Erzurum’un peyniri Trakya’dan

Erzurum sanayicinin zaten unuttuÄŸu kent. Zamanında tarım ve hayvancılığı sayesinde para kazanırdı. Åžimdi peynirini bile Trakya’dan getiriyor.Erzurum Ticaret Borsası’nın 17 yıllık baÅŸkanı Hakkı HınıslıoÄŸlu’na soruyoruz:- Yerli peynir markası kalmamış Erzurum’da, nasıl oldu?- Önce süt üretimi düşdü. Son dört yılda yarı yarıya azaldı. 300 bin tondan 125 bin tona geriledi...- Peki süt pahalı olduÄŸu için mi peynircilik ölüyor? - Aslında belki süt Batı’da daha pahalıdır ama Erzurum’da organizasyon yok.- Hangi organizasyon?- Süt toplama merkezi, sütü ekonomik ve rekabetçi iÅŸleyebilecek tesis yok. Civil peynirimizi dahi marka yapamadık.- Peki sonuç?- Bırakın baÅŸkasını ben bile Bursa’dan peynir getirip satıyorum...Kurbanlıkların dönüşü eti 500 bin lira ucuzlattıTÃœRKÄ°YE’nin kurbanı DoÄŸu’dan gelir. Her Kurban Bayramı’nda kesilen 2 milyon hayvandan yüzde 70’i Erzurum, Kars veya AÄŸrı’da yetiÅŸir. Son bayramda ağır kış koÅŸulları büyük merkezlerdeki satışları yarı yarıya azalttı. Kurbanlıklar elde kaldı.- Hakkı BaÅŸkan Erzurum’dan kaç kurbanlık gitti batıya?- 50 bin kadar gitti- Ne kadarı satılamadan döndü?- 20-25 bini döndü...Giderken kamyon parası 2 milyar, dönerken birbuçuk milyar daha...- Deprem de sıkıştırdı besiciyi herhalde?- Evet Erzurum’daki 5-6 özel kesimhane zaten çalışamaz durumda...Herkes mecburen Et Balık Kurumu’na yöneldi..- Et Balık ne yaptı?- Kilo fiyatını 7 milyon 200 bin liradan 6 milyon 700 bin liraya düşürdü...- Biraz fırsattan istifade mi etti?- Ãœstelik Kurban Bayramı öncesinde besiciye parasının yüzde 10’unu peÅŸin kalanını 30 günde ödüyordu.- Ya ÅŸimdi?- PeÅŸini kaldırdı, vadeyi 61 güne uzattı.Eski yasa istihdamı bir ayda yüzde 120 artırdıTÃœRKÄ°YE yenisini tartışıyor, Erzurumlu eski teÅŸviÄŸi özlüyor. Ticaret ve Sanayi Odası’nda BaÅŸkan Lütfü Yücelik, yem sanayicisi Kazım BayramoÄŸlu, toptan gıdacı Yıldırım AltıntaÅŸ ve otomotiv bayii-çorap üreticisi Ä°hsan Çelebi’yle sohbetteyiz.- Yeni teÅŸvikleri beÄŸendiniz mi?- Hayır bu teÅŸvikle kim Çankırı’yı, Düzce’yi bırakır da Erzurum’a gelir.- Peki ama siz yatırım yapmışsınız?- Bize bakmayın. Biz yerlisiyiz. Ayrıca 1998 tarihli 4325 sayılı teÅŸvik yasası sayesindedir çoÄŸu yatırım...- Farkı neydi?- Yeni yasada ek istihdam yaratıldığı zaman ek istihdam kadar teÅŸvik var...- Ya eski yasada?- Ek istihdam yaratılırsa eski işçiler için de sigorta ve vergi indirimi, ucuz elektrik teÅŸviÄŸi uygulanırdı.- Peki iÅŸe yaradığı nereden belli?- Yasa çıktı, bir ayda imalat sanayinde istihdam artışı yüzde 120 oldu...- Yoksa kayıtdışı işçiler mi sigortalandı?- Belki az miktarda kaçak işçi de kayda girdi ama asıl yeni veya ek yatırımlar yapıldı, istihdam 4 binden 10 bine fırladı.- Yani yeni teÅŸvikle iÅŸler yürümez diyorsunuz...- TeÅŸvik yasasının mutlaka DoÄŸu illerine özel olması lazım...- BaÅŸka?