Enver Paşa ‘Namus elden gidiyor’ deyince, park harem-selámlık oldu
Güncelleme Tarihi:
Murat BARDAKÇI
Oluşturulma Tarihi: Ekim 30, 2004 03:58
İstanbul’un gelmiş geçmiş en önemli belediye başkanlarından olan Operatör Cemil Topuzlu Paşa, 1914 yılında halkın temiz hava alabileceği geniş bir mekán aramış ve Topkapı Sarayı’nın arka tarafındaki boş araziyi bugünün Gülhane Parkı haline getirmişti.
Ancak İstanbullular’ın parkta kadınlı-erkekli gruplar halinde gezmeleri İttihad ve Terakki’nin güçlü adamı Enver Paşa’nın sinirine dokunmuş, ‘Kadınlar parka erkeklerin olmadığı zamanda gitsinler’ diye tutturunca Gülhane’de bir ara harem-selámlık uygulaması yapılmıştı.
İSTANBUL’un efsanevi belediye başkanlarından Cemil Topuzlu, iki dönemde yaklaşık üç yıl süren idareciliği sırasında şehir hayatıyla ilgili olarak yaptığı yeni düzenlemelerle tarihe geçmişti. Cemil Topuzlu, İstanbul’un bugün bile en önemli gezi yerlerinden olan Gülhane Parkı’nı binbir güçlükle açmış, ancak kadınlarla erkeklerin parkta beraber gezmeleri konusu büyük mesele olmuştu.
Sadrazam Ahmed Muhtar Paşa, 1912’de Cemil Paşa’yı İstanbul’un ‘şehreminliğine’, yani belediye başkanlığına getirdi. Cemil Paşa, aslında askeri doktordu. Sadrazam, Paşa’nın Çiftehavuzlar’daki Heykelli Köşk’üne hayran olmuş, ‘Evini böyle süsleyen bir adam şehri de güzelleştirir’ diye düşünerek belediye başkanı yapmıştı. Paşa, hatıralarında Ahmed Muhtar Paşa’nın kendisini belediye başkanlığına getirirken, ‘Birkaç ay önce Göztepe Feneryolu tarafında geziniyordum. Çiftehavuzlar’daki köşkünü o zamana kadar görmemiştim. Binanın mimari tarzıyla bahçenin tanzim şekli o kadar dikkatimi çekti ki, bu Avrupai köşk kimin diye meraklandım. Senin olduğunu söylediler. O zaman düşündüm ki evinin içinde ve dışında küçücük bir Avrupa yaratan adamı belediye başkanı yaparsam İstanbul’u imar eder. İşte, sadrazam olur olmaz seni bu makama getirmeyi bu yüzden düşündüm’ dediğini anlatır.
Asıl mesleği doktorluk olan ve iki defa İstanbul’un belediye başkanlığını yapan Cemil Paşa’nın şehrin eğlence ve kültür hayatına en büyük katkılarından biri, halkın temiz hava alabilmesi için Gülhane ve Sultanahmet parklarını açmasıydı.
O günlerde artık kullanılmayan Topkapı Sarayı’nın bugünkü Gülhane Parkı tarafında kalan bölümünün bostan tarlası ve mezbelelik olması,Paşa’nın canını sıkmaktaydı ve 1914’te Sultan Mehmed Reşad’dan, hazine arazisi olan yerin İstanbul Belediyesi’ne devredilmesini istedi.
Padişah, bu isteği ‘Başkalarına kötü örnek olur, sana burayı verirsem herkes hazineden bir yer istemeye başlar’ diyerek geri çevirdi. Cemil Paşa, bunun üzerine İstanbul Merkez Komutanı Cemal Paşa ile İçişleri Bakanı Talat Bey’i devreye sokarak araziyi aldı. Padişah, İttihad ve Terakki’nin önde gelenlerinin ısrarına karşı koyamamış ama Gülhane’yi verirken arazide kesinlikle ticari bir faaliyet yapılmaması, belediyeye herhangi bir menfaat temin olunmaması ve bahçenin sadece halkın gezmesi için park vazifesi görmesini de şart koşmuştu.
Gülhane Parkı, kısa bir süre sonra açıldı ama İttihad ve Terakki’nin önde gelenlerinden Enver Paşa, kadınlı erkekli grupların parkta beraberce gezinmesinden rahatsız oldu. Açılışın hemen ertesi günü Cemil Paşa’ya sert bir yazı gönderdi ve kadınların parka girmelerinin engellenmesini istedi. Projesinin kötüye gitmek üzere olduğunu farkeden Cemil Paşa, meseleyi halletmek için Enver Paşa ile Cemal Paşa arasındaki rekabetten faydalandı. Savaş Bakanlığı’na gitti ve o sırada toplantı yapmakta olan Cemal ve Enver Paşalar’ın karşısına çıktı. Bir orta yol bulmaya çalışırken söze karışan Cemal Paşa, ‘Madem ki doktor paşamız kadınların da hava almaları gerektiğini düşünüyor, onlar için ayrı bir gün tayin ederiz. Bir müddet böyle devam eder ve erkeklerle kadınların parka beraberce girmelerine de daha sonra çalışırız’ dedi.
