Erzurum'da atlama kulelerinin çökme görüntüleri ortaya çıktı

Palandöken’deki heyelanla ilgili TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, heyelanlı bölgeye kulelerin yaptırılmasını eleştirdi ve "Ülkemizin jeolojik gerçekliliği göz ardı edilerek, doğaya inat ’her yerde inşaat yaparım’ anlayışının sonucu; dün olduğu gibi bugün de milyarlarca lira kamu kaynağının heba olması devam etmektedir" diye açıklama yaptı.

Spor Genel Müdürü Mehmet Baykan teknik heyet ve atlama kulelerini yapan müteahhit Sarıdağlar İnşaat’ın sahibi Ahmet Sarıdağlar ile birlikte heyelan bölgesinde ve tesislerde incelemelerde bulundu. Baykan, "Ne olup bittiğini bilmiyoruz" derken, Ankara’dan dün gece gelerek heyelanlı bölgede ilgilerden bilgi alan Vali Ahmet Altıparmak, "Moralleri yüksek tutun. Hep beraber, Erzurum olarak, en kısa zamanda bu işinde altından kalkacağımızdan emin olabilirsiniz" dedi.

TÜRKİYE’Yİ YENİ BİR HEYECANLA TANIŞTIRACAKTI
Erzurum’da her şey 25’inci Dünya Üniversiteler Kış Oyunları (2011 UNIVERSIADE) için Mayıs 2009’da ne de güzel başlamıştı. Kente yapılacak tesislerin ihalelerini, o dönem Genel Koordinatör olarak atanan Gençlik ve Spor Genel Müdür Vekili Yunus Akgül başkanlığında oluşturulan ekip yaptı. Sarıdağlar A.Ş.’ye de 94 milyon liraya verilen ve 2 Mayıs 2010’da yapımına başlanan 20, 40, 60, 95 ve 125 metre yükseklikte Kayakla Atlama Kuleleri, 2010 yılının sonlarında tamamlandı. Tanıtımı sırasında ’1940’larda tahtadan yaptırılan tramplene’ benzetilen atlama kulelerini Başbakan Tayyip Erdoğan 7 Ocak 2011’de hizmete açtı. Kış Oyunlarının ardından 125 metre yüksekliğindeki kulenin tepesinde bulunan kafeterya, Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü tarafından işletiliyordu. Kulelerde bulunan dürbünlerle ziyaretçiler, çevreyi kuş bakışı olarak izleyebiliyordu. Her gün ortalama yaklaşık 200 kişinin gezdiği kuleleri aydınlatmak için de aylık 30 bin lira elektrik faturası ödeniyordu.

YAZ KAYAĞINA AÇILDI

Kış Oyunları sonrasında bir kaç kez kullanılan, bunun dışında hep atıl kalan Kayakla Atlama Kuleleri, geçen 9 Temmuz günü Kayak Federasyonu tarafından yaz kayağı atlamalarına açıldı.

Fıskiyelerle ıslatılan suni çim üzerine 95 metre yükseklikteki rampadan milli sporcular 5’er kez atlayış yaptı. Baş Antrenör Niemela Pekka gözetiminde yapılan atlayışların ardından milli takım, buradaki tesislerde kampa girdi.

ÇATLAKLAR FARK EDİLDİ, FACİA UCUZ ATLATILDI

Atlamaların toprak kaymasını tetiklediği ileri sürülürken, tesislerdeki görevlilerle bazı milli sporcular, kulelerin iniş rampalarında çatlaklar olduğunu fark etti ve ilgilileri uyardı. Bunun üzerine yetkililer harekete geçti ve uzmanlara yaptırdıkları incelemenin ardından tüm sporcu ve görevlilerden tesisleri boşaltmasını istediler.

Dün saat 15.00 sıralarında başlayan ’deprem gibi’ toprak kaymasıyla 5 atlama kulesi önündeki iniş rampaları paramparça oldu. Bu olayı gözlemleyen bazı yetkililer, "Yaptıkları en iyi iş, atlama kuleleri ve tesislerdeki sporcu ile görevlileri boşaltmak oldu. Böylece bir facia ucuz atlatıldı" dedi.

Pistlerin dün birden bire çökmesiyle ilgili de yetkililer, "Bu bir doğal afet. İnşaatla ilgili bir sorun yok. Otel ve atlama kulelerini önlem olarak boşalttık. Birkaç gün içinde raporlar açıklanacak. Kayak Milli takım atlama yaptığı sırada göçük olmaması büyük bir şans" demekle yetindi.

