Fed felç olmuş durumda
Güncelleme Tarihi:
Bundan 10 yıl önce ABD'nin önde gelen ekonomistleri, "Japon Para Politikası: Kendi Kendine Felç Olma Örneği" başlığıyla yayımladıkları bir çalışmayla Japonya Merkez Bankası'na (BoJ) iğneleyici bir eleştiri getirmişti. Bu çalışmadaki eleştiriler birkaç değişiklikle bugünlerde ABD Merkez Bankası (Fed) için de yapılabilir.
Küresel ekonominin nabzı EKONET'te atıyor
O zaman BoJ'nin karşılaştığı durum Fed'in şimdi karşı karşıya olduğu durumla büyük benzerlik gösteriyor. Japon ekonomisi o dönemde büyük baskı altındaydı ve bundan çıkılacağına gösteren çok da fazla işaret yoktu. Bu yüzden, BoJ'den güçlü adımlar atması isteniyordu. Ancak, para politikasında en sık başvurulan kısa vadeli faizleri indirme silahı, zaten sıfır düzeyine yakın olan faizler yüzünden kullanılamıyordu. BoJ da bu durumu daha fazla hamle yapmamak için bahane olarak kullandı.
ABD'nin önde gelen ekonomistlerinden biri BoJ'nin görevini suiistimal ettiğini belirterek, " Güçsüz olmak bir yana, Japonya Merkez Bankası aşırı temkinli duruşunu ve eleştirilere karşı direnmeyi bir kenara bıraksaydı büyük başarı elde edebilirdi" dedi. Aynı ekonomist yetkililere, hamle yapmaktan kaçmak için küçük çaplı kurumsal ve teknik sıkıntıların arkasına gizlendikleri gerekçesiyle kızıyordu.
Bu ekonomist şu anda Fed Başkanı olan Ben Bernanke'den başkası değildi. Peki öyleyse, Bernanke niye 10 yıl önceki BoJ gibi pasif kalıyor?
ABD'nin şu anda yaşadığı sorunlar şimdilik, Japonya'nın 1999 - 2000 yılları arasında yaşadıklarıyla birebir aynı değil. Japonya o dönemde ciddi bir deflasyon süreci yaşarken, bizim başımızda henüz böyle bir sorun yok. Ancak enflasyon Fed'in hedefi olan yüzde 2'nin çok altında ve düşmeye de devam ediyor. Ayrıca ABD Japonya'dan çok daha derin bir işsizlik ve insanlık dramıyla karşı karşıya bulunuyor.
Fed ise hala bu sorunlarla baş etmek için neredeyse hiçbir şey yapmıyor.
FED NE YAPABİLİR?
Peki Fed ne yapabilir? Bernanke BOJ'u eleştirdiği dönemde, bankanın diğer önlemlerin yanı sıra 'standardın dışındaki' varlık alımına gidebileceğini tavsiyesinde bulunmuştu. Bernanke, bu tanımlamayla merkez bankalarının normalde ellerinde tuttuğu kısa vadeli tahvillerin dışındaki varlıklara işaret ediyordu. Aslında Fed, bu önlemi krizin en derinleştiği dönemde uygulamaya koyarak yüksek miktarda mortgage'e dayalı menkul kıymet alımı yaptı.
Mart ayında bu alımlara son veren banka, ekonomiye yönelik kaygıların artması sonrasında vadesi dolan menkul kıymetlerden elde edilen gelirle yeniden tahvil alacağını açıkladı.
Bernanke, 2000 yılında BoJ'un gelecekteki politikalarıyla ilgili yaptığı duyurularla beklentileri yönetebileceğini de söylemişti. Bernanke, özellikle bankanın enflasyon yüzde 3 ile 4 olana kadar faiz oranlarını artırmayacağını açıklayarak, özel sektör için kredi almayı cazip kılması gerektiğini söylemişti. ABD olarak biz şu anda Japonya'nın 2000 yılında bulunduğu durumdan daha kötü haldeyiz ve en azından yüzde 3'lük enflasyon hedefi bizim için faydalı olacaktır. Ancak, Fed Başkanı Bernanke buna kesinlikle karşı çıkıyor...
Nedenleri ne olursa olsun konumu gereği 'istihdamı en yüksek' seviyeye çıkarması gereken Fed, görevini yerine getirmiyor. Aksine, Washington'un geri kalanı gibi yüksek oranda işsizliğin yaşandığı bu dönemde ortaya kararsızlığını devam ettirecek bahaneler atıyor. Fed kendi kendine felç olmuş bir şekilde bir kenarda otururken, ABD vatandaşları işlerini, evlerini ve gelecek için umutlarını kaybediyor.
* Bu yazı New York Times’ta, “Paralysis at the Fed” başlığıyla yayımlanan köşe yazısından derlenmiştir.