EFSANE BIR ÅžARKI: AMERICAN PIE (I. BÖLÜM) Don McLean 1971 yılında öyle bir ÅŸarkı yazdı ki, ÅŸarkı ile ilgili spekülasyonlar bugün halâ aynı canlılıkta devam

EFSANE BIR ÅžARKI: AMERICAN PIE (I. BÖLÃœM) Don McLean 1971 yılında öyle bir ÅŸarkı yazdı ki, ÅŸarkı ile ilgili spekülasyonlar bugün halâ aynı canlılıkta devam ediyor... KonuÅŸulan ÅŸarkı "American Pie"...Åžarkı, Buddy Holly'nin 3 Åžubat 1959'da geçirdiÄŸi uçak kazasında yaÅŸamını kaybetmesi üzerine yazıldı, ama bu olaydan 12 yıl sonra, 27 Kasım 1971'de yayınlandı...American Pie'ın bir baÅŸka özelliÄŸi de, ÅŸarkının, 1973'te yazılan, Roberta Flack'in "Killing Me Softly" adlı ÅŸarkısının da esin kaynağı oluÅŸudur. "American Pie"ın her bir satırında yer alan sembolik ifadeler o gün bu gün pek çok meraklının kafa yorduÄŸu bir konu.Ama öncelikle Don McLean kimdir, biraz bu konuda bilgi verelim. Don McLean , 2 Ekim 1945 tarihinde New York'ta dünyaya geldi. 60'lı yıllarda New York'taki folk kulüplerinde çaldı. Pete Seeger ile birlikte çalıştı. Bu yıllar tanınma çabası verdiÄŸi, piyasada tutunmaya çalıştığı yıllardı.1970'te Vincent Van Gogh'a saygı konsepti ile "Vincent" adlı albümünü yaptı. Bir çok plak ÅŸirketi albümü yayınlamayı reddetti. Sonunda plak "Tapestry" adı ile piyasaya çıktığında iyi bir satış grafiÄŸi çizemedi. Ancak Perry Como, albümdeki "And I Love Her So" adlı ÅŸarkıyı cover yapıp bir hayli baÅŸarılı olunca United Artists, Don McLean ile sözleÅŸme yaptı. 1971'de "American Pie" albümü piyasaya çıktı. Albümle aynı ismi taşıyan ÅŸarkı sekiz buçuk dakika sürüyordu. Buddy Holly'nin düşen uçağının adı "Miss American Pie" idi. Åžarkı bir anda çok sevildi ve bir numaraya oturdu. 1 numarada bir ay kaldı. Parçanın baÅŸarısı albümü de üst sıralara taşıdı. Hatta, bundan sonra tekrar piyasaya çıkan "Vincent" da oldukça baÅŸarılı oldu. Ama Don McLean kendini "American Pie" ile kısıtlamak istemiyordu "American Pie"'ın çizgisini sürdürmek yerine arayışlar içine girdi. Bundan sonraki çalışmaları asla "American Pie" kadar baÅŸarılı olmadı. Uzun süre plak ÅŸirketi desteÄŸi olmadan çalışmalarını sürdürdü. 1980'de "Chain Lightning" piyasaya çıkana kadar hiçbir listeye giremedi. Ve bundan sonra da birdaha liste yüzü görmedi. En son 1995'te eski bir albümünü yeniden plaÄŸa okudu. ***Gelelim "American Pie" ÅŸarkısına... Åžarkıya ilham kaynağı olan ÅŸanssız kazadan yukarıda sözettik. Bu ÅŸarkı, sekiz buçuk dakika sürdüğü için 45 devirlik bir plağın tek yüzüne sığmayacak kadar uzundu. Åžarkının bütünü dinlemek için plağı çevirmek gerekiyordu. DJ'ler de bunu yapmaya yanaÅŸmadıklarından ÅŸarkının hep yarısını dinlettiler. Ayrıca her ÅŸarkıdan sonra bir reklam yayınlanması o dönemde adet olmuÅŸtu ve "American Pie"ı çalmak reklam kaybı anlamına geliyordu doÄŸal olarak. Bu alışkanlıkla olsa gerek, teknolojik kısıtlamaların kalmadığı günümüzde bile ÅŸarkı zaman zaman kısmen çalınıyor.Åžarkı, büyük rock starlarının ölümü üzerine rock'n roll'dan yüz çeviren Don McLean'in, para delisi ÅŸarkıcıların ortaya çıkışından duyduÄŸu hayal kırıklığını dile getiriyor. Bu anlamıyla ÅŸarkı, toplumsal deÄŸiÅŸime de deÄŸinen bir karakteristiÄŸe sahip. Åžarkının yazıldığı dönemde gündemde olan Vietnam Savaşı ve onun getirdiÄŸi acılar, Sovyetler BirliÄŸi kaynaklı nükleer tehdit, ırkçılık, BaÅŸkan Kennedy'nin bir suikast sonucu ölümü gibi belirleyici dönemsel unsurlar ÅŸarkıda izlerini bulabileceÄŸimiz hususlar olarak karşımıza çıkıyor.YaÅŸanan tüm bu gerginlikler, acılar ve zor günler sanatçının da geleceÄŸe dair umutlarını sarsıyor ve bu durum ÅŸarkıda büyük bir içtenlikle dile getiriliyor.