- Ulaşım ve telekomünikasyon hizmetlerinde özel tarife gerekli.Organize hayvancılık bölgesi kuruyoruzÄ°LK kez Hakkari’de Ticaret ve Sanayi Odası BaÅŸkanı Ahmet Åžen’den duyduk: - Bizim organize sanayi bölgesinin adını organize hayvancılık olarak deÄŸiÅŸtirmek istiyoruz.MeÄŸer Organize Hayvancılık Bölgesi projesini ilk kez Erzurum Ticaret Borsası BaÅŸkanı Hakkı HınıslıoÄŸlu ortaya atmış.- Ä°lk uygulama nerede olacak?- Elazığ ve Erzurum. Erzurum Muratgeldi köyünde 1112 dönüm arazide organize hayvancılık bölgesini kuruyoruz...- Neden organize bölge?- Açıkçası organize bölge olunca altyapısını Sanayi Bakanlığı tamamlıyor.- Peki nasıl iÅŸleyecek bu bölge?- Yemden, et iÅŸlemeye kadar entegrasyon saÄŸlanacak. Yem fabrikası sözleÅŸmeli çiftçisisine hammaddesini temin edecek.- Sonrası nasıl gelecek?- Kesimhane yemini, ilacını, veterinerlik hizmetini verip hayvanı alacak..- Böylece iÅŸler daha ekonomik ölçekte yürüyecek..- Evet ama yetmez, bakın Türkiye’nin toplam ihracatı 2.5 milyar dolar iken Erzurum’un ihracatı 200-300 milyon dolardı...- Ne ihraç ederdiniz?- Suriye’ye, Libya’ya, Ä°ran’a, Suudi Arabistan’a canlı hayvan ve et yollardık.- Ya bugün?- Türkiye’nin ihracatı 50 milyar dolar, Erzurum’un et ihracatı sıfır. Öyle olunca besicilik de ölüyor.- Peki o günle bugünün farkı ne?- Ä°hracat yaptığımız dönemde devlet ton başına 300 dolar teÅŸvik veriyordu. Bugünse teÅŸvik yok, ihracat da yok!Hayvancılık için müteÅŸebbis lazımERZURUM Ticaret Borsası dünyaya yüksek teknoloji ile baÄŸlı. Et fiyatını Åžikago’dan, ÅŸekeri Londra’dan izliyor. - Hakkı BaÅŸkan et pahalı mı Türkiye’de...- Kalitesine göre öyle...Çünkü bizim kalitede et dünyada 3 dolar.- O zaman ne yapmalı, tek yol ithalat mı?- Hayır, çünkü Erzurum’da organik tarım ve hayvancılık mümkün...- Organik olunca fiyat kurtarıyor mu?- Evet, mesela organik besicilikte etin fiyatı 15 dolara çıkıyor.- Örnekleri var aslında Türkiye’de...- Aydın DoÄŸan’ın Kelkit’te, Koç-Ata’nın Åžanlıurfa’da yaptığına cesaret edecek müteÅŸebbis lazım bize de...AÅŸkale Çimento’da kapasite katlandıERZURUM’da özelleÅŸtirmenin ender baÅŸarı hikayelerinden birisi AÅŸkale Çimento’da yaÅŸanıyor. Ticaret Sanayi Odası BaÅŸkanı Lütfü Yücelik ile Erzurumlu giriÅŸimcilerin ortaklaÅŸa 1992 yılında satın aldıkları tesiste 20 milyon dolarlık ek yatırımla kapasite ikiye katlandı, üstelik aynı dönemde işçi sayısı da yüzde 50 azaldı. Ãœniversite tatile çıkınca bir vardiya azalıyor ERZURUM ekonomisinin kanaat önderleri ile Atatürk Ãœniversitesi’nin kentin sembolü çift baÅŸlı kartalının süslediÄŸi kapısında poz verdik. Ãœniversite’nin 40 bin öğrenci ve 3 bin öğretim görevlisi kentin baÅŸlıca geçim kaynağı. Öyle ki üniversite tatile çıkınca gıda üreticileri vardiya eksiltiyor. Nüfus: Merkez 352 bin, ilçelerle 862 bin5 kiÅŸiden fazla işçi çalıştıran tesis sayısı: 110 Gıda sanayi tesisi sayısı: 18 KiÅŸi başına milli gelir: 1061 dolarRefah basamağı: 81 il arasında 65’inci.Â