El Nino bitti, La Nina başlıyor! Hava ne zaman soğuyacak? Ekim ayında yağmurlar görülecek mi? ‘Bu sonbahar, önceki yıllardan farklı olacak’
Güncelleme Tarihi:
El Nino döneminin sona ermesinin ardından eylül ayıyla birlikte La Nina hava olayının etkili olduğu döneme girildi. Bu durum, ülkemiz de dahil olmak üzere birçok bölgede yağış rejiminde değişiklikler gözlemlenmesine neden oldu. Meteoroloji Uzmanı Dr. Güven Özdemir ile bu yıl La Nina’nın getireceği hava koşullarını, önümüzdeki günlerde hava sıcaklıklarının düşüp düşmeyeceğini ve ekim ayında sonbaharın tam olarak hissedilip hissedilmeyeceğini konuştuk.
İklim değişikliği ve diğer etkenler, meteorolojik alışkanlıklarımızı köklü bir biçimde altüst etti. İlkokulda öğrendiğimiz gibi, Türkiye’nin pek çok bölgesinde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlıydı.
Ancak son yıllardaki hava olayları bu kalıpları adeta yıktı. Son bir-iki yıldır, sonbaharı tam anlamıyla yaşamadan kış mevsimine geçiyor, kıştan da yazın sıcak günlerine adım atıyoruz.
Bu yıl eylül ayının sonlarına gelmiş olmamıza rağmen beklenen yağışlar pek gerçekleşmedi. Özellikle dünya genelinde La Nina dönemine geçilirken sıcaklıklarda beklenen düşüş bir türlü ortaya çıkmadı. Bu durum, iklim dinamiklerinin karmaşık ve öngörülemez yapısını bir kez daha gözler önüne serdi.
‘HAVA BASINÇ ALANLARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER, TROPİKAL SİKLONLARIN YIKICI ETKİLERİNİ ARTIRIYOR’
Pasifik Okyanusu’nda meydana gelen El Nino, okyanus kıyısındaki bölgelerden başlayarak dünya genelinde sıcaklık artışına neden olurken, onun zıttı olan La Nina ise daha soğuk hava koşullarını işaret ediyor.
El Nino ve La Nina olayları genellikle 9 ila 12 ay sürüyor ve bazı yıllarda bu süre uzayabiliyor. Her 2 ila 7 yılda bir ortaya çıkan El Nino, geçen yılın haziran ayında başlamış ve bu yıl nisan ayında sona ermişti.
Örneğin Copernicus'tan yapılan açıklamaya göre Ağustos 2024, 1991-2020 referans ortalamasının 0,71 derece üzerine çıkarak küresel olarak en sıcak ağustos ayı oldu. Haziran-Ağustos 2024 için dünya genelinde ölçülen sıcaklık ise 1991-2020 ortalamasını 0,69 derece, Haziran–Ağustos 2023'teki rekoru ise 0,66 derece geçti. Böylece bu yaz, küresel ölçekte 'en sıcak yaz' olarak nitelendirildi.
Bu yıl La Nina’ya geçilmiş olmasına rağmen sıcaklıkların neden düşmediğini İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Meteoroloji Uzmanı Dr. Güven Özdemir’e danıştığımda, “İnsan faaliyetleri sonucu artan sera gazı emisyonları, hava sıcaklık dalgalarının etkisini artırıyor ve bu dalgaların yayılımı geniş alanları kapsıyor” dedi ve ekledi:
“Çevre ekosisteminde gözlemlenen değişimler, deniz yüzey sıcaklıklarının son 40 yılda küresel ortalamanın üzerinde hızlı bir şekilde arttığını bizlere gösteriyor. Ayrıca, hava basınç alanlarındaki değişiklikler tropikal siklonların yıkıcı etkilerini de yükseltiyor ve aşırı sıcaklık, kuraklık ve ani yağışlar gibi olayları gündeme getiriyor. Sanayi devriminden önce başlayan sera gazı emisyonlarındaki artış, günümüzde çevre, yaşam ve ekosistem üzerinde geri dönülemez olumsuz etkilere yol açıyor.”
