Elia Kazan öldü

Ä°stanbul doÄŸumlu Amerikalı ünlü yönetmen ve yazar Elia Kazan öldü. Hollywood'daki yönetmenlik kariyeri boyunca Namus Sözü (Gentleman's Agreement) ve Rıhtımlar Ãœzerinde (On the Waterfront) adlı filmleriyle 2 kez Oscar ödülü alan Elia Kazan 94 yaşındaydı.Türkiye'de yaÅŸayan Rum kökenli anne babanın oÄŸlu olarak 7 Eylül 1909 yılında Kadıköy'de dünyaya gelen Elia Kazan (KazancıoÄŸlu), 4 yaşındayken ailesiyle birlikte ABD'ye göç etti. William College'den onur listesine girerek mezun olan Kazan, tiyatro oyuncusu olmak isteÄŸiyle 1930 yılında Yale School of Drama'ya yazıldı. Ä°ki yıl sonra Lee Strasberg'in Group Theatre topluluÄŸuna katıldı. Orada aktör ve yönetmen yardımcısı olarak çalıştı. Kazan, daha fazla insana ulaÅŸmak için sinemaya yöneldi. Anatole Litvak'ın yönetimi altında çekilen ‘‘City Of Conguest’’ filminde oyuncu olarak rol aldı. Çok sayıda belgesel çekti ve Broadway'de çalıştı. Kazan, 1945 yılında ilk uzun metrajlı filmi ‘‘A Tree Grows in Brooklyn’’i (Bir Genç Kız YetiÅŸiyor) çevirdi. Ä°ki yıl sonra çevirdiÄŸi ‘‘Gentleman's Agreement’’ (Namus Sözü) 3 Oscar'la ödüllendirildi. BRANDO VE DEANKazan, 1947 yılında Cheryl Crawford ile birlikte Actors Studio adlı kendi aktörlük okulunu kurdu. Bu okulun en ünlü öğrencisi Marlon Brando'ydu. Kazan, 1952'de geçmiÅŸinde komünizme bulaÅŸtığı için ‘‘Amerika'ya Karşı Çalışmaları AraÅŸtırma Komisyonu’’ önünde ifade vermeye çaÄŸrıldı ve birçok sinema çalışanının adını verdi. Bu hareteki yüzünden muhbirlikle suçlandı.Sinema eleÅŸtirmenleri, 1954 yaptığı ‘‘On The Waterfront’’ (Rıhtımlar Ãœzerinde) filmini geçmiÅŸindeki bu lekeyi silmek için yaptığını söylediler. Tam 8 dalda Oscar kazanan bu film Marlon Brando'ya da ödül kazandırmış ve sinemadaki kariyerini saÄŸlamlaÅŸtırmıştı.James Dean de Kazan'ın öğrencileri arasındaydı. James Dean, Kazan'ın 1955 yapımı ‘‘East Of Eden’’ (Cennetin DoÄŸusu) adlı filminde oynayarak büyük bir üne kavuÅŸtu.Elia Kazan, Marlon Brando'lu ‘‘İhtiras Tramvayı’’ ile kendi sinema dilini iyice kabul ettirmiÅŸ oldu. Yine Brando'nun baÅŸrolünü üstlendiÄŸi Meksikalı devrimciyi konu alan ‘‘Viva Zapata’’ (1952) onun sinema anlayışını en iyi yansıtan örneklerden biri olarak kabul edildi. ELÄ°A KAZAN İÇİN NE DEDÄ°LER?ATÄ°LLA DORSAYAnadolu’nun ABD’de temsilcisiHollywood'un yetiÅŸtirdiÄŸi en büyük ustalardan biri olduÄŸu kadar, Türkiye doÄŸumlu olması açısından da bizim için çok önemli bir sinemacıydı. Ben onun, Türkiye'nin ve Anadolu'nun Amerika'daki temsilcisi olduÄŸuna hep inandım.ZÃœLFÃœ LÄ°VANELÄ°Anadolu'nun büyük evladı Elia Kazan yirmi yıllık yakın dostumdu. ‘‘Ege'nin Ötesinde’’ son filmi olacaktı. Ben de bu filmin müzikalini yapıcaktım. Senaryoyu okudu. Yaşından ötürü sigorta ÅŸirketleri, filmi sigortalamayınca çekilemedi. Bu olaya çok üzüldüğünü biliyorum. Elia Kazan Ermeni yakıştırmasına uymuyordu. O Anadolu Rum kökünden geliyordu. Anadolu büyük evlatlarından birini yitirdi. Son olarak Bradway deki konserime gelmiÅŸti. Arif Mardin'le birlikte, önde oturdu. YAÅžAR KEMALDoksan yaşında bir çocuktuDün gece duydum Elia Kazan'ın öldüğünü. YavaÅŸ yavaÅŸ ölümlere alışıyorum. Gene de çok üzüldüm. Her büyük sanatçı gibi alçakgönüllüydü. Onun için önemli ya da önemsiz bir duygu, bir davranış yoktu. Kazan, çağımızın en büyük sinemacılarından biriydi. Sinemaya yenilik getirenlerdendi. Eisenstein, Pudovkin gibi altın kapıdan geçenlerdendi. Elia Kazan bir Anadoluluydu. Türkiye'den dört yaşında ayrılmıştı ya, Anadolu'yu hiç unutmamıştı. Belki insan her yaşında çocukluÄŸudur. Elia Kazan'ı tanıyıp da bunu böyle düşünmemenin mümkünü yok. Her zaman, doksan yaşında da bir çocuktu. Biraz da hınzır bir çocuk. Ve bu çocuÄŸun, belki de bu huyu yüzünden doÄŸduÄŸu ülke hep yüreÄŸindeydi.Kayseri'deki köyünde hüzünABD'de ölen ünlü yönetmen ve yazar Elia Kazan, 1972 ve 1978 yılında ve son olarak da 2 Nisan 1997 tarihinde baba ocağı Kayseri'nin Melikgazi Ä°lçesi Germir Köyü'ne gelerek ailesinin yaÅŸadığı yerleri gezmiÅŸti. 1977 yılındaki ziyaretini Zülfi Livaneli ile birlikte yapılan Elia Kazan, eski muhtar Kemal Pehlivan ve köydeki yaÅŸlılarla sohbet ederek özlem gidermiÅŸti. Eski Muhtar Kemal Pehlivan, ‘‘Elia Kazan, Türkiye'ye her geliÅŸinde ailesinin yaÅŸadığı köyümüze uÄŸrar, buraları gezerdi’’ dedi. Elia Kazan'ın ölüm haberini Germir köyü sakinleri, ‘‘Toprağı bol olsun’’ diye karşıladılar. Â