Eyleme hazırlan!
Güncelleme Tarihi:
<B>Hanife BAŞ</B>
Oluşturulma Tarihi: Ocak 04, 2003 14:21
Social action research yani 'sosyal eylem araştırması'... İşletme dünyasının çok az tanıdığı son derece etkili ve bir o kadar da basit bir uygulama. Organizasyon şemalarının gereksiz olduğunu savunuyor, işlerin sosyal ilişki ağlarında yürüdüğünü iddia ediyor. İnsan ve insanı barından tüm yapıların biyolojik özellikler gösterdiğini söylüyor. Uygulamaya göre, olayları anlaşılmaz kılan 'biyolojik sistemleri mekanik yöntemlerle yönetmek'. Sosyal eylem araştırması, iş sonuçlarını iyileştirmek isteyen birçok firma tarafından uygulanıyor. ABD'de Ford, HP gibi şirketler bu yöntemle maliyetlerini düşürme, üretim, kalite ve çalışan bağlılığını artırma fırsatı buldular. Türk şirketlerinin de ilgi alanına girmeye başlayan ‘sosyal eylem araştırması’, eğitim ve kamu kuruluşlarında da kullanılabiliyor.
‘İnsanlardan oluşan organizasyonlar biyolojik özellikler gösteriyor. Kontrol etme, tanımlama ve sınıflandırma gibi standartlaşmaya yönelik çalışmalar insan biyolojisine uymuyor. İnsanlarla ilgili bir sorunu, teknoloji ya da yapılanma ile çözemezsiniz.‘‘
Bu sözler, ‘social action research’ (sosyal eylem araştırması) uzmanı olan Nick Zeniuk'a ait. Sosyal eylem araştırması, bir organizasyonun sosyal sistemlerinin nasıl işlediğini ortaya koyan bir yöntem olarak tanımlanıyor. İşletmelerdeki sosyal ilişki ağlarını gösteriyor.
1980'lerin sonlarında ABD'de Oregon Üniversitesi'nde Dennis Sandow ve Larry Rhodes tarafından geliştirildi. Bu çalışmayı geliştirirken Şilili biyolog Dr. Humberto Maturana'nın çalışmalarından esinlendiler. Maturana biyoloji ile ilgili çalışmaları sonucu organizasyonlara, insana ve ilişkilere çok daha farklı bir bakış açısı getirmişti.
ABD'de HP, Ford gibi şirketlerin uyguladığı bu yöntemi Türkiye'de Beksa Çelik Kord Sanayi ve Tavaş Yem Sanayi şirketleri uygulamaya hazırlanıyor.
Yeni bir kavram olan 'eylem araştırması' (action research) konusunda dünyada çok az uzman bulunuyor. Bunlardan biri Nick Zeniuk. Society for Organizational Learning (Organizasyonel Öğrenme Topluluğu) kurucuları arasında yer alıyor. Türkiye'ye, 13 Ocak'ta, sosyal eylem araştırmasının tanıtım toplantısı için gelecek olan Zeniuk'la konuştuk.
Bir şirket neden 'sosyal eylem araştırması'nı uygulasın?
-İşletmelerin rekabet avantajlarını artırmak için yaptıkları uygulamalar maddi açıdan, zaman ve emek olarak ciddi yatırımlar yapmalarına neden oluyor. Çoğu zaman sonuç, kısa dönemli iyileşmeler ya da daha kötüye gitmek şeklinde oluyor. Çalışanlarda direnç, motivasyon eksikliği ve güvensizlik gibi çalışma performansını azaltıcı yan etkiler ortaya çıkıyor. Biyolojik bir yapı olan organizasyonlar bilgiye ve verimli iç sistemlere doğal olarak sahipler. Ancak bunlar informal olduğu için tanınmıyor, desteklenmiyor ve diğer uygulamalarla sekteye uğratılıyor. Sosyal eylem araştırması, kurum içinde zaten var olan verimi maksimuma çıkartan sosyal networklerin (ağların) çalışmalarını kurum içi bilgiye dönüştürüyor. Hiyerarşik yönetim ilişkilerinin, verimi nasıl azalttığını ortaya koyuyor. Böylece işletmeler daha iyi sonuçları, çok fazla zaman, para ve emek harcamadan gerçekleştirebiliyor.
