Emojiler dilimizi unutturuyor mu
Güncelleme Tarihi:
Dijital mecralarda yazıyla birlikte bir ifade biçimi olarak kullanılan ‘emoji’ler pek çok jest ve mimiğin yerine geçiyor. Hemen tüm yaş grupları tarafından kullanılan ama özellikle gençlerin vazgeçilmez ifade aracı olan emojileri Z kuşağı, ‘duygularımızı destekliyor’ diye tanımlıyor. Uzmanlar ise emojilerin günümüzün önemli bir iletişim aracı olduğunu dile getirerek bunu ‘bir keşif’ olarak değerlendiriyor.
Sosyal medya uygulamalarının yaygınlaşmasıyla, surat ifadesinden spor türüne, yemek çeşitlerinden ulaşım araçlarına kadar çok çeşitli görsel imgeler ‘emoji’ adı altında sıklıkla kullanılmaya başlandı. Hem mesajlaşırken hem de görsel ve video paylaşımlarında kullanılan emojiler, bazen yazının bile yerini alabiliyor. Kullanıcılar bu sayede duygu ve düşüncelerini karşı tarafa kolaylıkla aktarabiliyor. Ancak emoji kullanımının kolay bir duygu aktarım yolu olmasının dışında dil kullanımı ile anlama becerisini körelttiğine dair endişeler de bulunuyor.
HİYEROGLİFLERE DÖNÜŞ
Uzun yıllardır tercih edilen bu ifade türü hakkında yurt dışındaki uzmanlar farklı görüşlere sahip. Örneğin Borys Grinchenko Kyiv Metropolitan Üniversitesi Germen Filolojisi Bölüm Başkanı Profesör Rusudan Makhachashvili, insanların emoji kullanmasını ‘hiyerogliflere dönüş’ olarak yorumluyor. Yazı dilinin resimlerle başladığını hatırlatan Makhachashvili, hiyerogliflerin insanların “dünya hakkında söylemek istediklerini ifade etme yöntemi” olduğunu anlatıyor. California Berkeley Üniversitesi Antropoloji Bölümünden Profesör Gı Cing ise emoji kullanımının entelektüel yapıyı olumlu ya da olumsuz etkileyeceğini söylemenin zor olduğunu belirtiyor. Ayrıca Cing, emoji kullanımının duygusal iletişimi geliştirdiğini belirterek emojilerin yazılı mesajlara netlik kattığının altını çiziyor. Gençlerin, özellikle sosyal medya platformlarında çok fazla emoji kullandığını söyleyen Cing, bu sayede iletişimi yorumlama becerilerinin de geliştiğini ifade ediyor.
BİR PARAGRAF YAZININ KARŞILIĞI BİR BAŞ PARMAK MI OLMALI?
Prof. Dr. Memduh Sami Taner- Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi:
İletişimde emoji odaklı dönüşen bir süreç var. Sosyal medyadaki ‘harf’ sınırının emoji kullanma sürecini domine ettiğine katılıyorum. İnsanlar görselleri daha iyi anlıyorlar, bir şeyleri analiz etmeye yardımcı oluyor. Bizim kuşak okuma ve yazma konusuna kendini adapte etti ancak yeni nesil için bu çok zahmetli. Özellikle yazmak daha zor geliyor. Yazıyı görsel unsurlar kullanarak kendi dünyalarında anlamlandırmak istiyorlar. Bunu özellikle WhatsApp gruplarında daha çok görüyoruz. Örneğin, gruptan bir mesaj gönderdiğimde ‘katılıyorum’ yerine ‘+1’ yazan bir çıkartma gönderen biri oldu. İlk karşılaştığımda çok şaşırmıştım. Sembolik bir dile doğru gidişat var. Bunun altında yatan sebep ‘uğraştırıcı’ olmaması. Bir taşla bir kaç kuş vuruyorlar. Ayrıca dikkatimi çeken bir diğer nokta da toplumdaki farklı sosyal grupların aynı emojiyi farklı anlamlarla kullanabiliyor olması. Bir emoji ‘dua’ ya da ‘teşekkür,minnet’ anlamına gelebiliyor ancak herkes söylenmek isteneni anlayabiliyor. Yine tabii eski kuşak olarak iletişim kazaları da olabiliyor. Böyle bir durumda yazıya başvuruyorum. Dijital iletişimde sıklıkla karşılaştığımız güncel durumlardan biri de gönderilen mesajın üstüne basınca emoji ile duygu ve düşüncenin direkt aktarılması. Burada bir cevap verilmiyor. Bizim kuşakta; ‘ben ona bir paragraf yazı yazmışım, o bana yazdıklarımı onayladığı anlamına gelen sadece bir başparmak işaretiyle yanıt vermiş. İnsan hiç olmazsa iki satır bir şey yazır’ düşüncesi hakim. Fakat bu bizim kuşağın algısı ve düşüncesi. Bu iletişim yönteminin önüne pek geçilebileceğini zannetmiyorum. Birçok işi yapay zekaya bırakacak olan insan beyni, giderek görsel unsurları daha fazla kullanarak iletişim kuracak gibi geliyor bana. Çünkü gençler iletişimin pratik, kısa ve öz olmasını istiyorlar, kimse artık aşırı emek harcamak istemiyor. Gençlerin kelime dağarcıklarının az olmasını sadece emojilere yüklemek doğru olmaz. Çocuklar eğer bir şeye çok rağbet ediyorsa iletişimi güçlendirmek adına bir kanal bulmuşlar demektir. Salt emoji ile bir şey anlatmak zorken, normal bir cümleye eklenen bir emoji ile tüm anlam değişebiliyor. Bu bir geriye gidiş değil.
