Fizik tarihinde yeni bir sayfa: Tanrı parçacığını görebiliyoruz
Güncelleme Tarihi:
CERN’de yıllardır sürdürülen deneylerde büyük bir merhale aşıldı. Dün yapılan açıklamada, deneylerde yeni bulunan bir parçacığın, Higgs Bozonu olduğunun neredeyse kesinleştiği belirtildi. Araştırmalar daha yıllarca sürecek; ama bu buluş, insanoğlunun kütle ve dünyanın oluşumunu anlamasına ışık tutacak nitelikte.
Merkezi İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN), atomaltı parçacık olduğuna inanılan bir buluşa imza attı. CERN’ün 2008 yılında başlattığı ATLAS deneyinin devamı niteliğindeki yeni çalışmalarda, varlığı 1960’lı yıllarda Profesör Peter Higgs tarafından iddia edilen ve bu nedenle de “Higgs Bozonu” diye anılan atomaltı parçacığının elde edilmiş olabileceği duyuruldu.
Doğada dönüm noktası
Dünyanın en büyük atom parçalayıcısı olarak bilinen 10 milyar dolar değerindeki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı sayesinde ulaşılan muhtemel Higgs Bozonu’nu dünyaya CERN’ün genel direktörü Rolf Heuer açıkladı. Heuer, “Doğayı anlama sürecimizde bir dönüm noktasına ulaştık. Higgs Bozonu teorisine uygun bir parçacığa ulaşılması, daha ayrıntılı çalışmaların yapılması yolunu açıyor” diye konuştu.
Fizikteki “Standart Model”in en büyük boşluğu olarak bilinen Higgs Bozonu’nun varlığının kesin olarak kanıtlanması durumunda, ilk kez “kütlesiz bir parçacık” gözlemlenmiş olacak. İşte tam da bu nedenle Higgs Bozonu yer yer, “Tanrı parçacığı” olarak da anılıyor.
Kütlesiz parçacık
Bulunduğu dün açıklanan parçacığın “belirgin izleri”, 126 giga elektronvolt (GeV) kütle bölgesinde 5 sigma seviyesinde gözlemlendi. Profesör Higgs’in teorisine göre Higgs Bozonu, diğer parçacıklara kütle sağlayan kütlesiz bir parçacık.
İsim babası Higgs: Şampanyamı hazırlayın
HIGGS Bozonu’na adını veren Profesör Peter Higgs, dünkü açıklamanın ardından havalara uçtu. Açıklamadan sonra sıcağı sıcağına duygularını paylaşan Higgs, “CERN’deki bilim insanlarını bugünkü sonuç nedeniyle kutlamak gerekir. Bu, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve benzeri diğer deneyler için büyük bir başarı. Bu sonuçlara bu kadar hızla ulaşılması da hayret verici. Bunun ben yaşarken gerçekleşeceğini hiç beklemiyordum, aileme şampanyayı buzdolabına koymalarını söyleyeceğim” dedi.
Sorularla Higgs Bozonu
İsmet BERKAN hazırladı
1-Higgs Bozonu nedir?
Evrenin başlangıcı kabul edilen Büyük Patlama’nın hemen saniyenin milyonda biri kadar ertesinde ilk parçacıklar da etrafa saçıldı. Bu parçacıklar saf enerjiydi, bir kütleleri yoktu. Onlara kütle kazandıran mekanizmanın Higgs Bozonu olduğu 1964 yılında ortaya atıldı. Dün yapılan açıklamayla da bu 48 yıllık teori deneysel olarak da kanıtlanmış oldu.
2-Kütleyi nasıl kazandırıyor?
Parçacık Higgs Alanı’ndan geçerken alanla etkileşime giriyor, alan o anda ortadan kayboluyor, parçacık ise kütle kazanıyor. Bu kütle sayesinde atomlar oluşuyor ve nihayetinde biz oluşuyoruz.
3-Higgs’in önemi ne?
Parçacıklara kütle kazandırması dışında Higgs’in esas büyük önemi, ilk atomların oluşumunu açıklayan elimizdeki en geçerli teori olan Standart Model’in bel kemiğini oluşturması. Devasa yapboz içinde matematik öyle gerektirdiği için olması gereken ama dün sabaha kadar da varlığı kanıtlanmamış olan ana parçalardan biriydi Higgs.
4-Higgs olmasa ne olacaktı?
Evrenin başlangıç koşullarında bir ‘süper simetri’ olduğuna inanılıyor. Bu simetri bir biçimde ve Higgs’in de katkısıyla bozuldu, o sayede evren ve bizler var olabildik. Higgs Bozonu olmasaydı, o zaman bizim evrendeki varlığımızı açıklayacak, parçacıkların neden ve nasıl kütle sahibi olduğuna herkesi ikna edip kanıtlanabilecek yep yeni bir teoriye ihtiyacımız olacaktı.
5-Higgs’i nasıl gördüler?
Higgs görülemez. Bir parçacıkla etkileşime girdiği anda yok oluyor Higgs. CERN’deki bilim insanları onu yok olduktan sonra ortaya çıkan etkilerden hareketle saptayabiliyorlar ancak.
6-Peki şimdi ne olacak?
İnsanlığa ne sağlayacağını bugünden bilemeyiz. Laser teknolojisi kuvantum fiziğinin sonuçlarından biri. Ama bu teknoloji bize önce müzik CD’lerini ve DVD’leri verdi, ardından da devasa bilgi depolama disklerini.