Fotoğraflarla tarihe yolculuk

Newcastle Üniversitesi’ndeki Gertrude Bell Kütüphanesi’nin internet üzerinden satışa çıkardığı fotoğraflar arasında, Bell’in İzmir Kalesi, Efes, Milet, Priene ve bazı diğer antik kentlere ait olanlar da yer aldı.

Oxford Üniversitesi Tarih Bölümü mezunu olan, Arap çöllerine yaptığı seyahatler yüzünden Arap ülkelerinde ’Çölün kızı’ ve ’Irak’ın taçsız kraliçesi’ olarak anılan Bell’in anılarından ilk kez 1899 yılının Aralık ayında İzmir’e geldiği ortaya çıktı. Arkeolojiye meraklı olan Bell, İzmir Kalesi’ni, o zamanki adı ’Ayasuluk’ olan Selçuk’u gezdi.

Bell anılarında, "Ülke insanları gri bir gökyüzü altında gülümsüyor ve keyifliler. Zeytin, incir, sultan üzümü ve mısır tarlaları arasından geçerek geldiğimiz Ayasuluk’ta hancı Karpauza’yla tanıştık. Onunla St. John Kilisesi, İsabey Camii, Ayasuluk Harabeleri’ni ve Efes Antik Kenti’ni gezdik. Efes Antik Kenti’ndeki tiyatroya hayran kaldım. Yolda eşeklerin develeri çektiğini gördüm, çok şaşırdım. Daha sonra, değişik dönemlerde çoğunluğu Yunan Samos Adası üzerinden olmak üzere dokuz kez daha Ege Bölgesi, İzmir ve Efes’e geldim" diye yazdı.

BELL KİMDİR

Gertrude Margaret Lowthian Bell 14 Temmuz 1868 tarihinde İngiltere’nin Durham County kentinde zengin bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Yazar, seyyah, casus ve dağcı olan Bell, 1897 - 1898 ve 1902 - 1903 yıllarında iki kez dünya turuna çıktı. 1899 yılında Kudüs’e yaptığı ziyaretten sonra Araplar’a karşı büyük bir sevgi ve ilgi duymaya başladı. Batılılar’a çöl hayatını anlatan yazılar yazdı. Araplar onu "Çölün kızı’ ve Iraklılar da "Irak’ın taçsız kraliçesi’ diye andı.

Mezopotamya’da Geç Hitit Dönemi’ne ait olan Karkamış’da önemli keşif ve incelemelerde bulundu, kazılar yaptı. 1919 yılındaki Paris Konferansı’na delege olarak katıldı ve Irak’ın sınırlarının belirlenmesi için çalıştı. İngiltere’nin çıkarları için Ortadoğu’da çeşitli faaliyetlerde bulundu, casusluk yaptı. İngilizler’in Ortadoğu politikasını planlayanlar arasında yer aldı. Mezopotamya’da, Arap kabilelerini Türkler’e karşı kışkırtan bir tutum izledi. Nişanlısını Çanakkale Savaşları’nda kaybetti. Yalnızlık ve sağlığının da bozulması sebebiyle bunalıma giren Bell, 12 Temmuz “6 tarihinde yüksek dozda uyku hapı içererk intihar etti ve cenazesi Bağdat’ta gömüldü. Geride özellikle tarihi eserleri ve gezilerini anlatan çok sayıda yayın, anılarını ve dünyanın çeşitli yerlerinde çektiği fotoğraflarını bıraktı.