Eski iÅŸçi semtinde adım adım tarih: Zeytinburnu

Bu haftaki gezi durağımız Zeytinburnu. Ä°stanbul'da gecekondulaÅŸmanın ilk adresi olarak bilinen, bir dönem adı KazlıçeÅŸme'deki dericilerle anılan Zeytinburnu, keÅŸfedilmeyi bekleyen onlarca tarihi güzelliÄŸi barındıran bir ilçe. Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait kilise, manastır, cami, türbe ve çeÅŸmeleriyle adeta bir açıkhava müzesi. Zeytinburnu'ndaki saklı tarihi keÅŸfettikten sonra siz de çok ÅŸaşıracaksınız. Bu arada bolca alışveriÅŸ imkanı da bulacaksınız.Zeytinburnu'na yolu düşenlerin yapacağı gezintinin ilk durağı günümüzde belediye hizmet binası olarak kullanılan tarihi yapı olabilir. Tophane askerlerine bakmak amacıyla, 1828'de Celebhane adıyla hastane olarak inÅŸa edilen bina, yıllar boyu yenilendi, yıkıldı, yeniden yaptırıldı, adı deÄŸiÅŸtirildi. En son 1956'da kaderine terk edildiÄŸinde adı Zeytinburnu Askeri Hastanesi idi. Bugün, sıkı bir restorasyondan geçtikten sonra Zeytinburnu halkına belediye olarak hizmet veriyor.Gezimizin ikinci durağında KazlıçeÅŸme var. Ancak, önce küçük bir hatırlatma yapalım. KazlıçeÅŸme'ye geçmeden, belediye binasının hemen arkasında bulunan halı bedestenini de görmelisiniz. Burada halı dokuyan kızları iÅŸbaşında izleyebilirsiniz. Sentez halıcılığa ait Bedesten adlı showroomda, halıcılık konusunda bilgilenme imkanı da var. Bu arada, ilmek ilmek dokunan el emeÄŸi, göz nuru halıların Avrupa ülkelerine satıldığını öğrenmek gurur verici. Bu irili ufaklı, göz alıcı halılar yöreyi gezen yerli ve yabancı turistlerin de yoÄŸun ilgi gösterdiÄŸi ürünler arasında. Ä°pek halıların da dokunduÄŸu mekanda, ipeÄŸin kozadan halıya dönüşüm iÅŸlemlerini izleyebileceÄŸiniz bir bölüm bulunuyor.KazlıçeÅŸme'nin kazı çalınmışŞimdi gelelim KazlıçeÅŸme'ye... Bugün bomboÅŸ bir arazi olarak duran KazlıçeÅŸme 1546'da Fatih Sultan Mehmet'in emriyle dericilere, mezbahacılara ve mumculara tahsis edilmiÅŸ. KazlıçeÅŸme'nin yeniden yaÅŸanabilir hale gelmesi için baÅŸta Belediye BaÅŸkanı Murat Aydın olmak üzere tüm Zeytinburnulular mücadele ediyor. BaÅŸkan Aydın, KazlıçeÅŸme'yle ilgili projenin Anıtlar Kurulu'nda takılıp kaldığını söylüyor. Fabrikalardan arındırıldıktan sonra kaderine terk edilen KazlıçeÅŸme'de birçok tarihi eser var. En baÅŸta da bölgeye adını veren KazlıçeÅŸme geliyor. ÇeÅŸmenin üzerinde bulunan kaz heykeli üç yıl önce çalınmış. KazlıçeÅŸme ÅŸimdi kazsız.Sırada Balıklı Rum Manastırı ve Ayazması var. 6. yüzyıl baÅŸlarında Ä°mparator I. Leon'un yaptırdığı manastır, bugünkü haline Patrik I. Kostantios döneminde, yani 1834'te gelmiÅŸ. Vefat eden Ortodoks Rum Patrikleri'nin defnedildiÄŸi manastırın önemli bölümlerinden biri de asıl adı 'YaÅŸam bağışlayan kaynak' (Zoodokhos Peges) anlamına gelen ayazma. Ayazma kilisenin kuzeybatısında, hemen bitiÅŸiÄŸinde bulunuyor. Geçiyoruz Seyyid Nizam Camii ve Türbesi'ne. BaÄŸdat'tan Ä°stanbul'a gelip yerleÅŸen, ulemadan ve NakÅŸibendi Tarikatı ÅŸeyhlerinden Seyyid Nizameddin tarafından inÅŸa edildiÄŸi biliniyor. Özellikle ramazan ayında pek çok ziyaretçi alıyor. Kültürlerin buluÅŸma noktası Zeytinburnu'ndaki gezinin bir sonraki durağı Yenikapı Mevlevihanesi olabilir. MevleviliÄŸin Ä°stanbul'daki en büyük merkezi sayılan Yenikapı Mevlevihanesi, tam teÅŸekküllü bir külliye niteliÄŸinde. Yeniçeri baÅŸ halifesi Mevlevi Malkoç Mehmet Efendi, hacca giderken uÄŸradığı Konya'da Mevlana asitanesini gördükten sonra, 1597'de inÅŸa ettirmiÅŸ. Ä°lk yapıldığında 18 derviÅŸ odası, semahane ve mescitten oluÅŸan mevlevihaneye, 17. yüzyıl baÅŸlarında meydanodası ve matbah-ı ÅŸerif eklenmiÅŸ. 