İş süreçlerine etkileri nedir?
-Organizasyon içindeki grupların yaptığı işin kalitesi ve verimi yükseliyor. Bu yükselme organizasyonun kalite, üretim, maliyet ve diğer ölçülebilir değerlerine yansıyor. İşin süreç ve sonuçlarına somut etkileri, eylem araştırması uygulamaları öncesi ve sonrasında çok kısa zamanda kendini gösteriyor.
Şirketler dışında hangi kuruluşlarda kullanılabilir?
-İki ya da daha fazla insan tarafından yapılan her şey sosyal sistemlerde gerçekleşir. Kamu, sanayi, eğitim gibi sektörlerin hepsi sosyal sistemlerde var olurlar.
Dünyadaki uygulamalar hakkında bilgi verir misiniz?
-HP'de, Puerto Rico Hükümeti'nde, Oregon School District'te ve ABD hükümet kuruluşlarında kullanılıyor. HP, ürün geliştirme ve kalite konularındaki performansını önemli ölçüde artırdı. The Tech Group ve Neypro gibi HP'nin tedarikçisi olan firmalar da, kendi performanslarını artırmak için benzer uygulamalara başladılar. Dennis Sandow, Larry Rhodes'la beraber ABD'de, Hollanda'da, İsveç'te ve Çin'de pek çok 'eylem araştırması' workshop (çalışma grubu) çalışması yaptık. Yakın bir tarihte de Fransa ve Malezya'da yapacağız.
ORGANİZASYON ŞEMALARI İŞE YARAMAZ
Sosyal eylem araştırması, biyoloji kuramlarından hareketle ortaya çıkmış bir uygulama. Bir şirketi insan vücudu gibi düşündüğümüzde, bu vücudun çalışma sistemi, hastalıkları, zaafları vs. nasıldır?
-Dr. Humberto Maturana'nın bir biyolog olarak araştırmaları sinir sistemimizin, algılar ile yanılsamaları ayırt edemediğini gösteriyor. Sinir sistemimiz bir yanılsamayı, gerçekmiş gibi algılayabilir. Modern yönetim uygulamalarındaki 'organizasyon şemaları' işlerin nasıl yapıldığına ilişkin bir yanılsamadır. Dr. Humberto Maturana ve Ximena Davilla'nın çalışmalarının izinden giden sosyal eylem araştırması, bir organizasyonun sosyal sistemlerinin nasıl işlediğini gösteriyor. Bir organizasyonda işler organizasyon şemasında gösterildiği gibi yapılmaz. Dinamik, sosyal ilişki ağlarında yapılır. Bu sosyal ağlarda herkes diğerinin katkısını görüp kabul ettiğinde sosyal ilişki ağındaki insanlar birbirlerinin bilgisine ulaşıp yararlanabilirler. Performans artar. Sosyal ilişki ağları organizasyon şemaları ile kurulamaz, kontrol edilemez. Onlar doğaldır, dinamiktir, zaten organizasyon içinde vardır.
Sosyal eylem araştırması uygulamalarının artmasının topluma faydası nedir?
-İnsan ve dolayısıyla insanı barındıran bütün yapılar biyolojik özellikler gösterir. Olayları anlaşılmaz kılan biyolojik sistemleri mekanik yöntemlerle yönetmeye ve açıklamaya çalışmaktır. Sosyal eylem araştırması, sosyal, biyolojik ve ekonomik refahın birbirine bağlı olduğunu ve sosyal ağlar tarafından yaratıldığını anlatıyor. Topluma, organizasyon şemalarının, kontrol ve baskıya dayalı yönetim uygulamalarının bir yanılsama olduğunu ve aslında organizasyonun verimini azalttığını gösteriyor. Etkinliği nedeniyle sosyal eylem araştırması uygulamasına olan ilgi hızla artıyor.
NICK ZENIUK kimdir?
