En güçlüleri Nakşi Tarikatı
Güncelleme Tarihi:
Nakşibendiler, Türkiye'de varlığını sürdüren tarikatlar arasında en önemlilerinden biri olarak görülüyor.
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zekeriya Beyaz'ın verdiği bilgiye göre, İslamiyet'te iki grup var. Biri mezhepler diğeri de tarikatlar. Mezhepler, İslam'ın ilk 100-150 yılı içinde başlayıp 300 yıl içinde oluştu. Tarikatlar ise daha da gecikerek ortaya çıktı.
Mezhepler
Sünni ve Şii mezhepler olarak iki bölüme ayrılır.
Tarikatlar
Mezhepler, İslam hukuku, İslam inançları ve ibadet bilimleri ile meşgul olurlar. Tarikatlar ise tasavvuf, fikir ve maneviyat ile meşgul olurlar. Tarikatlardan başlıcaları: Kadiri, Nakşibendi, Şazeli, Rufai, Mevlevidir. Bunların dışında daha bir çok küçük tarikat sözkonusudur.
Türkiye'de Nakşilik ve Kadirilik en önemli tarikatlardır. Bu tarikatlar ayrıca alt dallara ayrılır. Mesela Kadiri ve Nakşilerin yüzlerce ayrı ayrı grupları vardır. Kadiri, Nakşibendi ve Rufai arasındaki fark ise Rufai ve Kadiri'nin zahiri olması, yani açık zikir yapmasıdır. Örneğin vücutlarına şiş batırırlar, açık toplantı yaparlar. Nakşilik ise gizlidir. Kalp ile zikir yaparlar, zikirleri, toplantıları gizlilik arzeder.
Prof. Beyaz tarikatların bugünkü durumu için ise şöyle konuşuyor: ‘‘Tarihte tasavvuf ve tarikat mensupları genelde dünya mal ve nimetinden mevki ve makamdan uzak durmayı ilke edinirlerdi. Günümüz tarikatları ise holdingleşmeyi ve siyasi makamlara tırmanmayı gaye edinmiş gözükmektedirler. Bir tarikata girmek zengin olmanın yolu haline gelmiştir’’
Prof. Beyaz, İskenderpaşa Cemaati’nin ölen liderlerini Süleymaniye Camii'ne gömmek istemelerini de ‘Süleymaniye Camii’nin ününden faydalanmak istediklerinin göstergesi' olarak görüyor.
NAKŞİLER
M. Akif Beki'nin ‘‘Türkiye'de Nakşiler’’ kitabına göre ise Nakşilik tarikatı Bahaüddin Nakşibend tarafından 14'üncü yüzyılda kuruldu. Kitaba göre, Mevlana Halit Ziyaüddin Bağdadi (Halidiyye) 18'inci yüzyılın sonunda çağdaş Nakşi tekkelerinin kurulmasına yol açtı. Tarikat kökenlerini, ilk halife Hz. Ebubekir ve bu yolla da Hz. Muhammed'e dayatır. Kurulduğu ilk yüzyıldan itibaren diğer tarikatların aksine daima siyasetin içinde rol almıştır. İktidara yakın olmak, iktidar olmak Nakşibendi tarikatının en önemli özelliğidir. Nakşibendiler cumhuriyetin kuruluşundan itibaren yeni rejime muhalefet göstermişlerdir. Menemen olayına adı karışan tarikat, uzun süre, rejim tarafından sıkı takibata maruz bırakıldı. Özellikle İskenderpaşa cemaati, mensubu olan ünlü politik isimler nedeniyle, Nakşi gruplar arasında en popüleridir. Korkut Özal, Turgut Özal ve Necmettin Erbakan gibi isimler bu cemaatin en popüler isimleridir.
Halidiyye'den doğan Anadolu'daki çağdaş tekkeler:
Menzil Dergahı: Seyyid Abdülhakim Hüseyni'nin kurduğu dergah. Seyyit Raşit Erol tarafından geliştirildi. Önemli bir cazibe merkezi olan dergahın başına Abdülbaki Bilvanisi geçti.
Hınıs Tekkesi: Dedesi Şeyh Ali Septi'nin kurduğu tekke Şeyh Said'in 1925'te idam edilmesiyle kapandı.
İskenderpaşa Tekkesi: İstanbul menşeli tekke 1850'de kuruldu. Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi ve Abdülaziz Bakkine yoluyla ünlü şeyh Mehmet Zahit Kotku'ya dergahlık yaptı. Kotku'nun 1980'e kadar görev yaptığı İskender Paşa Camii'ne kayan dergahın başına ölümünden sonra (oğlu olmadığı için) damadı Prof. Esad Coşan geçti.
Erenköy Tekkesi : Kelami Dergahı Şeyhi Erbilli Mehmet Esat Efendi'nin halifesi Sami Ramazanoğlu tarafından kuruldu. Ardından dergahın başına Musa Topbaş geçti.
İsmailağa Tekkesi: Ahıskalı Ali Haydar Efendi'nin 1960'da ölümü üzerine yerine Mahmut Ustaosmanoğlu geçti. Adını Mahmut Efendi'nin görev yaptığı Fatih'teki camiden aldı.
Halidiye ekolünden doğan cemaatler:
Süleymancılar: Nakşi Şeyhi Selahaddin İbni Seracettin'in soyundan gelen ve vaiz olan Süleyman Hilmi Tunahan tarafından kuruldu. Tunahan'ın sağlığında kurduğu Kur'an kurslarında yetişmiş olan öğrenciler Süleymancılar adını alan cemaatin çekirdeğini oluşturdu. Daha çok Ege ve Akdeniz bölgelerinde etkin olan Süleymancılar, bir tarikat değil cemaat formunda gelişti. Özellikle kırsal kesimden devşirilen yoksul ve zeki öğrencileri eğitirler. Kurs ve okul öğrencilerine yardım federasyonu adı altında Türkiye'nin her yerinde, her ilçe, hatta köyünde pansiyonları vardır. Sahip oldukları zengin kurumlar sadece Türkiye'de değil Almanya'da da etkindir. Cemaat lideri Kemal Kaçar geçtiğimiz yıl öldü. Başına eski bakanlardan Ahmet Denizolgun'un geçtiği iddia ediliyor. Denizolgun bu iddiayı ne doğuruluyor ne de reddediyor.
Işıkçılar: Seyit Abdülhalim Arvasi'ye bağlı Hüseyin Hilmi Işık'ın kurduğu cemaat günümüzde İhlas Holding çevresinde odaklandı. Cemaatin başında şu anda Enver Ören bulunuyor.