1906 ve 1961 yıllarında iki yangın geçiren mevlevihane, son olarak 1997 yılında yine talihsiz bir yangın geçirdi. Halen restorasyon için bekliyor. Merkez Efendi'ye ziyaretçi akınıAslında Zeytinburnu'nu gezmeye bir gün yetmez. Zira; Eryek Baba Tekkesi, Takkeci Ä°brahim AÄŸa Camii, Bizans Surları, Fatih Camii, Merzifonlu Kara Mustafa Camii, Yedi Åžehitler, Derya-ı Ali Baba Türbesi, DikilitaÅŸ, ilçedeki tarihi çeÅŸmeler ve mezarlıklar öyle bir çırpıda gezilecek gibi deÄŸil. Yine de biz son olarak Merkez Efendi Camii ve Külliyesi'ne dair birkaç notu aktaralım.Bir külliye niteliÄŸinde olan bu yapı topluluÄŸu, 1514'te Halvetilik geleneklerine uygun olarak surların dışında mütevazı bir zaviye yapısı olarak Merkez Efendi ve bazı tarikat mensupları tarafından yapılmış. Merkez Efendi, tasavvuf ehli kiÅŸiliÄŸinin yanı sıra döneminin modern bilimlerini de tahsil etmiÅŸ bir bilgin. Halk hekimliÄŸinin önde gelen isimlerinden. Amansız bir hastalığa yakalanan Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Hafsa Sultan, o dönemde Saray Hekimbaşısı olan Merkez Efendi'nin kırk çeÅŸit ÅŸifalı ottan hazırladığı macunla ÅŸifa bulmuÅŸ. Mesir Macunu olarak bilinen ÅŸifalı macun günümüze kadar gelmiÅŸ. Zeytinburnu Belediyesi, halk hekimliÄŸinin önde gelen isimlerinden Merkez Efendi anısına her yıl Merkez Efendi Halk HekimliÄŸi Günleri düzenliyor. Ramazan ayında Merkez Efendi ziyaretçi akınına uÄŸruyor. Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediyesi tarafından Topkapı'da yaptırılan Åžehir Parkı'nın ortasında kalan Takkeci Ä°brahim AÄŸa Camii, ilçedeki görülmeye deÄŸer eserlerden biri. Caminin içi 16. yüzyıl Ä°znik çinileriyle süslü. Çininin cömertçe kullanıldığı nadir camilerden biri. Ne yazık ki Takkeci Ä°brahim AÄŸa Camii de Ä°stanbul'daki birçok eser gibi korunmuyor. GüvenliÄŸi olmayan caminin çinileri her geçen gün daha da azalıyor. AlışveriÅŸ de yapılırTürkiye'nin önde gelen birçok sanayi kuruluÅŸu ilçe sınırları içinde. Maltepe Mahallesi'ndeki gıda ve giyim ürünleri üreten büyük firmalar Türkiye ve Ä°stanbul ekonomisinin can damarları gibi. Ä°lçe merkezindeki outlet alışveriÅŸ merkezi Olivium, Ä°stanbul'un dört bir yanından ziyaretçi alıyor. Zeytinburnu'ndan konuÅŸunca dericileri anmamak olmaz. Deri atölyeleri KazlıçeÅŸme'den Tuzla'ya taşındıktan sonra, sektörün önemli birçok kuruluÅŸu Hatboyu olarak bilinen Zübeyde Hanım Caddesi'nde faaliyet göstermeye baÅŸladı. Sayıları 600'ü bulan maÄŸazalardan farklı model ve kalitede deri giyim ve aksesuvarları satın almak mümkün.Zeytinburnu'nda deri kadar önemli bir sektör de ev tekstil ürünleri. Ev tekstil ürünlerinin adresi Sümer Mahallesi, Turan GüneÅŸ Caddesi. Pek çok Ä°stanbullunun bilmediÄŸi bu caddede baÅŸta perde olmak üzere birçok ev tekstil ürününü uygun fiyatlarla bulmak mümkün. NASIL GÄ°DÄ°LÄ°R?Otomobille gidiyorsanız, E-5 otoyolundan Topkapı istikametine devam edin. Topkapı'dan Yedikule'ye, oradan da sahil yoluna uzanan bulvarın sağında Zeytinburnu'na girebileceÄŸiniz alternatifli yollar bulacaksınız. Merkez Efendi Camii ve Külliyesi bu yolun hemen sağında. Eminönü'nden sahilyolunu izleyerek de Zeytinburnu'na ulaÅŸabilirsiniz. Toplu taşıma araçlarını tercih edenler, Taksim'den 93 T, Eminönü'nden 93 E, Beyazıt'tan 93 C, Mecidiyeköy'den 93 M otobüslerini kullanabilir. Topkapı ve Bakırköy'den minibüsler de var. Hızlı tramvay ve banliyö treni de kullanılabilir. NEREDE YENÄ°R?Merkez Köftecisi Tel: (536) 846 83 31Yemek Zevki (Sümer Mah. Merv Cad. No: 117) Tel: (212) 415 94 56Gelik Balık (Sahil Yolu) Tel: (212) 547 13 20O Cafe (Olivium) Tel: (212) 415 53 55Mevlana Restoran (58 Bulvar üzerinde) Tel: (212) 510 08 18Â