Nick Zeniuk, organizasyonel öğrenme, sosyal eylem araştırması yöntemleri konusunda şirketlere danışmanlık yapıyor. Society for Organizational Learning (SOL) yani Organizasyonel Öğrenme Topluluğu kurucularından. Global SOL Network ve SOL Knowledge and Innovation Network'ün aktif bir üyesi. Uluslararası Düşünme Konferansı yönetim komitesinde yer alıyor. Liderlik özelliği ve yüksek performanslı takımlar oluşturma becerisi Fortune, Personnel Journal, Automobile dergilerine konu oldu. 'İş Başında Duygusal Zeka' adlı kitabında Zeniuk'un Ford'daki çalışmalarını içeriyor. Zeniuk, Ford'da yönetici olarak görev yaparken şirkette 'Organizasyonel Öğrenme' çalışmalarını başlatan kişi oldu. Ford'daki meslektaşı Fred Simon'la 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarını' geliştirdi. Takım halinde öğrenme laboratuvarı veya action laboratuvarı, Harley Davidson, United Technologies, Tellabs & Whitney, değişik Amerikan hükümeti kuruluşları tarafından uygulanıyor.
Türkiye'de ilk seminer
Sosyal eylem araştırması kavramı Türkiye'de çok yeni. Çok fazla bilinmeyen bu yöntemin tanıtılması amacıyla 13 Ocak'ta 'Organizasyonel Öğrenme Topluluğu' sponsorluğunda 'sosyal eylem araştırması' uygulaması yapılacak. Bir günlük tanıtım ve paylaşım semineri düzenlenecek. Etkinliğe konuşmacı olarak ABD ve Avrupa'da çeşitli organizasyonlarda sosyal eylem araştırması danışmanı ve koç olarak çalışan Göran Carstedt, sosyal eylem araştırmasının kurucularından Larry Rhodes ve Nick Zeniuk katılacak. Etkinlikte 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı' ve 'eylem araştırması' çalışmalarını uygulayan kuruluşların temsilcileri de bulunacak. Bilgi için: Su Danışmanlık: 0216 380 81 72, sugibi@sugibi.com
ZEKA DİPLOMA İLE ÖLÇÜLMEZ
Şilili biyolog, sibernetikçi ve bilim insanı Humberto Maturana, ‘sosyal eylem araştırması’ uygulamalarının esin kaynağı oldu. 1928 doğumlu olan Dr. Maturana, Ximena Davilla'la Formacion of the Human Matrix Enstitüsü'nü kurdu. Biyoloji ile ilgili çalışmaları sonucu organizasyonlara, insana ve ilişkilere çok daha farklı bir bakış açısı getirdi. Maturana'nın ilginç görüşlerinden bazılarını sizin için seçtik:
* Zeka değişen kültürde davranış esnekliği ve uyum göstermektir. Bu nedenle zeka diploma ile ölçülemez.
Doğruyu bildiğimize inanırız; bu nedenle diğerlerini dinlemeyiz. Dinlemeyince 'yaptıklarımızı nasıl yaptığımızın' sorumluluğunu almayız. Bu sorumluluğu almayarak şu anda içinde bulunduğumuz ortamı oluştururuz.
* Tüm davranışların duygusal bir altyapısı vardır. Ancak, duyguları zayıflık olarak gördüğümüz için onları kabul etmek yerine
rasyonalize ederiz.
Bizdeki uygulamalar
Dünyada henüz çok yeni bir uygulama olan sosyal eylem araştırmasını uygulamaya hazırlanan Türk firmaları da var. Adana merkezli Tavaş Yem Sanayi bunlardan biri. Şirket, 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı' yöntemini iki yıldır uyguluyor.
Bu yöntem, sosyal eylem araştırmasının bir önceki aşaması. Bir organizasyonda toplu halde öğrenmeyi sağlayan ve insanların sosyal ilişkilerinin düzenlendiği bir eğitim şekli.