NOKTALAMA İŞARETLERİNDEN SONRA EN ÖNEMLİ KEŞİF
Kaleme aldığı ‘Çocuklar İçin Yazma Eğitimi’ kitabında dijital yazma tekniklerini ve emoji kullanımını inceleyen Marmara Üniversitesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Ahmet Benzer ise şöyle konuştu:
“Cep telefonlarının yaygınlaşmasıyla teknolojinin dile olumsuz etkileri oluyor diye tedirgin olduk. Tuşlu telefonlarla başladığımız süreçte kısaltma ihtiyacı hissettik. ‘Tamam’ yerine ‘tmm’ yazdık. Yurt dışında ‘İnternet Dili’ ve ‘Telefon Dili’ diye kitaplar çıktı. Baktığımda bizdeki gibi bir korku yoktu. Bu örneklere bakınca benim fikrim değişti. 15 yıl boyunca ‘tmm’ yazınca dil kabiliyetimiz bozulmadı. Ben emojilerin dile zarar vereceğine inanmıyorum. Hatta noktalama işaretlerinden sonra önemli keşiflerden biri de emojiler. Öncelikle nerede kullandığımıza bakmak lazım. Resmi yazışmalarda, ödevlerde, kitaplarda emoji kullanmıyoruz, görmüyoruz. Bunları ‘anlık’ mesajlaşmalarda kullanıyoruz ve bu konuda emoji önemli bir araç. Mesela bana mesajla bir şey sorduklarında ‘tamam’ diyerek yanıt vermem gerekiyor. Peki bu düz cevap mutluluk, şüphe, üzüntü gibi duygulardan hangisini barındırıyor? Bunu karşı tarafa aktarmak için emoji devreye giriyor. Düzgün bir şey yazıyorsun ama karşı taraf seni emoji kullanmadığında yanlış anlayabiliyor. Duygu ve düşünceleri emojilerle destekleyerek anlatabilmek kıymetli, bunların örnekleri tasvir edilmeli. Kitabımda örnek mesajlaşma görselleri ve emojiler üzerinden doğru kullanımlara dikkat çektim.”
Z KUŞAĞI NE DİYOR?
Tufan Can Bayrakdar (Akdeniz Üniversitesi spor bilimleri bölümü son sınıf öğrencisi): Mesajlarda kendimi ifade ederken yazıyla bunu çok net aktaramadığımı hissettiğim zamanlarda emoji kullanmayı tercih ediyorum. Ancak ilk tercihim emoji kullanmak yerine yazmak oluyor. Emoji kullanımının yazım dilini olumsuz etkilediğini düşünmüyorum.
Emir Halim Özel (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Psikoloji bölümü yeni mezun): Genellikle emoji kullanmıyorum çünkü bana yapmacık geliyor. Örneğin insanlar mesajlaşırken gülen surat emojisi gönderiyor ama aslında gerçekte gülmüyor. Bu yüzden yazmayı tercih ediyorum çünkü yazı duygu ve düşüncelerimi daha kolay ve doğru aktarmamı sağlıyor.
YAZMAK YERİNE EMOJİ KULLANMAK TERCİHİM
Arda Kahraman (Kocaeli Üniversitesi kamu yönetimi bölümü son sınıf öğrencisi): Bizim nesil emojileri farklı anlarda kullanıyor. Örneğin bana gelen bir mesaja güldüğümde ‘kahkaha’ emojisi atmak yerine random yani karışık harflerin dizilimini karşı tarafa yazarak atıyorum. Ancak sinirli ya da üzgün olduğumu karşı tarafa yansıtmak istediğimde bu duyguları ifade eden emojileri tercih ediyorum. Özellikle ağlama emojisinin çok sık kullanıldığını görüyorum. Emojilerin çok değerli olduğunu düşünüyorum. Yüz ifadelerinin dışında yemek kategorisindeki emojileri de çok sık tercih ediyorum. Sosyal medya paylaşımlarımda da buna yer veriyorum çünkü emoji kullanmak aktarmak istediğim düşünceyi güçlendiriyor. Yazmak yerine emoji kullanmak tercihim.
Dilda Sedefoğlu (Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi 4’üncü sınıf öğrencisi): Kurduğumuz cümlelerin ve sesle ifade edemediğimiz vurgulamaların emoji kullanımıyla karşı tarafa daha iyi aktarıldığını düşünüyorum. Ayrıca her tür duygu durumumu ifade ederken emojileri kullanmak ilk tercihim oluyor. Diğer yandan yazıyla birlikte emoji kullanıldığında dile zarar vermiyor aksine destekliyor.