Ekranda sohbet (Chat) bağımlıları giderek artıyor

Zurna'da pazar sohbeti

Chat'te çoğu kanalda konuşma kirliliği var. Chat'in genel geçer kuralları sık sık çiğneniyor. Zurna adlı chat'te popüler odalardan birinde bir pazar günü öğle saatlerinde tanık olduğumuz sohbet bunu net biçimde ortaya koyuyor.

(Hababam) - ben bu i... oplardan bıktım, op olunca büyüdüler sanki, şerefsiz oplara ölümmmm, hadi i... oplar beni de kick yapın zaten demesem de yapacaksınız.

(Hababam bunun üzerine odadan atılır)

(Mehtap) - Kimse yok mu?

(Ivan) - naber mehtap

(exper) - hey sen gerçekten seksi misin?

(Ivan) - yes of course

(postman) - fu.. you ops bütün oplara ölümmmm

(Narsizss) - batsın bu dünya (üç flood)

(kumcuk) - içimizde kimyacı var mı?

(Erol-bek) - MERHABA KIZLAR BEN B.L.G. AĞINA İLK DEFA GİRDİM BENİMLE KONUŞMAZ MIYDINIZ

(kumcuk) - içinizde kimyacı var mı acil bir şey soracam

(krona) - meraba

(sushi) - ONE ORADA MISIN?

(Sdf) - sor ben varım

(randy) - ALLAH RIZASI İÇİN İZMİRLİLER GELSİN

‘‘Burada sosyal bilimcileri ilgilendiren bir şeyler oluyor. Birilerinin bu aleme bakması lazım’’ diyor Hook. Onunla chat üzerinde özelde konuşuyoruz. Hook onun takma ismi (nickname), Raksnet'te çalışıyor. O sanal alemin duayenlerinden. Ama kafasını sanal aleme sokup, dışarısını yok sayanlardan değil. Söyleşimizin sonunda sarfettiği yukarıdaki sözleri de bunun kanıtı.

Gerçekten chat aleminde bir şeyler oluyor. Gittikçe daha çok sayıda İnsan tüm 'gerçek'liklerinden sıyrılıp, bir sohbet ortamında dünyanın dört bir köşesinden insanlarla konuşuyor, bağırışıyor, küfrediyor, tartışıyor ve flört ediyor. Üstelik tüm bunları saatlerce ve hemen hergün yapıyorlar.

Chat ya da IRC birçok kişinin aynı anda İnternet üzerinde yazarak konuşması anlamına geliyor. Chat yapabilmek için ilk önce Mirc ya da Pirch gibi yazılımlar gerekiyor. Ama bu tür programları İnternet üzerinden elde etmek kolay ve ücretsiz. Her iki yazılımın da kullanımı kolay. Size gerekli olan Türkçe tartışma yapılan irc.doruk. net.com.tr ya da irc.raks.net.com.tr gibi kanal adresleri. Çünkü uluslararası önemli adresler, IRC yazılımlarını İnternet'ten indirdiğinizde hazır oluyor. Adrese bağlandığınızda, 'get list' seçeneğinden bağlandığınız adresin oda listelerini alıp, bir süre odalarda ne olup bittiğini izlemek ve biraz bilgi sahibi olmak en iyisi. Çünkü chat alemininde bambaşka kurallar işliyor. Örneğin 'flood yapmak yasaktır' uyarısını hemen görürsünüz. Flood, bir metni ard arda göndermeğe verilen ad. Yasak; çünkü flood kanaldaki diğer insanların sohbetini engeller, ekran sürekli dolu olur. Bir diğeri, büyük harflerle yazmak hoş karşılanmaz. Çünkü büyük harf bağırmak anlamına gelir. Chat'te kimse sağır olamaz, çünkü ekran başındaki herkes okuma yazmasını bilir. Ahlak kurallarını zorlayacak argo ve küfür de kabul görmez, ama bu odanın ahlak anlayışına göre değişir. Bunun haricinde herşey mübah.