98 çalışanı bulunan şirket, bu yöntemle beraber giderlerini yüzde 15 azaltmış. Üretim ve kalite artmış. Şirketin yönetim kurulu başkanı Mehmet Erel, bütün şirketlerin birbirine benzediğini ve bunların arasında fark yaratmak için 'sosyal eylem araştırması'nı uygulamaya karar verdiklerini söylüyor:
‘‘Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı'nı uygulayarak ‘grup’ haline geldik. Çalışanlar yalnızca yaptıkları işi değil, şirketin tamamının işleyişini biliyorlar. Üst yönetim koçluk yapıyor. Çalışanların çözüm üretme becerisini artırdık. Ne yaptıklarına değil, neden yaptıklarına bakıyoruz. Çalışanların eylemlerini pozitif yönde geliştirmek için de eylem araştırmasını uygulamaya başlayacağız.‘‘
Beksa Çelik Kord Sanayi de sosyal eylem araştırması uygulamasına geçmeyi planlayan şirketlerden biri. 300 çalışanı bulunan şirket, mavi yakalılardan başlamak üzere 6 Ocak'tan itibaren bu uygulamayı başlatacak. Şirketin İK direktörü Rasim Tuzcu, üç yıldır 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı'nı uyguladıklarını belirtiyor. Bunun bir sonraki aşaması olan sosyal eylem araştırmasıyla mevcut sosyal ağlarını tespit ederek var olan durumlarını geliştirmeyi hedeflediklerini kaydediyor.
Bu sözler, ‘social action research’ (sosyal eylem araştırması) uzmanı olan Nick Zeniuk'a ait. Sosyal eylem araştırması, bir organizasyonun sosyal sistemlerinin nasıl işlediğini ortaya koyan bir yöntem olarak tanımlanıyor. İşletmelerdeki sosyal ilişki ağlarını gösteriyor.
1980'lerin sonlarında ABD'de Oregon Üniversitesi'nde Dennis Sandow ve Larry Rhodes tarafından geliştirildi. Bu çalışmayı geliştirirken Şilili biyolog Dr. Humberto Maturana'nın çalışmalarından esinlendiler. Maturana biyoloji ile ilgili çalışmaları sonucu organizasyonlara, insana ve ilişkilere çok daha farklı bir bakış açısı getirmişti.
ABD'de HP, Ford gibi şirketlerin uyguladığı bu yöntemi Türkiye'de Beksa Çelik Kord Sanayi ve Tavaş Yem Sanayi şirketleri uygulamaya hazırlanıyor.
Yeni bir kavram olan 'eylem araştırması' (action research) konusunda dünyada çok az uzman bulunuyor. Bunlardan biri Nick Zeniuk. Society for Organizational Learning (Organizasyonel Öğrenme Topluluğu) kurucuları arasında yer alıyor. Türkiye'ye, 13 Ocak'ta, sosyal eylem araştırmasının tanıtım toplantısı için gelecek olan Zeniuk'la konuştuk.
Bir şirket neden 'sosyal eylem araştırması'nı uygulasın?
-İşletmelerin rekabet avantajlarını artırmak için yaptıkları uygulamalar maddi açıdan, zaman ve emek olarak ciddi yatırımlar yapmalarına neden oluyor. Çoğu zaman sonuç, kısa dönemli iyileşmeler ya da daha kötüye gitmek şeklinde oluyor. Çalışanlarda direnç, motivasyon eksikliği ve güvensizlik gibi çalışma performansını azaltıcı yan etkiler ortaya çıkıyor. Biyolojik bir yapı olan organizasyonlar bilgiye ve verimli iç sistemlere doğal olarak sahipler. Ancak bunlar informal olduğu için tanınmıyor, desteklenmiyor ve diğer uygulamalarla sekteye uğratılıyor. Sosyal eylem araştırması, kurum içinde zaten var olan verimi maksimuma çıkartan sosyal networklerin (ağların) çalışmalarını kurum içi bilgiye dönüştürüyor. Hiyerarşik yönetim ilişkilerinin, verimi nasıl azalttığını ortaya koyuyor. Böylece işletmeler daha iyi sonuçları, çok fazla zaman, para ve emek harcamadan gerçekleştirebiliyor.
İş süreçlerine etkileri nedir?
-Organizasyon içindeki grupların yaptığı işin kalitesi ve verimi yükseliyor. Bu yükselme organizasyonun kalite, üretim, maliyet ve diğer ölçülebilir değerlerine yansıyor. İşin süreç ve sonuçlarına somut etkileri, eylem araştırması uygulamaları öncesi ve sonrasında çok kısa zamanda kendini gösteriyor.
Şirketler dışında hangi kuruluşlarda kullanılabilir?
-İki ya da daha fazla insan tarafından yapılan her şey sosyal sistemlerde gerçekleşir. Kamu, sanayi, eğitim gibi sektörlerin hepsi sosyal sistemlerde var olurlar.
Dünyadaki uygulamalar hakkında bilgi verir misiniz?