GÖÇÜK ALANINDA İNCELEME
Olayın ardından Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç’ın talimatı üzerine Spor Genel Müdürü Mehmet Baykan başkanlığında bir heyet, bu sabah Ankara’dan uçakla Erzurum’a geldi. Spor Genel Müdürlüğü Tesisler Dairesi Başkanı Salih Kaplan, Gazi üniversitesinden bir profesör ile 3 kişilik teknik heyet ile atlama kulelerinin müteahhidi Sarıdağlar İnşaat’ın sahibi Ahmet Sarıdağlar bugün saat 11.30’da toprak kaymasının olduğu bölgede ve tesislerde incelemelerde bulundu. Gençlik ve Spor Bakanlığı’ndan gelen müfettişler ve teknik ekip, derin yarıkların oluştuğu kuleler bölgesinde inceleme yaparken, zaman zaman küçük kazalar atlattı. Müteahhit Ahmet Sarıdağlar ve teknik heyet şimdilik konuşmanın erken olduğunu belirtti. Güvenlik şeridini geçmeyen Genel Müdür Baykan, soru soran gazetecilere "Yeni uçaktan indik. Ne olup bittiğini tam olarak bilmiyoruz. Bir açıklama yapmamız mümkün değil" dedi.

HEYETTEN İLK AÇIKLAMA

Atlama Kulelerinde inceleme yapan heyetten Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Mollamahmutoğlu, ilk açıklamayı yaptı. Prof. Dr. Mollamahmutoğlu, "2008-2012 yılında Bayburt Üniversitesi kurucu rektörüydüm. Bölge beni iyi tanır. Bir dönem de Van depremi için bir rapor hazırlamıştık. Bir heyelan söz konusu. Bunun bilimsel bir şekilde rapor olarak hazırlanabilmesi için elde ettiğimiz verileri kendi çalışmalarımızla beraber değerlendireceğiz" dedi.

Gazetecilerin "Tekrar kullanılması söz konusu mu?" sorusuna Prof. Dr. Murat Mollamahmutoğlu şunları söyledi:

"Ona tamamen ilgili kurum yetkilisi karar verecektir. Yani Gençlik ve Spor Bakanlığı, Genel Müdürlük karar verecektir. Tabi bu şekilde yarım bırakılmayacaktır. Bir heyelan yaşanmıştır, ama bunun neticesinde dediğim gibi kesin değerlendirmesini elde ettiğimiz verilerle yapacağız ve rapor olarak sunacağız. Bunun için buradayız. Ben bir bilim adamı olarak bu kadar söyleyebilirim. Bu olayı sadece bir veya birkaç faktöre bağlamak doğru olmaz. Kulelerin yıkılmasıyla ilgili olarak şu anda ön değerlendirme sonunda böyle bir şey varsa mutlaka önlem alınacaktır. Ama şu anda çok acil bir şey yok."

"HEYELAN BÖLGESİNE GÖLET DE YAPTILAR"

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası yönetim kurulu olayla ilgili olarak ’Palandöken heyelanı’ başlığıyla bir açıklama yaptı. "Ülkenin jeolojik gerçekliliği göz ardı edilerek, kontrolsüz ve denetimsiz gerçekleştirilen ve jeoteknik etüt parametrelerini göz ardı eden anlayışlar milyarca lira kamu kaynağını tüketmeye devam ediyor" ifadelerinin yer aldığı açıklamada, 25’inci Dünya Üniversiteler Kış Oyunları için Palandöken mevkisinin seçildiğine işaret edilerek şöyle denildi:

"Yer seçiminin başladığı tarihte başlatılan proje çalışmaları kapsamında, gerek plana esas olarak hazırlatılan jeolojik- jeoteknik etütlerde, gerekse inşaatların yapılması süreçlerinden gerçekleştirilen jeoteknik etüt raporlarında (zemin ve temel araştırma raporları) rampa ve pistlerin yapıldığı alanların farklı bölgelerinde, heyelan potansiyeli taşıyan bazı bölgeler tespit edilmiştir. Yapılan bu tespitten sonra, tesisler için farklı bir alanın seçilmesi gerekirken, idare ’jeoteknik etüt raporlarında’ belirtilen kaygıları göz ardı ederek inşaat imalatlarına yüksek miktarda bedeller ödenerek heyelan potansiyeli taşıyan alanlar üzerine tesislerin yapılmasına karar verilmiştir.

Tesislerin, heyelan potansiyeli taşıyan alanlar üzerine yapılması yetmezmiş gibi, yeterli kar yağışının olmayacağı kaygısı güdülerek heyelan potansiyeli taşıyan alanların da içinde yer aldığı bölge üzerine su püskürtülmesi amacıyla iki adet gölet yapılmıştır. Bu süreçte kurumda çalışan bazı mühendislerin göletlerde biriken suların heyelanları tetikleyebileceği kaygılarına rağmen idare bu kaygıları görmezden gelerek jeo-membranlarla geçirimsizlik sağlayacağını iddia ederek bu göletlerin yapımını da gerçekleştirilmiştir. Ülkemizin jeolojik gerçekliliği göz ardı edilerek, doğaya inat ’her yerde inşaat yaparım’ anlayışının sonucu; dün olduğu gibi bugünde milyarlarca lira kamu kaynağının telef olmasına devam etmektedir. Kamu kaynaklarının jeolojik faktörlerin yok sayılarak ’heyelana kurban’ verilmesine izin vermeyeceğiz. Oda olarak bu yaşananların takipçisi olacak ve gerekli hukuksal girişimleri başlatacağız."

