Efsane 50 yaşında

İlk uçuşundan bu yana yarım asır geçti. Düzenler, sınırlar değişti, teknoloji inanılmaz gelişti. Ama o hálá dimdik ayakta ve imalatta.Yıllara meydan okuyan C-130 Hercules (Herkül) askeri nakliye uçağı, Türkiye’de ise 40 yıldır hizmette. Kayseri’de, Erciyes Dağı’nın eteklerinde 222’nci Filo’da başlayan efsane aralıksız sürüyor. Dört motorlu C-130’lar önümüzdeki yıllarda yapılacak modernizasyonla, gelecekte Türk Hava Kuvvetleri’nin Airbus A400M ile birlikte ana nakliye uçağı olacak.Havacılık dünyasında 1940’ların sonunda jet teknolojisinin pervaneli motorlara uygulanmasıyla ‘turboprop’ devri başladı. Jet motor gibi türbün teknolojisiyle çalışan turboproplar sayesinde uçaklar hızlandı, taşınan yükler arttı. Soğuk Savaş’ın derinleştiği günlerde, Amerikan Hava Kuvvetleri imalatçılardan orta sınıfta, turboprop motorlu bir uçak istedi. Bu uçak, toprak pistlere inebilmeli, alçak-yüksek irtifada, her türlü hava şartında görev yapabilmeliydi. İhale çetin geçti. Lockheed ihaleye, ilk uçuşunu 23 Ağustos 1954’te yapan dört motorlu C-130A ile katıldı. İki yıl sonra Herkül tüm testleri geçti ve 219 uçaklık siparişi kazandı. A modelini önce B, daha sonra da 1962’de daha güçlü motorlu ve ek yakıt tanklı ‘E’ modeli izledi. Halen imalatta ‘J’ modeli olan uçak, 60 ülkede uçuyor.HERKÜLLER TÜRKİYE’DETürkiye’nin NATO’ya girmesiyle Hava Kuvvetleri’nde hızlı bir değişim yaşanıyordu. F-84G/F, F-86E gibi jetleri 1960’ların ilk yarısında çok daha gelişmiş F-104G, F-5A gibi ikinci nesil süpersonik jetler izleyecekti. Kıbrıs’taki sıcak günlerin sinyalleri ufuktaydı. Olası harekat planlarına göre büyük bir havadan indirme operasyonu planlanıyordu. Dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İrfan Tansel, mevcut C-47 uçaklarından daha güçlü, çok sayıda paraşütçü taşıyabilen bir uçak istedi. Çalışmalar Abdurrahman Körezlioğlu tarafından başlatıldı. Fabrikalar gezildi, test uçuşları yapıldı. Ve C-130E’nin alınmasına karar verildi. Kurulacak filoyla ilk etapta 5 C-130E alınacak, rakam ilerleyen yıllarda 16’ya kadar çıkarılacaktı. Ancak Amerikalılar dönemin bu çok gelişmiş uçağının Türkiye’de başarıyla uçacağından kuşkuluydu. Proje artık Hava Kuvvetleri için bir onur meselesiydi. O zaman sadece bir pistten oluşan ve yedek meydan statüsündeki Kayseri Erkilet’te, ‘Taktik Hava Ulaştırma Filo Komutanlığı’ kuruldu. Yarbay Körezlioğlu, üssün tek filosunun komutanıydı. Olanaklar kısıtlıydı. Birkaç barakada faaliyet başladı. Filo komutanının masası bile er yemekhanesinden getirilmişti. 1964’te uçakları almaya seçme bir ekip gönderildi: Pilotlar, Bnb. Servet Kurt, Kd.Yzb. Erol Olguner, Kd.Yzb. Adem Uzer, Kd.Yzb. Nasır Yılmaz, Seyrüsefer Subayı Bnb. Faik Tuğrul, Uçuş Makinistleri Kd.Bçvş. Cevdet Yüksel ve Kd.Bçvş. Vefa Ündücü ile Yükleme Uzmanları Bçvş. Doğan Kümüken ve Bçvş. M.Ali Başkaya, öğretmenlik kurslarını tamamladı.AMERİKA’DAN GELDİİlk uçak olan 186 kuyruk numaralı C-130, Sweart, McQuire, Gender, Lakenheath yolunu izleyerek 18 Eylül’de Ankara Etimesgut’a indi. Nihai teslimat 17 Ekim 1964’te Kayseri Erkilet’te yapıldı. Yıl sonuna kadar dört uçak daha geldi. 