Bu karar üzerine kadınlarla erkekler parka ayrı günlerde gitmeye başladılar ama Cemal Paşa bir ay sonra sözünü tuttu ve Gülhane Parkı herkese açıldı. Belediye Başkanı Cemil Topuzlu ise, tutucu çevrelerden çok sayıda hakaret mektubu alacaktı.
İSTANBUL’un efsanevi belediye başkanlarından Cemil Topuzlu, iki dönemde yaklaşık üç yıl süren idareciliği sırasında şehir hayatıyla ilgili olarak yaptığı yeni düzenlemelerle tarihe geçmişti. Cemil Topuzlu, İstanbul’un bugün bile en önemli gezi yerlerinden olan Gülhane Parkı’nı binbir güçlükle açmış, ancak kadınlarla erkeklerin parkta beraber gezmeleri konusu büyük mesele olmuştu.
Sadrazam Ahmed Muhtar Paşa, 1912’de Cemil Paşa’yı İstanbul’un ‘şehreminliğine’, yani belediye başkanlığına getirdi. Cemil Paşa, aslında askeri doktordu. Sadrazam, Paşa’nın Çiftehavuzlar’daki Heykelli Köşk’üne hayran olmuş, ‘Evini böyle süsleyen bir adam şehri de güzelleştirir’ diye düşünerek belediye başkanı yapmıştı. Paşa, hatıralarında Ahmed Muhtar Paşa’nın kendisini belediye başkanlığına getirirken, ‘Birkaç ay önce Göztepe Feneryolu tarafında geziniyordum. Çiftehavuzlar’daki köşkünü o zamana kadar görmemiştim. Binanın mimari tarzıyla bahçenin tanzim şekli o kadar dikkatimi çekti ki, bu Avrupai köşk kimin diye meraklandım. Senin olduğunu söylediler. O zaman düşündüm ki evinin içinde ve dışında küçücük bir Avrupa yaratan adamı belediye başkanı yaparsam İstanbul’u imar eder. İşte, sadrazam olur olmaz seni bu makama getirmeyi bu yüzden düşündüm’ dediğini anlatır.
Asıl mesleği doktorluk olan ve iki defa İstanbul’un belediye başkanlığını yapan Cemil Paşa’nın şehrin eğlence ve kültür hayatına en büyük katkılarından biri, halkın temiz hava alabilmesi için Gülhane ve Sultanahmet parklarını açmasıydı.
O günlerde artık kullanılmayan Topkapı Sarayı’nın bugünkü Gülhane Parkı tarafında kalan bölümünün bostan tarlası ve mezbelelik olması,Paşa’nın canını sıkmaktaydı ve 1914’te Sultan Mehmed Reşad’dan, hazine arazisi olan yerin İstanbul Belediyesi’ne devredilmesini istedi.
Padişah, bu isteği ‘Başkalarına kötü örnek olur, sana burayı verirsem herkes hazineden bir yer istemeye başlar’ diyerek geri çevirdi. Cemil Paşa, bunun üzerine İstanbul Merkez Komutanı Cemal Paşa ile İçişleri Bakanı Talat Bey’i devreye sokarak araziyi aldı. Padişah, İttihad ve Terakki’nin önde gelenlerinin ısrarına karşı koyamamış ama Gülhane’yi verirken arazide kesinlikle ticari bir faaliyet yapılmaması, belediyeye herhangi bir menfaat temin olunmaması ve bahçenin sadece halkın gezmesi için park vazifesi görmesini de şart koşmuştu.
Gülhane Parkı, kısa bir süre sonra açıldı ama İttihad ve Terakki’nin önde gelenlerinden Enver Paşa, kadınlı erkekli grupların parkta beraberce gezinmesinden rahatsız oldu. Açılışın hemen ertesi günü Cemil Paşa’ya sert bir yazı gönderdi ve kadınların parka girmelerinin engellenmesini istedi. Projesinin kötüye gitmek üzere olduğunu farkeden Cemil Paşa, meseleyi halletmek için Enver Paşa ile Cemal Paşa arasındaki rekabetten faydalandı. Savaş Bakanlığı’na gitti ve o sırada toplantı yapmakta olan Cemal ve Enver Paşalar’ın karşısına çıktı. Bir orta yol bulmaya çalışırken söze karışan Cemal Paşa, ‘Madem ki doktor paşamız kadınların da hava almaları gerektiğini düşünüyor, onlar için ayrı bir gün tayin ederiz. Bir müddet böyle devam eder ve erkeklerle kadınların parka beraberce girmelerine de daha sonra çalışırız’ dedi.
Bu karar üzerine kadınlarla erkekler parka ayrı günlerde gitmeye başladılar ama Cemal Paşa bir ay sonra sözünü tuttu ve Gülhane Parkı herkese açıldı. Belediye Başkanı Cemil Topuzlu ise, tutucu çevrelerden çok sayıda hakaret mektubu alacaktı.