En pahalı hamburgeri biz yiyoruz

Akşam Gazetesi'nin haberine göre; dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşayan insanların satın alma güçlerini gösteren verilerden en önemlisi kişi başına düşen milli gelir rakamlarıdır. Ülkelerin milli hasılalarının nüfusa bölümüyle bulunan kişi başı milli gelir rakamları bazen gerçek alım gücünü yansıtmayabilir. Bu nedenle de zaman zaman değişik enstrümanlar kullanılır. Bunlardan en popüler olanı saygın ekonomi dergisi The Economist’in yıllardır kullandığı Big Mac Fiyat Endeksi. McDonald’s restoran zincirinin en çok satan ürünü Big Mac, ülkeden ülkeye değişen fiyatıyla o ülkenin para birimi ve alım gücü hakkında fikir verir.

DEĞERLİ YTL’NİN SONUCU

Yani bu endeks, döviz kurları arasındaki oranların, kağıt üstündeki gibi olup olmadığını da kontrol etme imkanı verir. Bir örnek verecek olursak. ABD’de Big Mac’in ortalama fiyatı 3.26 dolar. Türkiye’de ise 4.12 dolar. Türkiye’deki hamburger fiyatını ABD’deki fiyata bölersek 1.26 oranı çıkar. Döviz kuru bugün 1.25-1.26 aralığında olduğuna göre, BigMac Endeksi ile “exchange rate” olması gereken düzeydedir. Yani döviz kuru üzerindeki fark uyarlandığında iki malın fiyatı aynı çıkıyor. Buna karşın The Economist’in bu endeksine göre Big Mac’in fiyatı ne kadar yüksekse o ülkenin parası da o kadar değerlidir. Tam da Türkiye’de YTL’nin aşırı değerlendiğinin konuşulduğu bir dönemde Big Mac fiyatlarının Türkiye’deki yüksekliği de bunu doğruluyor.

KİŞİ BAŞI 2 BİN BIG MAC

Ülkelerin Big Mac fiyatları kişi başı milli gelire oranlandığında, Türkiye en pahalı hamburgeri yediği için alım gücünde en geriye düşüyor. Son ayarlama ile Türkiye’nin 2007 yılı kişi başı milli geliri 8.500 dolar civarı. Bir Big Mac’in Türkiye’deki ortalama satış fiyatı 4.12 dolar. Yani bir Türk vatandaşı milli geliriyle 2.063 hamburger yiyebilir. Bu rakam gelişmiş ülkelere göre çok düşük kalıyor. Çünkü YTL’deki değerlenme dolar bazında milli geliri artırdı ama mal ve hizmetlerin fiyatı da dolar karşısında pahalılanmış oldu. Yine örneği ABD’den verelim. ABD’nin kişi başı milli geliri 45 bin dolar düzeyinde. Yani 8.500 dolarlık Türkiye’nin 5.2 katı. Buna karşın milli gelirle hamburger alım oranı 6.2 düzeyinde.