1965’te filo beş uçağa çıktı.Hızlı bir eğitim programı başladı. Kısa sürede öğretmen ve öğrenci pilotların inanılmaz çabasıyla, gece-gündüz durmadan uçarak tüm filonun eğitimi tamamlandı. ‘Taktik Filo harbe hazırdır’ mesajı, Orgeneral İrfan Tansel’e ve NATO’ya geçildi. Beklenenden erken gelen habere Amerikalılar inanmak istemedi. Askeri yardımlardan sorumlu Amerikalı general, ertesi gün soluğu Kayseri’de aldı. Pilotların uçuş saatleri ve eğitimlerine, Amerikalı öğretmen pilotlar ve şirket temsilcisi gözetiminde bakıldı. Sorular soruldu. Filo, tüm pilotlarıyla harbe hazırdı.1971’de Taktik Hava Ulaştırma Filo Komutanlığı’nın adı Hava Kuvvetleri’ndeki yeni yapılanmayla 222’nci Filo’ya çevrildi. Kıbrıs’ta ısınan sular, 1974’te gerçekleştirilen Barış Harekatı ile yeni bir boyut kazandı. C-130’lar, C-47 ve C-160’larla beraber harekatın ağır yükünü çekti. Herküller Kıbrıs’a 2311 paraşütçü ve 1238 ton malzeme attı. Filoya 1991-92 arasında 6 C-130B katıldı. Aynı dönemde Birleşmiş Milletler’in emrine verilen Barış Gücü’nü desteklemek üzere, Somali ve Kenya’ya C-130’lar defalarca uçtu. Bunu Bosna ve Afganistan’a yapılan seferler izledi. Filo, askeri görevlerinin yanı sıra, her türlü felakette yardım malzemelerini istenilen yere başarıyla ulaştırdı.İlk ve son komutanlarFilonun ilk komutanı Emekli Hava pilot Albay Abdurrahman Körezlioğlu, 1925 Manisa doğumlu. Pilot olmaya, Türk Kuşu’nun Kula’ya gelen uçaklarını gördüğünde karar verdi. Işıklar Askeri Lisesi’nden sonra, Kara Harp Okulu’nu 1947’de, Uçuş Okulu’nu da 1949’da bitirdi. Boyu uzun olduğu için nakliye pilotluğuna ayrıldı. İlk görev yaptığı uçak bir başka havacılık efsanesi C-47’ydi. İzmir Gaziemir Eğitim İrtibat, 221, 224 ve C-130’ların ilk filosu Taktik Hava Ulaştırma’nın komutanlıklarını yaptı. 1979’da emekli olduğunda İzmir’deki 6’ncı Müttefik Taktik Hava Kuvvet Komutanlığı’nın Kontrol Daire Başkanı’ydı. 40 yıl önceki uçuş tulumuyla poz veren Albay Körezlioğlu için, C-130’lar hálá onun çocukları... 222’nci Filo’nun şimdiki yani 21’nci komutanı ise Hava Pilot Binbaşı Sedat Kutlular. C-130’lar geldikten bir yıl sonra doğan Binbaşı Kutlular, teğmenliğinden bu yana 222’nci Filo’da uçuyor. Kendi deyimiyle ‘safkan C-130’cu’. Toplam uçuşunun 6650 saati C-130’da. Dört motorlu uçağını, gladyatörün bindiği dört at tarafından çekilen bir arabaya benzetiyor. Orman yangınlarını söndürüyor C-130’lara yangın söndürme kitinin takılmasına 1998’de karar verildi. 