Enkaz altı tedavi ödül getirdi

İstanbul Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever (65) deprem gibi doğal afetlerde, ölümlere yol açan “ezilme sendromu”yla ilgili çalışmalarıyla tanınıyor. Afet tıbbı deneyimlerini dünyanın farklı coğrafyalarındaki afetzede ve meslektaşlarıyla paylaşan Prof. Dr. Sever enkaz altında sağ kalanlarda ezilmeye bağlı gelişen ve ölüme yol açan ‘ezilme sendromu’nu önlemek için çalışıyor. Prof. Dr. Sever’in Dünya Neftoroloji Derneği’nin talebiyle hazırladığı “Böbrek Afetleri Rehberi” 2012’de İngilizce yayınlandı ve İtalyanca, İspanyolca ve Çince’ye çevrildi. Rehberin kısaltılmış saha versiyonu ise Sınır Tanımayan Doktorlar kurtarma ekipleri tarafından afet sahası rehberi olarak kullanılıyor.

EZİLEN KASLAR BÖBREĞİ BOZUYOR

Prof. Dr. Sever’in bu alandaki çalışması Marmara depremiyle başladı. 1999’daki depremden sonra Belçika’dan Dünya Nefroloji Derneği adına arayan bir uzman Sever’den derneğinin Böbrek Afetleri Komisyonu’nun lokal temsilcisi ve böbrek yardım koordinatörü olmasını istedi. Prof. Dr. Sever, “Arayan meslektaşım, ‘Çok sayıda ezilme sendromlu hasta çıkacağını öngörüyoruz, Türkiye’nin tek başına bununla başa çıkması zor olacak. Her gün afet sahasına gideceksin, göndereceğimiz malzemeleri, tedavi rehberleri hazırlayacaksın. En önemlisi belki bir veri tabanı hazırlayacaksın’ dediler. Sınır Tanımayan Doktorlarla da Marmara depreminde tanıştık” diye anlatıyor.

Marmara depreminin ‘dünyada şu ana kadar kaydedilmiş en büyük renal (böbrek) felaketi’ olduğunu anlatan Sever şunları söyledi: “639 ezilme sendromlu yani akut böbrek yetmezliği gelişen hastanın, 477’si diyalize alındı. Buradaki deneyimlerimizin arkasından bir veri tabanı oluşturduk ve makaleler yazdık. 2003’teki Bingöl depreminde enkazdan çıkardığımız 16 yaralının hepsi, ezilme sendromuna karşı tedavilerine enkaz altındayken başladığımız için hayatta kaldı. Bu tıp dünyasında büyük yankı uyandırdı. Bir depremde enkaz altında kalan felaketzedelerin yüzde 80’i dakikalar içerisinde ölür, yüzde 10’u yara almadan kurtulur, yüzde 10’unda da ezilen, hasara uğrayan kaslardan salınan bazı maddeler ve kaslarda biriken fazla miktarda sıvı, böbreklerin susuz kalmasına ve yetersizliğine yol açıyor. Ezilme sendromunda böbrek yetersizliğinin yanı sıra, tansiyon düşüklüğü, kalp ve solunum yetersizlikleri de gelişebiliyor. Ama en ölümcül olanı böbrek yetersizliği. Bu nedenle enkaz altındaki yaralı için öncelik çıkarılması değil, oradayken serum tedavisine başlanması.”

‘TÜRK NEFROLOJİ CAMİASININ KATKISI BÜYÜK’

- 1991 yılından bu yana sadece 12 bilim insanına verilen Bywater Awards’u ezilme sendromunun öldürücü sonuçlarından olan böbrek yetmezliğiyle ilgili sürekli çalışmalarından dolayı aldığını belirten Prof. Dr. Sever şunları söyledi: “Ödül çok büyük bir mutluluk ve onur. Ancak o zor, afet günlerinde, özellikle Marmara depreminde çalışan Türk nefroloji camiasının bütün üyelerinin bu ödüle katkısı var. Marmara depreminde, enkaz altından çıkarılanlardan 639 kişi aynı anda akut böbrek yetersizliğine girdi ve 5 ilde, yaklaşık 30 hastanede tedavi edildiler. Toplam 5 bin 137 diyaliz uyguladık. Bunların hepsi birer dünya rekorudur. Hem bu tedavileri uygulayan hem de hem de veri tabanı için çok önemli olan, hasta formlarını teker teker doldurup bana geri gönderen Türk nefroloji camiasının büyük katkıları oldu. Kazandığımız deneyimler, uyguladığımız protokolleri 40’a yakın makalede saygın dergilerde yayınlandı. Türkiye afet tıbbı konusunda, dünyadaki pekçok ülkeye göre daha deneyimli.”

DENEYİMLERİNİ DÜNYAYLA PAYLAŞTI

- Peş peşe İran, Pakistan, Haiti, Van depremlerinde de bizzat aktif görev alan ve buralardaki deneyimlerini makalelerle bilim dünyasıyla paylaşan Prof. Dr. Sever’den, “Afet tıbbı öyle bir şey ki kitaplardan öğrenmek mümkün değil. Afeti yaşamış olmak lazım. Bu nedenle de çok gelişmiş devletlerde bile afetlerin arkasından büyük aksaklıklar çıkabiliyor. Sınır Tanımayan Doktorlar grubuyla, takım lideri olarak Haiti depremine gittim ve 13 gün kaldım. Bu gördüğüm en büyük felaketti. 300 bin insan ölmüş, 225 bin yaralı vardı. Manzara öyle kötüydü ki Haiti’ye ilk giden 130 kişilik ekip, ağır psikiyatrik sorunlarla beş gün sonra geri çekildiler. Bizim grubu da önce Dominik’te bir gün tutarak, psikoterapiyle hazırladılar ve psikiyatrist ile yolladılar. Gittiğimizde ceset dağları gördük” diye anlatıyor.