜYORSUNUZ

Irak savaşı ve sonrasında Amerikan gazetelerinin pek iyi iş çıkaramadığı konuşuluyor. Güvenilirliğini kaybetti mi sizce ABD gazeteleri?

- Çok ilginçtir Amerikan basınına bu eleştiriyi yönelten sadece yabancı ülkeler ve gazeteciler. Yani ABD halkı "Olaya tarafgir yaklaştınız, ayrımcı başlık atıyorsunuz" demiyor. Yine de ABD basını Irak Savaşı’yla ilgili bir özeleştiri süreci yaşıyor. Hükümeti yeterince sorguladık mı, doğru soruları sorduk mu, diye tartışıyor. Ama size katılıyorum, bu savaş nedeniyle ABD medyası dünyada ciddi güven kaybına uğradı.

THE NEW YORK TIMES GRUBU’NUN YENİ ÜYESİ

25 kez Pulitzer ödülü alan The Boston Globe Gazetesi, geçen yıldan bu yana The New York Times Company grubunun üyesi. 3.4 milyar dolarlık cirosuyla bir medya devi olan grup, The New York Times ve The International Herald Tribune’un da içinde olduğu 15 günlük gazete, 9 TV kanalı ve 35 web sitesine sahip.