-HP'de, Puerto Rico Hükümeti'nde, Oregon School District'te ve ABD hükümet kuruluşlarında kullanılıyor. HP, ürün geliştirme ve kalite konularındaki performansını önemli ölçüde artırdı. The Tech Group ve Neypro gibi HP'nin tedarikçisi olan firmalar da, kendi performanslarını artırmak için benzer uygulamalara başladılar. Dennis Sandow, Larry Rhodes'la beraber ABD'de, Hollanda'da, İsveç'te ve Çin'de pek çok 'eylem araştırması' workshop (çalışma grubu) çalışması yaptık. Yakın bir tarihte de Fransa ve Malezya'da yapacağız.
ORGANİZASYON ŞEMALARI İŞE YARAMAZ
Sosyal eylem araştırması, biyoloji kuramlarından hareketle ortaya çıkmış bir uygulama. Bir şirketi insan vücudu gibi düşündüğümüzde, bu vücudun çalışma sistemi, hastalıkları, zaafları vs. nasıldır?
-Dr. Humberto Maturana'nın bir biyolog olarak araştırmaları sinir sistemimizin, algılar ile yanılsamaları ayırt edemediğini gösteriyor. Sinir sistemimiz bir yanılsamayı, gerçekmiş gibi algılayabilir. Modern yönetim uygulamalarındaki 'organizasyon şemaları' işlerin nasıl yapıldığına ilişkin bir yanılsamadır. Dr. Humberto Maturana ve Ximena Davilla'nın çalışmalarının izinden giden sosyal eylem araştırması, bir organizasyonun sosyal sistemlerinin nasıl işlediğini gösteriyor. Bir organizasyonda işler organizasyon şemasında gösterildiği gibi yapılmaz. Dinamik, sosyal ilişki ağlarında yapılır. Bu sosyal ağlarda herkes diğerinin katkısını görüp kabul ettiğinde sosyal ilişki ağındaki insanlar birbirlerinin bilgisine ulaşıp yararlanabilirler. Performans artar. Sosyal ilişki ağları organizasyon şemaları ile kurulamaz, kontrol edilemez. Onlar doğaldır, dinamiktir, zaten organizasyon içinde vardır.
Sosyal eylem araştırması uygulamalarının artmasının topluma faydası nedir?
-İnsan ve dolayısıyla insanı barındıran bütün yapılar biyolojik özellikler gösterir. Olayları anlaşılmaz kılan biyolojik sistemleri mekanik yöntemlerle yönetmeye ve açıklamaya çalışmaktır. Sosyal eylem araştırması, sosyal, biyolojik ve ekonomik refahın birbirine bağlı olduğunu ve sosyal ağlar tarafından yaratıldığını anlatıyor. Topluma, organizasyon şemalarının, kontrol ve baskıya dayalı yönetim uygulamalarının bir yanılsama olduğunu ve aslında organizasyonun verimini azalttığını gösteriyor. Etkinliği nedeniyle sosyal eylem araştırması uygulamasına olan ilgi hızla artıyor.
NICK ZENIUK kimdir?
Nick Zeniuk, organizasyonel öğrenme, sosyal eylem araştırması yöntemleri konusunda şirketlere danışmanlık yapıyor. Society for Organizational Learning (SOL) yani Organizasyonel Öğrenme Topluluğu kurucularından. Global SOL Network ve SOL Knowledge and Innovation Network'ün aktif bir üyesi. Uluslararası Düşünme Konferansı yönetim komitesinde yer alıyor. Liderlik özelliği ve yüksek performanslı takımlar oluşturma becerisi Fortune, Personnel Journal, Automobile dergilerine konu oldu. 'İş Başında Duygusal Zeka' adlı kitabında Zeniuk'un Ford'daki çalışmalarını içeriyor. Zeniuk, Ford'da yönetici olarak görev yaparken şirkette 'Organizasyonel Öğrenme' çalışmalarını başlatan kişi oldu. Ford'daki meslektaşı Fred Simon'la 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarını' geliştirdi. Takım halinde öğrenme laboratuvarı veya action laboratuvarı, Harley Davidson, United Technologies, Tellabs & Whitney, değişik Amerikan hükümeti kuruluşları tarafından uygulanıyor.