12 ton su veya kimyevi madde taşıyan ilk kit Amerika’dan satın alındı. Bu kit model alınarak, beş adet yangın söndürme kiti Kayseri’deki 2’nci Hava İkmal Bakım Merkezi’nde imal edildi. Halen altı C-130B, gerektiğinde iki saat içinde yangın uçağı haline getirilebiliyor. İlk önemli sınav, 17 Ağustos 1999’daki depremle başlayan Tüpraş yangınıydı. Filo her yıl, 1 Temmuz-30 Eylül arasında ağırlıklı Antalya bölgesinde görev yapıyor. C-130, 12 ton kapasitesiyle iniş-kalkış ve dolum dahil, 15 dakikada bir söndürme harekatı yapabiliyor. Bu görevlerde, Orman Bakanlığı tarafından sadece ‘reterdant’ olarak adlandırılan söndürücü madde sağlanıyor. Geriye kalan uçuş maliyetlerini ise Hava Kuvvetleri karşılıyor. Geçtiğimiz yaz sezonu, C-130’lar 181 saat uçtu. Söndürme görevlerinde 887.750 kg su ve 181.550 kg reterdant atıldı.TEKNİK ÖZELLİKLERKanat Açıklığı: 44 metreUzunluk: 33 metreYükseklik: 13 metreMaksimum Kalkış Ağırlığı: 70 tonKapasite: 92 yolcu, 64 paraşütçü veya 73 yaralıMenzil: 6410 kmSeyir Hızı: 555 km/saatTolga ÖZBEKİkinci pilot hasta mı?C-130’ların ilk filo komutanı Emekli Albay Abdurrahman Körezlioğlu’nun unutamadığı anılarının başında VIP uçuşları geliyor. Teğmenliğinden itibaren sayısız VIP uçuşuna tanık oldu. Cumhurbaşkanlarını, başbakanları, kuvvet komutanlarını dünyanın dört bir tarafına taşıdı. C-130, dönemin en büyük ve uzun menzilli uçağı olduğu için, sivil-asker devlet erkanının birçok seyahati bu uçakla gerçekleştiriliyor-du. Bunlardan biri dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’di: ‘Uçuşa çok meraklıydı. Kalkıştan sonra kokpite gelirdi. Uçuş makinistini yerinden kaldırırdı. Eline L-15 uçuş haritasını alır, nerede olduğumuzu, hangi irtifa ve süratte uçtuğumuzu sorardı. Bir gün yine birlikte uçuyorduk Rahmetli Adem Uzer ikinci pilottumdu. Uzer’in tiki vardı. Sürekli omzunu geriye atıp duruyordu. Bu, Gürsel’in o kadar dikkatini çekti ki bana ‘Ademoğlumuzun nesi var?’ diye sordu. Heyecanlanmaması için ‘Sağlığı gayet iyi efendim’ dedim. Aradan bir süre geçti. Uzer’in tiki devam ediyordu. Cumhurbaşkanı bu sefer kolumu sertçe çekti, kulaklığıma eğildi ‘Körezlioğlu, bu çocuk oynayıp duruyor, bir şeyi var’ dedi. Adem Uzer’e çaktırmadan ‘Tiki var efendim’ dedim. Bir kahkaha patlattı. ‘Söylesene be kaptan, ben de saatlerdir merak edip duruyorum’ dedi. Adem Uzer çok iyi bir pilottu. Emekli oldu, havacılıktan kopamadı. Onu 2000 yılında Ankara Güdül’de bir uçak kazasında kaybettik.’Modernize edilecekÖnümüzdeki yıllarda C-130’lar modernize edilecek. Kokpit tamamen ‘glass cockpit’ olarak adlandırılan özel ekranlara sahip olacak. Yeni nesil avionikler ve seyrüsefer sistemleri takılacak.12’nci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanı Tuğgeneral Hüseyin Belpınar da bir C-130 pilotu. Belpınar Paşa TAI, Aselsan, Havelsan gibi Türk şirketleri tarafından yapılacak modernizasyonla, uçağın hizmet ömrünün en az 20-25 yıl uzayacağına inanıyor. Gelecek yıllarda C-160 Transall’ların emekli olmasıyla Hava Kuvvetleri’nin nakliye gücü kısa menzilde CN-235, orta ve uzun menzilde ise C-130’un yanı sıra TAI’nin tasarım ve imalatına ortak olduğu Airbus A400M’lerden oluşacak.