Åžarkı sözlerini satır satır ele almak en iyisi olacak galiba..."A long, long time ago,I can still remember how that music used to make me smile.And I knew if I had my chanceThat I can make those people dance,And maybe they'd be happy for a while."Bu satırlarda anlatılan mutlu günler, Buddy Holly'nin henüz hayatta olduÄŸu günler muhtemelen. Aynı zamanda Don McLean'in insanları müzikle mutlu etmek arzusu da da görülebiliyor."But February made me shiverWith every paper I'd deliver.Bad news on the doorstep.I couldn't take one more step."Buddy Holly'nin yaÅŸamını yitirdiÄŸi tarih 3 Åžubat 1959. Öldüğü sırada Maria Elena ile evliydi. Evleneli bir sene bile olmamıştı. Ãœstelik eÅŸi bebek bekliyordu. Buddy'nin ölümü üzerine Maria bebeÄŸini düşürdü. Çift, evliliÄŸini, ırkçı düşüncelerin etkisi ile gizli tutmuÅŸtu. Don McLean bu nedenle ÅŸarkısında, Åžubat ayının kendisini ürperttiÄŸini söylerken ÅŸarkıcılıktan önce yaptığı gazete dağıtıcılığına da deÄŸiniyor."I can't remember if I criedWhen I read about his widowed bride.But something touched me deep insideThe day the music died."Buddy Holly'nin yaÅŸamını yitirdiÄŸi uçak kazasında Ritchie Valens ve The Big Bopper grubu üyeleri de can vermiÅŸti. Öldükleri sırada hepsi de çok tanınan ve sevilen müzisyenlerdi. Don McLean, onların öldüğü tarihi müziÄŸin öldüğü gün "The day the music died" ÅŸeklinde nitelendiriyor. Uçağın pilotluÄŸunu yapan Roger Peterson aslında uçuÅŸ brövesi olmayan biriydi. Hava bozup görüş mesafesi azaldığında ve kar yağışı baÅŸladığında Peterson, irtifa alarak bulutların üzerine çıkmaya çalışmış ama tam tersi yönde giderek yere çakılmıştı."So, bye bye, Miss American PieDrove my Chevy to the leveeBut the levee was dry."Chevy olarak da bilinen Chevrolet marka araçlar Amerikan orta sınıfının simgesiydi adeta. "Leeve kelimesi, nehir kıyısını simgeliyor olabilir" ÅŸeklinde spekülasyonlar yapılıyor. Burada özellikle Mississippi Nehri'nden söz edildiÄŸi düşünülüyor. Mississippi, country ve R&B tarzlarının doÄŸup geliÅŸtiÄŸi yer. Bu iki tarz, rock'n roll'un doÄŸuÅŸuna katkıda bulunan iki tarz olarak nitelendiriliyor. Don McLean, "Leeve was dry" diyerek Mississippi Nehri'nin, baÅŸka bir ifade ile müziÄŸin kaynağının kuruduÄŸunu anlatmak istiyor olabilir diye düşünülüyor."And them good old boys were drinkin' whiskey and rye, singin':This'll be the day that I dieThis'll be the day that I die.""Rye", çavdardan yapılan bir çeÅŸit içki anlamına geliyor. Buddy Holly'nin ÅŸarkılarından biri "That'll be the Day" adını taşıyor ve içinde "That'll be the day that I die" sözü geçiyor. "Did you write the Book of Love?And do you have faith in God above.If the Bible tells you so.Do you believe in Rock & Roll?Can music save your mortal soul?""The Book of Love" The Monotones'un 1958 tarihli hit ÅŸarkılarının adı. Åžarkının bir özelliÄŸi de "gençliÄŸin dini" haline gelmesi idi. Don Cornell de "The Bible Tells Me So" adı ile bir baÅŸka ÅŸarkı yazmıştı. Don McLean de dinine baÄŸlı bir insandı. Bazıları, müziÄŸin insan ruhunu kurtarabileceÄŸine inanıyordu. Rock müzisyenlerinin bir çoÄŸu kilise korolarında söyleyerek müziÄŸe baÅŸlamışlardı. Buddy Holly, bu müzisyenlerden biriydi. Elvis'in de ilahilerden oluÅŸan bir albümü vardı. "And can you teach me how to dance real slow?Well I know that you're in love with himCause I saw you dancin in the gym.You both kicked off your shoes.Man, I dig those Rhythm & Blues."Rock'n Roll'un ilk günlerinde slow dans çok önemliydi. Ama 60'ların uyuÅŸturucu ve gitar soloları ön plana çıkınca uyuÅŸturucu kültürü unutuldu. Dans, sevgililerin birbirlerine duydukları aÅŸkı dile getirmenin bir yoluydu. Dans partnerleri bugün olduÄŸunun aksine kolay kolay deÄŸiÅŸmezdi. Dans eden çiftler "sock hop" olarak bilinen bir dansı uygularken ayakkabılarını çıkartarak dans ederlerdi. Zamanla R&B'ye dönüşen Rhythm and Blues da bir dönem, sadece siyahların dinlediÄŸi bir müzik türüydü...(Devam Edecek)K. Bileci - 25 Eylül 2000, Pazartesi Â