Evry kasabası nasıl genetik üssüne dönüÅŸtü?

Evry, Paris’in 40 kilometre yakınlarında 100 bin nüfuslu küçük bir kasaba. Ama son 10 yılda yaptığı atılımlarla ÅŸu anda dünyanın en önemli genetik üslerinden biri. Sadece ülke içinden deÄŸil dünyanın birçok önemli üniversitesinden bilim adamı, araÅŸtırmalarını yürütmek için Evry’de kurulan biyoteknoloji merkezi Genopole’e geliyor.ABD’den gelen müteÅŸebbisler, burada genetik üzerine çalışan ÅŸirketler kuruyor. Evry civarında genetikle ilgili çalışan kuruluÅŸların sayısı 80’i buldu. Genset de bunlardan biri. 2001’de Ä°sviçreli ilaç firması Serono tarafından satın alınan Genset, 100 kiÅŸilik araÅŸtırmacı kadrosuyla multipl skleroz ve Alzheimer gibi genetik kökenli hastalıklara çare bulmaya çalışıyor. AraÅŸtırmacı kadrosunun yaklaşık üçte biri, elde edilen DNA verilerinin taranması için uÄŸraÅŸan biyometri ve bilgisayar uzmanlarından oluÅŸuyor. Bu uzmanlar, dev kapasiteli bilgisayarlarda bozuk genleri bulmaya çalışıyor.Fransa’nın baÅŸkenti Paris yakınlarındaki Evry kasabası 10 yıl içinde bir genetik üssüne dönüştü. 100 bin nüfuslu kasaba, tüm dünyadan biyoteknoloji ve genetik uzmanlarının akın ettiÄŸi bir çekim alanı haline geldi. Ãœniversite, yerel yönetim ve özel teÅŸebbüs iÅŸbirliÄŸi sayesinde bugün yaklaşık 80 kuruluÅŸ, Evry’de genetik ve biyoteknoloji üzerine çalışıyor.Evry’nin bu aÅŸamaya gelmesinde en önemli pay, Fransa Miyopatiyle Mücadele DerneÄŸi’nin (AFM). Dernek, 1987’den beri her yıl kas hastalıklarıyla mücadele için yürüttüğü bağış kampanyası parasıyla, 1990’da Evry’de Genethon adlı araÅŸtırma laboratuvarını kurdu. Ertesi yıl genetik araÅŸtırmalar konusunda önemli bir merkeze dönüşecek Evry Val-d’Essonne Ãœniversitesi kuruldu. Sonraki altı yılda onu genetik alanında çalışan iki araÅŸtırma laboratuvarı ve dört ÅŸirket daha izledi.Genethon’un baÅŸarılı çalışmalarının da etkisiyle AFM BaÅŸkanı Bertrand Barataud’nun kafasında bir plan belirdi: Evry’yi bir genetik üssü haline getirmek. 1997’de bu planı Evry’nin baÄŸlı bulunduÄŸu Essonne vilayetinin valisi Pierre Mutz’e açtı. Mutz, kasabaya ekonomik canlılık getireceÄŸini düşünerek kabul etti ve Evry’de ÅŸirket kuracak müteÅŸebbislere kolaylıklar getirdi: Ucuz arazi, vergi indirimi vs. Sonra kurulan tüm ÅŸirketlerin Genopole adlı bir biyoteknoloji teknopolü altında toplanması kararlaÅŸtırıldı. Dernek statüsündeki Genopole 1997’de kuruldu, başına da Fransa Ulusal Bilim Merkezi’nden Pierre Tambourine getirildi. Fransız hükümeti de Genopole’deki faaliyetleri desteklemek için ilk yıl 150 milyon franklık bir bütçe ayırdı.ABD’DEN FRANSA’YA GERÄ° DÖNDÃœLERTambourine, halen Genopole’ün müdürü ve 80 ÅŸirket, laboratuvar ve enstitüden oluÅŸan bir bilim sitesini yönetiyor.Aradan geçen sürede genetik alanında çalışan birçok araÅŸtırmacı ve bilimadamı da Evry’deki çekim alanının etkisiyle Fransa’ya geldi. ÖrneÄŸin Doktor Hadi Abderrahim, ABD’de Stanford