Türkiye'de ilk seminer
Sosyal eylem araştırması kavramı Türkiye'de çok yeni. Çok fazla bilinmeyen bu yöntemin tanıtılması amacıyla 13 Ocak'ta 'Organizasyonel Öğrenme Topluluğu' sponsorluğunda 'sosyal eylem araştırması' uygulaması yapılacak. Bir günlük tanıtım ve paylaşım semineri düzenlenecek. Etkinliğe konuşmacı olarak ABD ve Avrupa'da çeşitli organizasyonlarda sosyal eylem araştırması danışmanı ve koç olarak çalışan Göran Carstedt, sosyal eylem araştırmasının kurucularından Larry Rhodes ve Nick Zeniuk katılacak. Etkinlikte 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı' ve 'eylem araştırması' çalışmalarını uygulayan kuruluşların temsilcileri de bulunacak. Bilgi için: Su Danışmanlık: 0216 380 81 72, sugibi@sugibi.com
ZEKA DİPLOMA İLE ÖLÇÜLMEZ
Şilili biyolog, sibernetikçi ve bilim insanı Humberto Maturana, ‘sosyal eylem araştırması’ uygulamalarının esin kaynağı oldu. 1928 doğumlu olan Dr. Maturana, Ximena Davilla'la Formacion of the Human Matrix Enstitüsü'nü kurdu. Biyoloji ile ilgili çalışmaları sonucu organizasyonlara, insana ve ilişkilere çok daha farklı bir bakış açısı getirdi. Maturana'nın ilginç görüşlerinden bazılarını sizin için seçtik:
* Zeka değişen kültürde davranış esnekliği ve uyum göstermektir. Bu nedenle zeka diploma ile ölçülemez.
Doğruyu bildiğimize inanırız; bu nedenle diğerlerini dinlemeyiz. Dinlemeyince 'yaptıklarımızı nasıl yaptığımızın' sorumluluğunu almayız. Bu sorumluluğu almayarak şu anda içinde bulunduğumuz ortamı oluştururuz.
* Tüm davranışların duygusal bir altyapısı vardır. Ancak, duyguları zayıflık olarak gördüğümüz için onları kabul etmek yerine
rasyonalize ederiz.
Bizdeki uygulamalar
Dünyada henüz çok yeni bir uygulama olan sosyal eylem araştırmasını uygulamaya hazırlanan Türk firmaları da var. Adana merkezli Tavaş Yem Sanayi bunlardan biri. Şirket, 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı' yöntemini iki yıldır uyguluyor.
Bu yöntem, sosyal eylem araştırmasının bir önceki aşaması. Bir organizasyonda toplu halde öğrenmeyi sağlayan ve insanların sosyal ilişkilerinin düzenlendiği bir eğitim şekli.
98 çalışanı bulunan şirket, bu yöntemle beraber giderlerini yüzde 15 azaltmış. Üretim ve kalite artmış. Şirketin yönetim kurulu başkanı Mehmet Erel, bütün şirketlerin birbirine benzediğini ve bunların arasında fark yaratmak için 'sosyal eylem araştırması'nı uygulamaya karar verdiklerini söylüyor:
‘‘Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı'nı uygulayarak ‘grup’ haline geldik. Çalışanlar yalnızca yaptıkları işi değil, şirketin tamamının işleyişini biliyorlar. Üst yönetim koçluk yapıyor. Çalışanların çözüm üretme becerisini artırdık. Ne yaptıklarına değil, neden yaptıklarına bakıyoruz. Çalışanların eylemlerini pozitif yönde geliştirmek için de eylem araştırmasını uygulamaya başlayacağız.‘‘
Beksa Çelik Kord Sanayi de sosyal eylem araştırması uygulamasına geçmeyi planlayan şirketlerden biri. 300 çalışanı bulunan şirket, mavi yakalılardan başlamak üzere 6 Ocak'tan itibaren bu uygulamayı başlatacak. Şirketin İK direktörü Rasim Tuzcu, üç yıldır 'Takım Halinde Öğrenme Laboratuvarı'nı uyguladıklarını belirtiyor. Bunun bir sonraki aşaması olan sosyal eylem araştırmasıyla mevcut sosyal ağlarını tespit ederek var olan durumlarını geliştirmeyi hedeflediklerini kaydediyor.