Mübah ama kontrol yok demek değil bu. Sistem operatörleri ve oda operatörleri kısaca 'op'lar kanalları kontrol ederler. Sistem op'larının yetkileri çok geniştir. Onlar raks.net gibi bir sistemin şikayet mercileridir. Oda op'ları genelde odanın kurucusu ve onun op olma yetkisi verdiği kişilerdir. Onlar da odalarında istemedikleri kullanıcıyı odadan atabilirler. Ama koydukları yasak sürekli olamaz.

Chat yoğun sosyal ilişkilerin kurulduğu bir ortam. İletişim yazarak sağlandığı için sesin duygu vurguları yazılı dile indirgenmiş. Sonuçta ortaya özel bir dil çıkmış. Örneğin, :) bu işaret gülmek, sevinmek, hoşlanmak anlamını taşıyor, aksi duygular :( işareti ile ifade ediliyor ya da ;( işareti ağlamak, üzülmek anlamında kullanılıyor. Duygunuz ne kadar yoğunsa o kadar çok parantez atıyorsunuz. Bazı romantikler hoşlandıkları kişilere gül yani @-(- işaretini gönderiyorlar. Bunlara klavye hızını konuşma hızına yaklaştırma isteğinden doğan slm (selam), mrb (merhaba), olm (oğlum) gibi kısaltmaları da ekleyebiliriz. Bir de deyimler var. Bunlar genelde İngilizce'den olduğu gibi alınıyor. Kickleme kanaldan atma, banleme odaya girişin engellenmesi, oda basmak birkaç kullanıcının bir sohbet odasına girip sohbeti engellemesini açıklamak için kullanılıyor. Oda basma genelde Yunanistan ya da Kıbrıs krizlerinin olduğu dönemlerde artıyor. Kısacası soğuk savaş sanal alemde de sürüyor.

Kör pilotlar

İnsanları saatler boyunca ekran başına bağlayan chat'in büyüsü, her geçen gün daha çok insanı etkiliyor. Türk.net'in düzenlediği ünlüler ile chat üzerinde sohbet yapılan 'Kahve Bahane' adlı etkinliğe katılan Hakkı Devrim, geçtiğimiz günlerde köşesinde bu deneyimini aktardı. Devrim yazısında çok güzel bir benzetme kullandı: ‘‘(chat'te) kör uçuşu yapan pilotlar gibisiniz’’. Devrim'in yazısından teknoloji ile arasının pek hoş olmadığını anlıyoruz, ama yazısını şu cümle ile bitiriyor: ‘‘Dün akşam katıldığıma pişman gibiydim. Bu sabah canım çekmeye başladı.’’ Evet gerçekten de chat bir süre sonra bağımlılık yapıyor. Müptelaları bu durumu kurdukları chat ilişkisinin korunaklı olmasına bağlıyorlar. Çünkü gerçek isim kullanılmıyor; yaş, cinsiyet, ırk, fiziki görünüş gibi insanları sosyal ilişkilerde çevreleyen sınırlamalar da yok. İstediğiniz zaman sohbeti kesebiliyorsunuz, karşınızdakilere hiçbir sorumluluğunuz yok. Bu durumda insanlar kendilerini chatte özgür hissediyorlar, sosyal kimliklerinden sıyrılıp yeni kimlikler, isimler hatta cinsiyetler alabiliyorlar.

Chat alemine geyik muhabbeti hakim gibi gözükse de, özellikle uluslararası kanallarda belli başlıklar altında gürültü ve patırtı(!) olmadan sohbet etmek, bilgi alış-verişinde bulunmak mümkün. Üstelik sanal alem cemaatini burada bir arada bulmak, izlemek sanırım bir sosyal bilimci için bulunmaz bir fırsat. Yazılı basın için de, chat'in yeni röportaj arajı olması cabası.