Erkek kısırlığına bir darbe daha

Erkek kısırlığında ICSI olarak bilinen yöntem büyük bir çığır açmıştı. ICSI’de görünümlerine bakılarak seçilen spermler, annenin yumurtasına enjekte ediliyor. Elde edilen embriyolar da rahime yerleştiriliyor. Ancak bazen spermler normal görünse bile, gelişim kusurları, hasarlı DNA’ları nedeniyle dölleme gerçekleşemiyor. Ya da kötü embriyo elde ediliyor. Bilim adamları yeni testle ICSI için sperm seçerken görüntünün ötesine geçmiş oldu. Kadıköy Şifa Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Direktörü Dr. Engin Enginsu, “hyalüronan bağlanma testi”nin(HBA) nasıl uygulandığıyla ilgili sorularımızı yanıtladı:

Testi nasıl yapıyorsunuz?

- İçinde ICSI yaptığımız kaplar olan PICSI dish’lerde yapıyoruz. Normalde ICSI yaparken dish içerisine damlalar koyup içlerinin bir tarafına yumurtaları yerleştiriyoruz, diğer tarafında ise PVP denilen yoğun bir sıvı içerisine spermleri koyuyoruz. Yeni yöntem PICSI dish’lerinde ise sperm konulan kısmın tabanı hayalüronan ile kaplanmış. Bu kısma sperm konulduğunda, DNA kırıkları olmayan, olgunluğunu tamamlamış olanlar tabandaki malzemeye yapışıyor. Tabana başından yapışmış ve kuyruğu hareket eden spermler ise bizlerin istediği DNA kırıkları olmayan, hücresel olgunluğunu tamamlamış, dölleme ve iyi embriyo geliştirme şansı yüksek spermler. Basitçe, PICSI dish kullanıldığında aynı dish içerisine hem yumurta hem de spermleri koyup, içinde DNA kırığı olmayan spermleri seçme ve aynı anda yumurta içerisine enjekte etme şansını buluyoruz.

Hyalüronan işlevi ne?

- İnsan yumurta hücrelerini sarmalayan kümülüs hücreleri hyalüronik asitten zengin yapıya sahiptir. Olgunlaşmış sperm hücreleri yumurta çeperine eriştiğinde bağlanır ve döllenme gerçeklesir. Yalnızca olgunlaşmasını tamamlamış spermlerin yalüronik asit reseptörleri gelismistir. Bu spermler bağlanmayı gerçekleştirebilir. Olgunlaşmasını tamamlamamış spermlerse ylalüronik asite bağlanamaz. Yüksek oranda DNA hasarına sahip olduklarından anormal sayıya sahip kromozomlar içerme olasılıkları yüksek. Hyalüronik aside bağlanabilen spermler seçilerek ICSI uygulandıgında, DNA hasarına sahip yetersiz spermlerin seçimine engel olunduğu için gebelik kaybı riski azalıyor.

Bu sperme genetik test anlamına gelir mi?

- Hayır... HBA çok basit yöntemlerle spermiogram yapar gibi değerlendirilebilen ve özel mikroskopların gerekmediği bir yöntem. Spermlerdeki DNA kırıkları özellikle erken dönem gebelik kaybına neden olabiliyor. Bu test bu kırıkların olduğu spermlerin teşhis edilmesini sağlıyor.

Yöntem hangi aşamada kullanılıyor? Menideki spermlere mi bakılıyor? Yoksa testislerdekine mi?

- Yöntem her aşamadaki spermler için kullanılabilir. Ancak yapılan tüm çalışmalar ejakülat (meni) spermleriyle yapılmış olanlar. Aslında benim gönlümden geçen bu sistemin ileride testis spermlerinde rutin olarak kullanılması. Hyalüronana bağlanmanın hareketli spermlerde anlamlı olduğunu ve tetis kaynaklı spermlerin hareketliliğinin çok kısıtlı olduğunu düşünürsek bu daha zorlayıcı bir sistem olacaktır.

Sadece olgun spermler için mi anlamlı bu test?

- Test olgunluğunu tamamlamış spermlerin seçimini sağlıyor. Çünkü olgunluğunu tamamlamış spermler bağlanmayı sağlayamıyor. Bu anlamda olgunluk testin yapılması için ön koşul değil, sonucu... HBA testi aslında birçok nedeni açıklanamayan kısırlık vakasında açıklayıcı faktör olabilir. Zaten bugüne kadar birçok merkezde özellikle açıklanmnamayan kısırlık vakalarında sperm ile ilgili komplike testler yapılıyordu. Ancak bu testlerin, zaman, teknoloji gerektiren sistemler olması ve dolayısı ile pahalı olması nedeniyle yaygın olarak kullanımı söz konusu değildi.