Ãœniversitesi’nde doktorasını tamamladıktan sonra Evry’ye geldi. Halen Genopole’deki laboratuvarlardan Serono Genetik Enstitüsü Genset’te Genetik Platform Müdürü. Evry’de ufak kadrolu laboratuvarların da olduÄŸunu anlatıyor: ‘Genopole’deki ÅŸirketlerin hepsi Genset gibi büyük kuruluÅŸlar deÄŸil. Sadece 4-5 kiÅŸilik kadrolarla çalışan ufak ÅŸirketler de çok. Ama bu süre içinde kapanan veya Evry’yi terk eden ÅŸirket sayısı en fazla 3-4’tür. Yine de ABD’deki büyük üniversitelerin dev bütçeleriyle boy ölçüşmek zor.’GENETÄ°K BOZUKLUK ARIYORLAREvry’deki en eski laboratuvarlardan Genset 1995’te kuruldu. 2001’de Ä°sviçreli biyoteknoloji ÅŸirketi Serono, 2001’de Genset’i satın aldı ve Serono Genetik Enstitüsü adıyla bünyesindeki dört araÅŸtırma laboratuvarından biri haline getirdi.Genset’te 100 kadar bilimadamı ve araÅŸtırmacı çalışıyor ve genetik bozuklulukların kökenini bulabilmek için nüfus gruplarına göre bir profil çıkarıyor. Genset’teki araÅŸtırma üç kademeli bir ÅŸekilde yürütülüyor. Önce genetik bozukluÄŸu bulunduÄŸu düşünülen kiÅŸilerden DNA örnekleri toplanıyor ve özel bir mikroçip setine yükleniyor. Sonra bunlar çok yüksek kapasiteli bilgisayarlarda taranıyor. Son olarak da bu veriler biyolojik açıdan analiz ediliyor. Genset bünyesinde Bilim Bölümü BaÅŸkanı Daniel Cohen’a baÄŸlı uzmanlar, eldeki verilerle DNA’lar üzerinde çalışarak bozuk genleri tespit etmeye çalışıyor ve hastalıklara uygun ilaçlar geliÅŸtirmeye amaçlıyorlar. Bir amaçları da ilaçların bazı hastalarda neden etkili olmadığını bulmak.2 TERABYTE’LIK KAPASÄ°TELERÄ° VARSerono’daki tüm ekip, sadece genetik ve tıp kökenlilerden oluÅŸmuyor. Çünkü oluÅŸturulan dev boyuttaki veri tabanı için biyoenformatik denilen genetik örneklerin bilgisayarlar tarafından taranması yöntemi kullanılıyor. Sadece bu alanda çalışan 35 kiÅŸilik bir ekip var ve bunların 25’i bilgisayar bilimi formasyonuna sahip. Biyoenformatik Müdürü Hiroaki Tanaka bu ekibin başında. Tanaka’ya göre kimi zaman verileri depolamak deÄŸil iÅŸlemek konusunda sorun yaÅŸanabiliyor: ‘2 Terabyte’lık (2048 gb) depolama kapasitemiz var ve ÅŸu an için yeterli. Ancak, bu bilgileri taramak için 100 iÅŸlemcimiz var. 10 bin iÅŸlemci olsaydı, iÅŸler daha hızlı olurdu.’TESPÄ°T ETTİĞİMÄ°Z BOZUK GENLERE UYGUN Ä°LAÇ ÃœRETÄ°YORUZSerono Genetik Enstitüsü’nün Bilim Bölümü BaÅŸkanı Daniel Cohen’e göre multipl skleroz ve Alzheimer gibi hastalıkların sebebi için sadece kalıtsal yani genetik demek, bugün tam anlamıyla doÄŸru deÄŸil. ‘Bu tip bir hastalığa genetik ve çevresel faktörler birlikte yol açıyor. Ancak çevresel etkileri gözlemleyebilmek için bilim henüz yeterli donanıma sahip deÄŸil. Ayrıca, genetik rahatsızlıklar tek bir genden deÄŸil, bozuk genlerin kombinasyonundan ortaya çıkar. Tüm bu bozuk genleri bulmak da yıllar sürebilir. Ama bir yandan da hastalar ilaç bekliyor. Bu nedenle tespit ettiÄŸimiz bozuk genlere uygun ilaç üretiyoruz.’Â