Fotoğrafın mahcup duayeni
Güncelleme Tarihi:
Sebati KARAKURT
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 04, 2002 21:59
Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Ahmet Öner Gezgin ve Öğretim üyesi Kamil Fırat'ın ısrarları karşısında hocaların hocası Cafer Hoca fazla direnemedi. Böylece fotoğraf dünyası kendisinden gizlenen hazineye kavuşmuş oldu. Bugüne kadar niçin sergi açmadığını soranlara tebessümle karşılık veriyor. ‘‘Kendini takdir etme, bu işi başkalarına bırak’’ diyen birinden farklı bir şey duymanın da olanağı yok. MSÜ'de 7 Mayıs'ta sona erecek olan retrospektif sergisi ve bu sergi için basılan albümü genç fotoğrafçılar için yolun ne kadar başında olduklarının gösteren bir belge niteliğini de taşıyor.
Cafer Tayyar Türkmen 12 Mart 1920'de Ordu Karakoca Köyü'nde doğdu. İlk gördüğü fotoğraf, dedesinin Jandarma Çavuşu tarafından çekilen fotoğrafıydı. İlk fotoğraf makinasını 17 yaşında sahip oldu. Ankara Gazi Eğitim Ensitütüsü'nde Şinasi Barutçu'dan fotoğrafın inceliklerini öğrendi.
Okulu bitirmesine yakın Hitler Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye gelen Ord.Prof. Curt Kosswig'le tanışmak yaşamının dönüm noktalarından biri oldu.
Türkiye'de ‘‘Doğa Tarihi Müzesi’’ kurma çalışmaların başlatan Kosswig'le adım adım Türkiye'yi dolaşıp, fotoğrafladı. 1946'da İstanbul'da fotoğraf malzemeleri satan Süleyman Yazgan'ın dükkanında hareketli bir fotoğraf ortamıyla tanıştı.
BALIKÇILIK TAKVİMİ
İstanbul Fotoğraf Sinema Amatörleri Klübü (İFSAK)'nün çekirdek kadrosu sayılabilecek grup ilk ortak sergisini Fransız Kültür Merkezi'nde açtı. Ayrıca 16 milimetrelik basit bir film makinasıyla da 30 metre siyah beyaz bir belgesel film çekti.
Kosswig'le birlikte mevsimine göre, nerede hangi balığın olduğunu gösteren ‘‘Türkiye Denizleri Balıkçılık Takvimi’’ni hazırladı.
1946-1958 yılları arasında Zooloji ve hidrobiyoloji Enstitüleri'nde bilimsel fotoğraflar çekerken bir yandan da sırasıyla Yenikapı Ortaokulu, Pertevniyal Lisesi, Ortaköy Gaziosmanpaşa Ortaokulu ve Fındıklı Atatürk Kız Lisesi'nde resim öğretmenliğine yapmayı sürdürdü.
KİTAP OLDU
Aralıksız 40 yıl hocalık yapacağı eski adıyla İDGSA yeni adıyla Mimar Sinan Üniversitesi'nde fotoğraf ve sinema bölümlerinin açılması için Sabih Gözen ve Zeki Faik İzer'den sonra çabalayan hocaların başında geliyor.
Onun fotoğrafa adanmış hayatının detaylarını yakında, MSÜ Fotoğraf bölümü Master öğrencisi Saliha Draman'ın bitirmek üzere olduğu kitabında bulacaksınız.
BELGESELİNDEĞERİ
1947'de Kosswig ve ekibiyle birlikte ilk kez gittiğim Manyas Kuş Cenneti'ne 14 yıl boyunca her yıl giderek fotoğraf çektim. Kuş Cenneti'nin yıllardır fotoğrafları, filmleri çekiliyor. Hiçbirinde benim çektiklerim kadar çok kuş birarada olmadı. İşte belgesel fotoğrafın değeri burada.
BİLDİKLERİNİZİ ÖĞRETİN
Görsel olarak üretilen her şeyin olmazsa olmaz kuralı kompozisyondur. Bazen çekeceğiniz fotoğrafın kompozisyonu uygun olmayabilir. Kompozisyon kuracağım diye fotoğrafı çekmezlik yapmayın. Her fotoğraf bir belgedir. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak fotoğraf çekimlerinin kolaylaşması görsel ve estetik yeteneklerden yoksun olan insanların da fotoğrafa ilgi duymasını sağlıyor. Ne kadar mükemmel teknik kullanılırsa kullanılsın öncelikle yetenek ve sanatın kurallarını bilmek gerekiyor. Dün olduğu gibi bugün de anlayanlar azınlıkta, anlamayanlar çoğunlukta olduğundan sanatçının durumu zordur. Aradaki fark azaldığı oranda sanatın yapıldığı çağda da anlaşılması daha kolay olacaktır. Eğer yapımcı eserini şöhret, siyaset veya maddi kazanç düşüncesi ile yapıp araç olarak kullanmak isterse; kurallardan, özgünlükten yoksun yapıtlar oluşur. Bunlar hiç bir zaman klasikleşemez. Bir müddet sonra unutulur, yok olur.