YANIT BEKLEYEN SORULAR
Kamu kaynaklarının heba olmasına neden olan sorumlular yargı önüne çıkarılarak, gerekli bedellerin tahsil edilmesini isteyen Jeoloji Mühendisleri Odası yönetim kurulu tarafından yapılan yazılı açıklamada, şu soruların yanıtlanması istendi:

*Plana esas jeolojik- jeoteknik raporlarda Palandöken tesis alanının bazı bölgelerinde heyelan potansiyeli taşıyan alanların varlığı bilinmesine rağmen kim veya kimler bu alanlarda tesislerin yapılmasına karar vermiştir?

*Tesislerin yapım süreçlerinde heyelana karşı tedbirler alınmış mıdır?

*Alınmış ise ne tür imalatlar gerçekleştirilmiş ve müteahhitlere ne oranda ödeme yapılmıştır?

*Heyelanları önleme amacıyla yapılan imalatlar neden fonksiyonlarını yerine getirmemiştir?

*Meydana gelen heyelan olayı ne oranda kamu zararına neden olmuştur?

*Palandöken tesis alanında heyelan potansiyeli taşıyan başka alanlar bulunmakta mıdır?

*Var ise herhangi bir tedbir alınmış mıdır?

*Son yıllarda yetersiz personel ve altyapısı ile büyük tesislerin yapımını gerçekleştirmeye çalışan Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın yaptığı yatırımlarda Erzurum Palandöken sahası dışında heyelana neden olan ve kamu zararı oluşturan yatırımı bulunmakta mıdır?"

BAYRAM SEVİNCİ YAŞANMIŞTI

Erzurum’un kış sporları merkezi olma yolundaki hayalinin 1940’lı yıllara dayandığını belirten bazı yetkililer, şimdi bunun büyük zarar gördüğü görüşünde birleşti. Kimliklerinin açıklanmasını istemeyen bu yetkililer şunları söyledi:

"Erzurum’a sanayi yatırımı gelmiyordu. Tek hayal vardı o da kış turizmi. Torino’da Kış Oyunlarının Erzurum’a alındığı yolundaki haber üzerine kentte bayram sevinci yaşandı. Yaklaşık 650 milyon liralık bir yatırım yapıldı. İhaleler Gençlik ve Spor Genel Müdürü tarafından oluşturulan bir heyet tarafından gerçekleştirildi. Erzurum Defterdarlığı ve İmar Müdürlüğü kurula alınmadı. Denetim ve kabulü Ankara’dan gelen heyetler yaptı. İhaleler ve yapım işleri aceleye getirildi. Örneğin Palandöken Dağı’na yapay kar yağdırılması için planlanan gölet, kış oyunlarında dibi delik çıktığı için şimdiye kadar hiç kullanılamadı.

"GETİRİSİ OLMADI"

Aradan üç yıl geçti, ne durumda kimse bilmiyor. Curling Salonu, kentin varoşundaki gecekonduların ortasına yaptırıldı. Kayaklı koşu tesisleri, göç yüzünden boşalan ve Erzurum’a 30 kilometre uzaklıktaki Kandili Beldesi’ne götürüldü. Tesislerden hiçbiri 10 binlerce gencin okuduğu Atatürk Üniversitesi’ne layık görülmedi. Özellikle Atlama Kuleleri Kiremittepe’ye 20- 30 yaşlarındaki 100 çam ağacı kesilerek yaptırıldı. İniş rampalarının bulunduğu yere toprakla dolduruldu. Üzerine gecekondu gibi pistler konduruldu. Atlama kulelerinin yanındaki gölet, heyelanı tetikledi. Oysa Palandöken Dağı’nın Ejder Tepesi’nin sağında bulanan Sultan Sekisi doğal durumuyla atlama kuleleri için en uygun yerdi. ’2011, Erzurum’un miladı olacak, Erzurum’un kaderi değişecek’ denildi ama 3 yıl geçmesine rağmen hiçbir getirisi olmadı. Atlama kulelerinin son durumu her şeyi özetler gibi. Sadece atlama kuleleri değil, Erzurum’un kış turizm umudu da çöktü."

