'Fair-play' Türkçe mi?

Dil Derneği Genel Başkanı Sevgi Özel, Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Sözlüğü’nde yer alan İngilizce sözcükleri eleştirdi. Sevgi Özel yaptığı yazılı açıklamada, resmi olan TDK’nin 2005 Eylülünde yayımladığı Türkçe Sözlük’te, bileşik sözcükler, söz öbekleri kargaşasının yanı sıra, birçok yabancı sözcüğün o dillerde yazılışlarıyla yer aldığını belirterek bu durumu eleştirdi. Özel yabancı sözcüklere şu örnekleri verdi:     "Anchorman (İng.), aria (İt.), au pair (Fr.), billboard (İng.), blender (İng.), bodyguard (İng.), brick game (İng.), broker (İng.), cash cart (İng.) change (İng.), charter (İng.), chat (İng.), check-in (İng.), check-point (İng.), check-up (İng.), chobitation (Fr.), factor (İng.), factoring (İng.), fair-play (İng.), final-four (İng.), full-time (İng.), grill (İng.), grossmarket (Alm.), long-play (İng.), manuel (İng.), mega store (İng.), mortgage (İng.), non-stop (İng.), off-line (İng.), post it (İng.), prime time (İng.), printer (İng.), rafting (İng.), rating (İng.), reiber (Alm.), stand-by (İng.), transporter (İng.), tubeless (İng.), rambo (İng.)"

Bu sözcüklerden çoğunun dilde yerleşmiş karşılıkları bulunduğunu anlatan Özel, "blender: karıştırıcı; bodyguard: koruma; full-time: tamgün; factor: etken, etmen" örneklerini verdi. Ayrıca bu yabancı sözcüklerin kimisinin Türkçe söylenişiyle Türkçede varlıklarını sürdürdüğünü belirten Özel, bunlara da "arya, çekap, faktör, longpley, printır, gril" örneklerini verdi.  Sözcüklerin kimisine TDK’ce Türkçe karşılık da önerilmişken, niçin özgün biçimleriyle yazıldığını anlamanın zor bulunduğunu kaydeden Sevgi Özel, şunları söyledi:  "Sözcüklerin özgün biçimleriyle aranacağı yer, kuşkusuz bir Türkçe sözlük değil, İngilizce sözlüktür. Dahası ’check- up: tam bakım; full-time: tam gün’ gibi kimi sözcüklerin Türkçe karşılıklarının yazımı ve ayrı yazılan ’tam bakım, tam gün’ tamlamalarının maddebaşında yer alması da yanlıştır. Resmi TDK’nin bu sözlüğünde böylesi binlerce yanlış vardır. Bu yanlışları da kamuoyuna duyuracağız."

Yanlışlarla dolu Türkçe Sözlük’ün arka kapağında "104.481 söz varlığı" olduğunun belirtildiğini de kaydeden Özel, "Yapıta yabancı sözcüklerin özgün biçimiyle girdiği, ’bira bardağı, namaz seccadesi, ahir zaman peygamberi’ gibi binlerce ilginç ve yanlış tamlamanın maddebaşına alındığı düşünülürse, belirtilen sayının ne denli şişirme olduğu da anlaşılır" dedi.

Kuşkusuz resmi TDK’nin sözlüğüne de emek verildiğini ve buna saygılı olduklarını anlatan Özel, "Ama bir devlet kurumunun sözlüğü bu denli belirgin yanlışlarla eğitim kurumlarına giriyorsa, tepki vermeyi görev biliriz. Milli Eğitim Bakanlığı başta, tüm devlet kurumlarını uyarıyor; eğitimcilerin, yazarların, yayıncıların uyarımıza kulak vermesini diliyoruz" dedi.