Erkekler daha utangaç

Erkekler kadınlardan daha utangaç... Bu sonuç sosyal fobi ile ilgili araştırmalarla ortaya çıkmış. Ancak Batı'da bunun tersi sonuç çıkmasını uzmanlar Türk insanının Doğu toplumu özelliği taşımasına bağlıyorlar. Haftalık haber dergisi Tempo, son sayısında ‘‘sosyal fobi’’yle ilgili bir dosya yayınladı...

Sosyal fobi... Topluluk içinde konuşmakta ve insanlarla iletişim kurmakta zorlanan, bu yüzden içine kapanan ve hem psikolojik hem de fizyolojik semptomlarla baş etmek zorunda kalan kişilere konan teşhis bu. Bugün istatistiklere göre sadece Amerika'da 17 milyon sosyal fobi hastası var. Avrupa'da utangaçlık hastalığının yaşam boyu görülme sıklığı yüzde 9.6 ile yüzde 16 arasında değişiyor. ABD'de ise bu oran yüzde 13.3 civarında. İkibinli yıllarda bu sayının giderek artacağı belirtiliyor.

‘‘Sosyal fobi’’ terimini ilk kez Marks ve Gelder adlı doktorların tıp literatürüne soktuğu biliniyor. En basit tanımı ise diğer insanların yanında yeme, içme, titreme, kızarma, konuşma, kusma korkusu. Bu insanların aklından geçen ilk cümle ise ‘‘herkes bana mı gülüyor.’’ Masada bir fıkraya gülünüyor olabilir ama sosyal fobik kişi biraz abartılı bir benzetmeyle birkaç saniye içinde o gülümsemeyi kendine mal ederek intihar etmek üzere bir çatı katı aramaya başlayabilir.

Sosyal fobi şikayetleriyle kliniklere başvuranların yüzde 70'inin yüksek okulda okuyan ya da mezun kişilerden oluşmasını psikiyatristler, Türkiye'de kişilerin istedikleri mesleği seçememesinden kaynaklandığını belirtiyorlar. Özellikle avukatlık, yöneticilik, halkla ilişkiler uzmanlığı gibi direkt insanlarla yüzyüze olmayı gerektirecek işlerde utangaçlık nedeniyle başarısız olunca da kliniklere başvuruyorlar.

Ankara Numune Hastanesi'nde geçtiğimiz yıl açılan ‘‘Sosyal fobi kliniği’’, utangaçlık ya da sosyal fobikliğin oldukça ciddi bir hastalık olduğunun açık bir göstergesi. Kliniğin kurucusu Doçent Dr. Nesrin Dilbaz, utangaçlığın ciddi bir psikolojik olduğuna dikkat çekiyor: ‘‘Bu hastalık, bekar ya da yalnız yaşama, daha düşük eğitim ve gelir düzeyi, intihar düşünceleri, sık iş değiştirme belirtileriyle birlikte görülüyor. Utangaçlık aslında toplumun genel durumunu bozan bir hastalık. Doğu toplumlarında Batı'ya oranla daha fazla rastlanır ancak Doğu toplumlarında bu kişiliğin parçası olarak görüldüğü için tedavi yoluna gidilmiyor. Yani psikolojik bozukluk olarak algılanmıyor. Hatta utangaç kadınlar makbul sayılıyor. Bu nedenle yeni klinikte erkekler çok fazla.’’

Sosyal fobi nedir

Sosyal fobisi olanların en belirgin fiziksel şikayetleri sıcak ya da soğuk basması, titreme, çarpıntı, baş ağrısı, kaslarda gerilme, midede batma hissi ve terleme oluyor.

Erkeklerin yüzde 70'inde, kadınların yüzde 30'unda rastlanıyor.

Bu utangaçlık hastalığının en çok korku oluşturduğu durumların başında tanıştırılma, yetkili biriyle karşılaşma, telefonda konuşma, ziyaretçileri karşılama, alay edilme, toplum önünde konuşma, evde aileyle yemek yeme, bir işi yaparken izlenme geliyor.

Okulu terk eden çocukların yüzde 30'unda sosyal fobi olduğu görülüyor. Bu çocuklarda yargılanma ve araştırılma korkuları nedeniyle eğitim zorlukları ortaya çıkıyor.

Bu grubun yüzde onu intihar riski taşıyor. Yüzde 15'i alkol kullanıyor. Yüzde 21'inin ailesinde de benzer hastalıklar görülüyor.

Sosyal fobiklerin yüzde 20'sinde depresyon, yüzde 15'inde alkol bağımlılığı, yüzde 5'inde panik bozukluk, yüzde 25'inde başta cinsel bozukluk olmak üzere çeşitli psikiyatrik rahatsızlıklar görülüyor.

Bu hastalığı geçirenlerin yüzde üçünün çocukluk döneminde de çeşitli korkuları bulunuyor. Hastalık 15-26 yaş arasında belirginleşiyor.

Doktora başvuranların yüzde 70'i üniversite mezunu veya halen üniversite öğrencisi, yüzde 5'i ise işsiz. Hastalığın sosyal hayatı baskılayıcı ve genel yaşamdaki olumsuz etkileri nedeniyle bu hastalığın sosyal destek sistemleri zayıf, evlilik oranları ise çok düşük.

Doktora başvuranlar kişilerin yüzde 80'ini halkla ilişkiler uzmanları, yöneticiler, avukatlar ve gazeteciler oluşturuyor.

Bu testi mutlaka okuyun

Uzmanlara göre aşağıdakilerden en az on tanesini yaparken endişe duyuyor ve korkuyorsanız sosyal fobiniz var ve doktora görünmelisiniz.

Başkalarının oturduğu odaya girmek

İlgi merkezi olmak

Bir partiye gitmek

Çok iyi tanımadığınız birinin gözlerinin içine bakmak

Israrcı bir satıcıyı reddetmek

Biri ya da birileri tarafından izlenirken çalışmak ya da yazı yazmak

Çok iyi tanımadığınız birine telefon açmak

Topluluk içerisinde telefon açmak

Küçük bir grupla beraber bir aktiviteye katılmak

Yabancılarla tanışmak

Genel tuvaleti kullanmak

Ön hazırlık olmadan bir topluluk önünde konuşmak

Bir malı parası iade edilmek üzere geri götürmek

Toplulukta yemek yemek

Çok iyi tanımadığınız birine karşı görüş bildirmek ya da onu onaylamamak

Toplulukta içki içmek

Cinsel ya da romantik bir ilişki amacıyla biriyle yakınlaşmaya çalışmak

Yönetici konumunda biriyle konuşmak

Beceri, bilgi ve yetenekle ilgili bir sınava girmek.