ANADOLU LEOPARININ FOTOĞRAFI 55 YIL SONRA YABANCI DERGİLERDE
1946'da çektiği bir fotoğraf var ki hocanın fotoğraf diskurunu doğruluyor sanki: Cafer Hoca İzmir Hayvanat Bahçesi'ndeki bir kafesin üzerindeki ‘‘Dikkat yaklaşmayın parçalar’’uyarısına rağmen makinasını parmaklıklar arasından uzatıp üç kare çekmiş ve kafesteki vahşinin hışmından zor kaçmış. İşte bu nesli tükenmekte olan ‘‘Anadolu Leoparı'ymış. 2000 yılında Hagop Savul adındaki bilim adamı pantere ait görüntülerin yalnızca Cafer Hoca’da olduğunu öğrenmiş. Ve bu Anadolu Leoparı'nın görüntüleri çekildiğinden 55 yıl sonra Almanya'da Kosmos, Vom Waldrapp, Geronticus Eremita, Dem Eintigen Brutvogel der Alpen ve Alman Orion dergilerinde yayımlanmış.
Okulu bitirmesine yakın Hitler Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye gelen Ord.Prof. Curt Kosswig'le tanışmak yaşamının dönüm noktalarından biri oldu.
Türkiye'de ‘‘Doğa Tarihi Müzesi’’ kurma çalışmaların başlatan Kosswig'le adım adım Türkiye'yi dolaşıp, fotoğrafladı. 1946'da İstanbul'da fotoğraf malzemeleri satan Süleyman Yazgan'ın dükkanında hareketli bir fotoğraf ortamıyla tanıştı.
BALIKÇILIK TAKVİMİ
İstanbul Fotoğraf Sinema Amatörleri Klübü (İFSAK)'nün çekirdek kadrosu sayılabilecek grup ilk ortak sergisini Fransız Kültür Merkezi'nde açtı. Ayrıca 16 milimetrelik basit bir film makinasıyla da 30 metre siyah beyaz bir belgesel film çekti.
Kosswig'le birlikte mevsimine göre, nerede hangi balığın olduğunu gösteren ‘‘Türkiye Denizleri Balıkçılık Takvimi’’ni hazırladı.
1946-1958 yılları arasında Zooloji ve hidrobiyoloji Enstitüleri'nde bilimsel fotoğraflar çekerken bir yandan da sırasıyla Yenikapı Ortaokulu, Pertevniyal Lisesi, Ortaköy Gaziosmanpaşa Ortaokulu ve Fındıklı Atatürk Kız Lisesi'nde resim öğretmenliğine yapmayı sürdürdü.
KİTAP OLDU
Aralıksız 40 yıl hocalık yapacağı eski adıyla İDGSA yeni adıyla Mimar Sinan Üniversitesi'nde fotoğraf ve sinema bölümlerinin açılması için Sabih Gözen ve Zeki Faik İzer'den sonra çabalayan hocaların başında geliyor.
Onun fotoğrafa adanmış hayatının detaylarını yakında, MSÜ Fotoğraf bölümü Master öğrencisi Saliha Draman'ın bitirmek üzere olduğu kitabında bulacaksınız.
BELGESELİNDEĞERİ
1947'de Kosswig ve ekibiyle birlikte ilk kez gittiğim Manyas Kuş Cenneti'ne 14 yıl boyunca her yıl giderek fotoğraf çektim. Kuş Cenneti'nin yıllardır fotoğrafları, filmleri çekiliyor. Hiçbirinde benim çektiklerim kadar çok kuş birarada olmadı. İşte belgesel fotoğrafın değeri burada.
BİLDİKLERİNİZİ ÖĞRETİN
Görsel olarak üretilen her şeyin olmazsa olmaz kuralı kompozisyondur. Bazen çekeceğiniz fotoğrafın kompozisyonu uygun olmayabilir. Kompozisyon kuracağım diye fotoğrafı çekmezlik yapmayın. Her fotoğraf bir belgedir. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak fotoğraf çekimlerinin kolaylaşması görsel ve estetik yeteneklerden yoksun olan insanların da fotoğrafa ilgi duymasını sağlıyor. Ne kadar mükemmel teknik kullanılırsa kullanılsın öncelikle yetenek ve sanatın kurallarını bilmek gerekiyor. Dün olduğu gibi bugün de anlayanlar azınlıkta, anlamayanlar çoğunlukta olduğundan sanatçının durumu zordur. Aradaki fark azaldığı oranda sanatın yapıldığı çağda da anlaşılması daha kolay olacaktır. Eğer yapımcı eserini şöhret, siyaset veya maddi kazanç düşüncesi ile yapıp araç olarak kullanmak isterse; kurallardan, özgünlükten yoksun yapıtlar oluşur. Bunlar hiç bir zaman klasikleşemez. Bir müddet sonra unutulur, yok olur.
ANADOLU LEOPARININ FOTOĞRAFI 55 YIL SONRA YABANCI DERGİLERDE
1946'da çektiği bir fotoğraf var ki hocanın fotoğraf diskurunu doğruluyor sanki: Cafer Hoca İzmir Hayvanat Bahçesi'ndeki bir kafesin üzerindeki ‘‘Dikkat yaklaşmayın parçalar’’uyarısına rağmen makinasını parmaklıklar arasından uzatıp üç kare çekmiş ve kafesteki vahşinin hışmından zor kaçmış. İşte bu nesli tükenmekte olan ‘‘Anadolu Leoparı'ymış. 2000 yılında Hagop Savul adındaki bilim adamı pantere ait görüntülerin yalnızca Cafer Hoca’da olduğunu öğrenmiş. Ve bu Anadolu Leoparı'nın görüntüleri çekildiğinden 55 yıl sonra Almanya'da Kosmos, Vom Waldrapp, Geronticus Eremita, Dem Eintigen Brutvogel der Alpen ve Alman Orion dergilerinde yayımlanmış.