Evrendeki en uzak cisim

Amerikalı bilim adamları evrendeki en uzak cismi tespit etmeyi baÅŸardı. California Teknoloji Enstitüsü, 13 milyar yılda Dünya'ya ışığı gelen bir gökada keÅŸfedildiÄŸini açıkladı.ABD'nin California Teknoloji Enstitüsü (Caltech) gökbilimcileri, 13 milyar yılda Dünya'ya ışığı gelen bir gökadada keÅŸfedildiÄŸini, galaksinin ışığının, gökcismi 750 milyon yaşındayken Dünya'ya yansıdığını belirtti. Caltech astronomu Richard Ellis, "Bu galaksinin bugüne dek Dünya'dan en uzak gökada olduÄŸundan eminiz" dedi.  Tespit, 600 km yükseltide ilk yörünge teleskopu olarak 14 yıldır görev yapan Hubble ile Hawaii eyaleti Hawaii Adası'nda Mauna Kea yanardağının 4 bin 205 metrelik zirvesinde kurulu Keck Ä°kiz Teleskopları'nca yapıldı.  Abell 2218 katalog adlı küme gökadaların çekim gücü, 13 milyar yıl önce 750 milyon yaşındaki galaksinin görünümünü saptırıyor ve Dünya'dan, "daha büyük" görünmesini saÄŸlıyor.  Evrenin derinliklerinden kaynaklanan görünüm büyümesi, ilk kez Albert Einstein tarafından  ileri sürülmüştü. Åžimdiye dek bilinen en uzaktaki bu gökada da, kütleçekiminin yarattığı "mercek büyümesi" etkisiyle "çift" görünebiliyor.  Binlerce galaksiden oluÅŸan Abell, 2218 gökadada salkımının 25 kat büyütme etkisi olmasaydı, bu en uzak galaksi de görünemeyecekti. Fransa-Pireneler Gözlemevi ve Caltech'de görevli astronom Jean-Paul Kneibda, "Einstein'ın genel izafiyet kuramını geliÅŸtirdiÄŸi 1910'lu yıllarda uzak gökcisimlerinin büyüme kuramını da kaydettiÄŸini ve bunun 1919'daki GüneÅŸ tutulmasıyla kanıtlandığını" hatırlattı.        "Ä°LK IÅžIKLAR"  Massachusetts-Cambridge'deki Harvard-Smithson Astrofizik Merkezi'nden Robert Kirshner, bu gökadanın saptanmasının evrenin "Karalık ÇaÄŸları"ndan sonra ışımaya baÅŸlayan ilk yıldızlar ve gökadalara "bir an bakış" saÄŸladığını söyledi.  Kirshner, evrenin en eski dönemlerinin hayalde canlandırıldığını, ÅŸimdi teleskoplarla "gerçek bakış" saÄŸlandığını anlattı.  Adını Samanyolu ötesi astronominin kurucusu olarak kabul edilen Amerikalı gökbilimci Edwin Powell Hubble'dan (1889-1953) alan Hubble Teleskopu ile 10'ar metre çaplı Keck Ä°kiz Teleskopları'nın saptadığı 750 milyon yaşındaki "genç" galaksinin çapı Samanyolu'ndan çok küçük: Sadece 2000 ışık yılı. GüneÅŸ Sistemi ve Dünya'nın içinde bulunduÄŸu, sarmal dört büyük kollu Samanyolu gökadasının dar çapı 60, geniÅŸ çapıysa 110 bin ışık yılı geniÅŸliÄŸinde. 1 ışık yılı 10 trilyon kilometre. Evrende yüz milyonlarca gökada bulunuyor. Her birinde de yüz milyonlarca güneÅŸ (yıldız).  Bugün kabul gören evrenin doÄŸum kuramı Büyük Patlama'dan (tahmini 13,7 milyar yıl önce) sonraki "Karanlık ÇaÄŸlar"ın nasıl geçtiÄŸini kimse bilmiyor.  Caltech gökbilimcisi Richard Ellis'e göre, Karanlık ÇaÄŸlar'dan sonra ortaya çıkan dev yıldızlar, evrenin tarihinde erken dönemlerde çok farklı yapıdaydılar.  Bu buluÅŸ, Amerikan Bilim Ä°lerleme DerneÄŸi'nin Washington eyaleti Seattle kentinde devam eden yıllık toplantısında bildiriyle sunuldu. DerneÄŸin önce günkü oturumunda da, Ulusal Havacılık ve Uzay Kurumu (NASA) tarafından Jüpiter ve Satürn'ün Ganimedes, Europa ve Titan uydularına yeni sondajlar yapılması iÅŸlendi.  Astrophysical Journal'da iÅŸlenen gökada konusu için internet adresleri:  -http://www.caltech.edu  -http://www2.keck.hawaii.edu/    -http://hubblesite.org/Â