'ATLAMA KULELERİNDE GÖRÜNÜRDE BİR SORUN YOK'
Ankara’da bulunan Vali Ahmet Altıparmak, dün uçakla Erzurum’a döndü ve ayağının tozu ile gece atlama kulelerine gitti. Kulelerin iniş rampalarında meydana gelen toprak kayması hakkında Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdür Vekili Memduh Ceyhan ve teknik elemanlardan bilgi alan Vali Altıparmak, Erzurum’un simgesi olan kulelerde ortaya çıkan tablonun üzücü olduğuna işaret etti. Vali Altıparmak, hareketliliğin önceden fark edilerek Milli Takım Kayakla atlama faaliyetlerin durdurulduğunu ve bitişikteki otelde kalan sporcuların tahliye edildiğini anımsattı, can kaybı olmamasının teselli olarak nitelendirdi. Altıparmak bundan sonraki süreçte ne gerekiyorsa yapılacağını söyledi.

Vali Ahmet Atıparmak twitter hesabından şunları paylaştı: "Pistlerin son durumu nedeniyle, atlama çalışmaları için gelecek yabancı kulüplerle yapılan anlaşmalar şimdilik sonlandırıldı. Ancak, moralleri yüksek tutun. Hep beraber, Erzurum olarak, en kısa zamanda bu işinde altından kalkacağımızdan emin olabilirsiniz. Pistler, Erzurum’un Kamp Merkezi olmasına engel değil. Zira onlarca takım ve kulüp yüzlerce başka branşlarda sporcu kampa devam ediyor. Atlama Kulelerinde görünürde bir sorun yok. Ancak teknik heyet raporunu tamamlamadan bir şey söylemek yanıltıcı olabilir."

Erzurum’un kış sporları merkezi olma hayali nasıl başladı?

- Uluslararası Üniversiteler Spor Federasyonu (FISU), İtalya’nın Torino kentinde 16 Ocak 2007’de yaptığı toplantıda, 2011 Dünya Üniversite Kış Oyunları’nın Erzurum’da yapılması kararlaştırdı.

- Kayaklı atlama kulelerinin yapına başlanmak için gelen yerli ve yabancılardan heyet Erzurum- Bingöl karayolu üzerindeki, Kiremitliktepe’yi uygun buldu. Yer tespitinin ardından kış oyunları için 28 Ocak 2009’da Kiremitliktepe’deki yaklaşık 100 çam ağacının kesilmesi tepkilere neden oldu.

- Atlama Kuleleri ihalesi 5 Nisan 2009 günü Sarıdağlar A.Ş.’ye ihale edildi ve 2 Mayıs 2009’da inşaata başlandı.

- Hilal kule olarak adlandırılan ve kule üzerinde 5 kıtayı sembolize eden 5 ayrı sütunun yer alacağı inşaatın yapımı devam ederken 2010 yılında Kiremitliktepe’de Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılacak rekreasyon alanı inşaatı için 4, 4 milyon liralık yolsuzluk iddiaları gündeme geldi.

- Türkiye’nin tek, Avrupa’nın en yüksek, dünyada ise üçüncü yükseklikteki atlama kulesinin yapımı 1 Ekim 2010’da bitirildi ve 94 bin liraya mal oldu.

- Kış oyunları için Palandöken Kayak Merkezinde yaklaşık 10 milyon liraya yaptırılan Suni Kar Göleti’nin suyu muhafaza etmesi için gölet tabanının ’mebran’ malzeme ile kapatılması gerekirken, ’killi’ malzeme kullanılması nedeniyle su sızıntısı yaşanıyor. Sızıntı nedeni ile gölet su tutmadı.

- Erzurum’un plakasını da taşıyan 25’nci Dünya Üniversite Kış Oyunları için Atlama kuleleri, buz hokeyi, buz pateni, curling ve short track salonları, Kandilli’de biatlon ve kayaklı koşu tesisleri, Konaklı Kayak merkezi, oyunlar köyü, suni göletler, yapıldı ve açılış kapanış törenlerinin yapıldığı stadyum onarımdan geçirildi. Yapılan tesisler için yaklaşık 650 milyon lira harcandı.

- Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları için 140 milyon lira organizasyon harcaması yapıldı.

- Kayakla atlama kulelerine Türk Telekom 5 yıllığına sponsor oldu ve 2 milyon lira ödedi.

- Kış oyunlarının başlamasına günler kala Atlama Kuleleri’ni test etmek için 18 Aralık 2010’da Vıp Continaltal Cup yarışmalarının provasında Türk sporcu 17 yaşındaki Samet Karta, K-95 kulesinden yaptığı atlayışta düştü.

- 57 ülkeden 3 bin sporcunun katılımıyla yapılan kış oyunları 27 Ocak 2011’de başlayıp 6 Şubat’ta son buldu.