Fotoğraf: Meteoroloji Genel Müdürlüğü
‘LA NİNA'NIN ÜLKEMİZE DOĞRUDAN ETKİSİ OLMAZ ANCAK…’
“La Nina, Pasifik Okyanusu’nda ticaret rüzgârlarının kuvvetlenmesi ile kendini gösteriyor” diyen Dr. Güven Özdemir, “Hâlâ o bölgede kuvvetli bir La Nina etkisi yaşanmıyor. La Nina’nın ülkemize doğrudan etkisi olamaz. Ancak kelebek etkisi dediğimiz yani dolaylı olarak etkisi görülebilir” ifadelerini kullandı.
DİKKAT! İSTANBUL VE ÇEVRESİNE BALKANLARDAN SOĞUK HAVA GELİYOR
Önümüzdeki üç-dört gün havanın nasıl olacağına da değinen Dr. Güven Özdemir, “Yaz boyunca Afrika atakları ve azor yüksek basıncı etkili oldu. Ancak artık sonbahar mevsimi başladı. Günler kısalıyor ve güneşlenme süresi azalıyor. Bu sonbahar, önceki yıllardan farklı olacak” dedi ve şu bilgilerin altını çizdi:
“Eylül ayı alışıldık yağış düzeninden sapma gösteriyor; bölgesel ve yerel şiddetli yağışlar ile gök gürültülü fırtınaların etkisi artıyor. Önümüzdeki günlerde İstanbul ve çevresinde, Balkanlar üzerindeki alçak basıncın etkisiyle soğuk hava gelmesi bekleniyor. Trakya, Marmara, İç Anadolu’nun kuzey kesimleri, Karadeniz ve Ege’nin iç kesimlerinde, ayrıca Doğu Anadolu’nun kuzeyinde aralıklı yağışlar ve hava sıcaklıklarında düşüş görülecek.”
Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan son tahminlere göre, yurt genelinin parçalı yer yer çok bulutlu, Marmara’nın kuzeydoğusu, Akdeniz’in Toroslar Mevkii, İç Anadolu'nun kuzeyi (Sivas hariç) Karadeniz, Doğu Anadolu’nun kuzey ve doğusu ile Kırşehir, Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kütahya, Osmaniye, Adana ve Hatay çevrelerinin sağanak ve gök gürültülü sağanak yağışlı geçeceği tahmin ediliyor.
EKİM AYINDA HAVA NASIL OLACAK?
“Artık güz mevsiminin bol ve devamlı yağışlarını unutmalıyız” diyen Dr. Güven Özdemir, “Bunun yerine aralıklı bölgesel yağışlar yerini alıyor. Sonbahar başladı ama güz mevsimi tadında değil. Bundan sonra da olmayacak gibi görünüyor. Ekim ayı da eylülden pek farklı olmayacak gibi duruyor. Zaman zaman mevsim normallerinde zaman zaman da mevsim normallerinin üzerinde olacağına kesin gözüyle bakabiliriz” şeklinde konuştu.
DENİZ SUYU SICAKLIKLARI DA KORKUTUYOR
Ülkemizde deniz suyu sıcaklıkları da küresel ortalamaya benzer şekilde seyrediyor. Bu durum hava koşullarını nasıl etkiliyor?
Bu soruma Dr. Güven Özdemir “İnsan faaliyetleri, atmosferdeki itici etkilerin artmasına ve hızla yayılmasına yol açarak okyanus ve denizlerin ısınmasına ve asitlenmesine neden oluyor. Bu ısınma, hava akımlarında sıcaklık, rüzgâr, yağış ve basınç değişikliklerine yol açıyor” cevabını verdi.
Dr. Güven Özdemir, şöyle devam etti:
“Ekosistemdeki değişimler, balık rekoltesinde azalmaya, ekosistemin kuzeye kaymasına ve tropikal iklimlerden gelen canlıların yerleşmesine neden oluyor. Ayrıca ormansızlaşma ve kuraklık, geri dönüşü olmayan bir sürecin başladığını gösteriyor. Sonuç olarak, meteorolojik kuraklık devam ediyor ve bu durum hidrolik kuraklığın da belirtilerini ortaya çıkarıyor. Maalesef göl, gölet, baraj ve nehirlerdeki su seviyeleri azalıyor, yeraltı suları kayboluyor ve obruklar meydana geliyor.”
Fotoğraflar: iStock