Erzurum Kongresi ne zaman yapıldı? Erzurum Kongresi tarihi, kararları ve önemi
Güncelleme Tarihi:
23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında yapılan Erzurum Kongresi, Kurtuluş mücadelesinde izlenen yolda önemli bir belirleyici olmuştur. Erzurum Kongresi tarihi, önemi, özeti, neden ve sonuçları ile tarihte büyük bir dönüm noktasıdır. İşte, Erzurum Kongresi hakkında tüm detaylar.
Kurtuluş Savaşı’nın en önemli adımlarından olup "Milli sınırlar içinde vatan bölünmez bir bütündür parçalanamaz" kararıyla Milli mücadelenin dönüm noktası olarak Erzurum Kongresi tarihte yerini almıştır.
Dış devletlerin Osmanlı İmparatorluğu topraklarını paylaşmaya çalıştığı dönemde Mustafa Kemal ve arkadaşlarının çalışmalarıyla yapılmıştır. Kongre, 23 Temmuz Çarşamba günü başlamış olup 7 Ağustos Çarşamba günü sona ermiştir. Önemli kararların alınmış olması nedeniyle Türkiye tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Osmanlı toprakları Rusya, İngiltere, Fransa gibi devletler başta olmak üzere paylaşılmaya başlayınca Mustafa Kemal Atatürk kongre kararı almıştır. Erzurum Kongresi’nin önemi, alınan kararların tümünün milli birlik ve beraberlik için olmasıdır. Kongrede 'Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür parçalanamaz' kararı alınarak ilk kez milli sınırlar ifadesi kullanılmıştır.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, yaptıkları kongreden sonra Doğu Anadolu Bölgesi’nin Türkiye toprakları olacağını ifade etmişlerdir. Asıl hedef Ermenilerin Doğu Anadolu'dan toprak almalarını engellemekti. Fakat sonrasında kongre milli mücadelenin başlangıcı olmuştur.
Birçok yönüyle Türkiye Cumhuriyeti için ilklerin kongresidir. Erzurum Kongresi’nin önemini maddelerle şöyle açıklayabiliriz.
- Doğu illerinin Türkiye'ye at olduğu belirtilmiştir.
- Türkiye'nin parçalanmak istenmesine, işgal edilmesine, ilk direniş örneğidir.
- Başta sadece Doğu Anadolu için yapılmış, kararları Türkiye'nin kuruluşunu etkilemiştir.
- Doğu Anadolu'daki milli örgütlerin tek çatı altında mücadele etmesini sağlamıştır.
- Amasya Kongresi’nin başlattığı sürecin daha örgütlü hale gelmesini sağlamıştır.
- Burada ilk defa milli sınırlardan bahsedilmiş ve çeşitli kararlar alınmıştır.
- Türk Devleti’nin temelleri burada atılmıştır.
- Vatanın bir bütün olduğu, parçalanamayacağı esası burada belirlenmiştir.
- Manda ve Himaye reddedilmiştir.
Erzurum kongresinin toplanma nedeni, alınan kararları ve sonuçları şöyledir.
Nedenleri
- En önemli toplanma nedeni, İtilaf devletlerinin Doğu Anadolu üzerinde kurdukları planlara engel olup, milli birlik ile karşı koymaktır.
- Amasya Genelgesi’nin bölgede kabul edilmesini sağlamak ve ulusal kongreler için Doğudan destek almaktır.
- Bölgenin Türk yurdu olmasını sağlamak ve burada bütünü kapsayan, bir çatıda toplanan milli güç oluşturmaktır.
Erzurum Kongresinde alınan kararlar şöyledir:
- Ulusal sınırların içerisinde yer alan vatan bütündür, parçalanamaz.
- Osmanlı dağılırsa vatan topyekun birlikte savunulacaktır.
- Yurdun her alanı bir bütündür. Bundan taviz verilmeyecektir.
- İstanbul hükumetine alternatif olan bir hükumetin kurulması gerekliliği kararı alınmıştır.
- Hristiyan unsurlara dengeyi bozacak olan herhangi bir ayrıcalık tanınmayacaktır.
- Ulusal irade, milli mücadeleye dâhil olmalı kararı alınmıştır.
- Manda ve himayenin kabul edilmeyeceği belirtilmiştir.
- Kongrede manda yanlıları olan delegeler Mustafa Kemal Atatürk tarafından ikna edilmiştir.
- Meclis-i Mebusan'ın hemen toplanmasının gerekliliği vurgulanmıştır.
Sonuçları
Erzurum Kongresinde alınan tüm kararlar yurdun her alanına duyurulmuştur. Bununla kalınmayıp diğer dış ülkelere de alınan kararlar duyurulmuştur.
- Toplanma amacı Doğu Anadolu Bölgesi’ni korumak olsa bile, kararların ulusu ilgilendirdiği apaçık ortadadır.
- Alınan kararların uygulanmaya alınabilmesi için temsilciler heyeti kuruldu. Bu heyetin başkanlığını Mustafa Kemal Atatürk yapmıştır.
- Hem iç hem dış politikayı ilgilendiren kararlar ilan edilmiştir. Kongre burada meclis gibi davranmıştır.
- Batı Anadolu'da yer alan cemiyetlerin daha hızlı kararlar alması sağlanmıştır.
- İtilaf devletleri Erzurum Kongresi’nin yapılmasına engel olmak istemişler ancak başarılı olamamışlardır.
- Ulusal egemenliğin koşulsuz şekilde gerçekleştirilmesi kararı alınmıştır.
- Kongre sonrasında İstanbul hükumeti Rauf Bey ve Mustafa Kemal Atatürk'ün tutuklanmalarını emretmiştir. Fakat İstanbul Hükumeti Anadolu'ya söz geçiremediğini bu kongreden sonraki süreçte iyice anlamıştır.