Editör

Arı üzerine sorularMerhaba Hürriyet Bilim,Ä°lk önce gazetenizin uzun süredir yayınlanan bu eki için teÅŸekkür ediyorum ve hemen sorularıma geçiyorum. Sorular arılar hakkında, onlar gerçekten çok garip yaratıklar. Arıların üreme ÅŸekline (partenogenez) göre döllenmiÅŸ (2n) kromozomlu yumurtadan kraliçe arı ve diÅŸi arılar oluÅŸuyor ve daha sonra bunlar beslenme biçimlerine göre 2’ye ayrılıyorlar. Arı sütü ile beslenenler kraliçe arı oluyor. Benim merak ettiÄŸimde hangisinin arı sütü ile besleneceÄŸine sonuçta kraliçe arı olacağına nasıl karar veriyorlar?Ayrıca geriye kalan diÅŸi arılar biyoloji kitabımdaki ÅŸemada, işçi arılar olarak da adlandırılıyorlar. Bu durumda işçi arılar sadece diÅŸiler mi, eÄŸer böyleyse erkek arıların kovandaki görevi nedir?Son sorum; (n) kromozomlu yumurta hücresi döllenmeden sadece mitoz geçirerek erkek arıyı oluÅŸturuyor. Mitoz bölünme ile bir hücreden oluÅŸan hücrelerin kalıtsal yapısı birbirleriyle ve ana hücre ile aynı deÄŸil miydi? Buna göre aynı özellikteki iki hücrenin bir tanesi yumurta hücresi olurken bir tanesi geliÅŸerek nasıl erkek arıyı oluÅŸturuyor? Bu durumda erkek arının ihtiyacı olan spermlerinde nereden geldiÄŸini merak ediyorum. TeÅŸekkür ederim... Deniz Tapkan /EskiÅŸehirdeniz@deniztapkan.comwww.deniztapkan.comBÄ°LÄ°M’den not: Okurumuzun sorusu uzmanlarımızın yanıtını bekliyor...Gençleri yarışmaya davetGençleri, Türkiye’nin ihtiyaçlarına yönelik olarak deÄŸer ve fayda yaratan projeler üretmeye davet eden Intel bu amaçla, Intel¨ Gelecek için Teknoloji yarışmasını baÅŸlatıyor. Öğrenciler, geliÅŸtirecekleri yeni ve yaratıcı bilgisayar mimarisi tasarımları, kullanım modelleri, uygulamalar, oyunlar ya da mobil yaÅŸamı bir adım ileriye götürecek projeler ile yarışmaya katılacak ve geleceÄŸin teknolojilerine ışık tutacak. Intel’in dünya çapında yürüttüğü en büyük eÄŸitim projesi olan Intel Gelecek için EÄŸitim’le Türkiye’de baÅŸlattıkları eÄŸitim projeleri teknoloji ile eÄŸitimi birbirlerine entegre etmek amacını taşıyor. 40’tan fazla ülkede uygulanan proje ‘GeleceÄŸin teknolojisine hayal gücünle yön ver’ sloganıyla üniversite öğrencilerinin içlerindeki yaratıcılığı ortaya çıkarmak ve kariyerlerine yön vermek için bir fırsat sunuyor. Finalistler arasına giren ve çalışma kriterlerine sahip olan bir kiÅŸi, Ä°ngiltere’de Intel Uygulama ve Dizayn Merkezi’nde (Application Design Center) 1 yıl çalışma ÅŸansına sahip olacak. TÃœBÄ°TAK bu yarışmanın gerçekleÅŸmesi için destek veriyor.Ä°lk defa Türkiye’de uygulanan projenin Intel, OrtadoÄŸu, Türkiye ve Afrika bölgesinde bulunan üniversite öğrencilerine de ulaÅŸtırılması ve sürekliliÄŸi planlanıyor. Intel, 10 finaliste projelerini sunabilecekleri hale getirmeleri için maddi bir destek de saÄŸlayacak. Projesi ilk üçe giren öğrenciler ise Cisco Systems ve Keysmart tarafından verilecek olan Intel Pentium 4 ve Centrino teknolojili yüksek konfigürasyonlu dizüstü ve masaüstü bilgisayarlara sahip olacak. Öğrenciler www.tubitak.gov.tr/bayg/gelecekicin sitesinden katılım koÅŸullarını öğrenebilecek ve baÅŸvuru yapabilecek. 30 Haziran tarihine kadar TÃœBÄ°TAK’a ulaÅŸan projeleri, 4 akademisyenden ve Intel’in 3 teknoloji birimi müdüründen oluÅŸan seçici kurul deÄŸerlendirecek ve komite finale kalan 10 projeyi belirleyecek. Ãœniversite konferanslarıÇukurova Ãœniversitesi ve Türkiye Bilimler Akademisi iÅŸbirliÄŸi ile düzenlenen ‘Üniversite Konferansları’ Ocak - Haziran 2005 tarihleri arasında Çukurova Ãœniversitesi’nde yapılacaktır. Konferanslara konuÅŸmacı olarak 10 TÃœBA asil üyesi katılacaktır. Çukurova Ãœniversitesi Mithat Özsan Amfisinde düzenlenecek olan konferans programıProf. Dr. Yücel YILMAZ (Yer Bilimleri): DoÄŸa Güçlerinin Batı Anadolu Antik Kentlerinin Yok Edilmesindeki Rolü; Milet, Efes ve Truva ÖrneÄŸi, 14 Ocak 2005Prof. Dr. Hasan YAZICI (Tıp): Ä°laçlar ve Yan Etkileri, 14 Åžubat 2005Prof. Dr. Mehmet ÖZDOÄžAN (Arkeoloji): KüreselleÅŸme ve Yerel Kimlik Arayışlarında Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji, 28 Åžubat 2005Prof. Dr. Åževket PAMUK (Ekonomi): Osmanlı’dan Avrupa’ya Türkiye Ekonomisinin 200 Yılı, 7 Mart 2005Prof. Dr. Emin KANSU (Tıp): Günümüzde Kök Hücre AraÅŸtırmaları: Hastalara Kullanıma Hazır mıyız?, 28 Mart 2005Prof. Dr. Aslıhan TOLUN (Moleküler Biyoloji): Ä°nsan Genomu Projesi ve Sonrası, 11 Nisan 2005Prof. Dr. Ali ALPAR (Astrofizik): Popüler Bilim, 25 Nisan 2005Prof. Dr. Hamit FÄ°ÅžEK (Psikoloji): Ãœcret Dağılımları ve Haklılık Yapıları: Türk ve Amerikan Toplumları Arasında Bir KarşılaÅŸtırma, 9 Mayıs 2005Prof. Dr. Tosun TERZÄ°OÄžLU (Matematik): Babamın ArkadaÅŸları, 23 Mayıs 2005Prof. Dr. Metin BALCI (Kimya): Türkiye’nin Bilim Potansiyeli, 6 Haziran 2005Dedektif bürolarıGeçmiÅŸi öğrenmek... Ä°ÅŸte bilimin asla vazgeçemeyeceÄŸi büyük tutkusu.Ama her alanda, her konuda.GeçmiÅŸ ve bilim deyince akla ilk gelen herhalde arkeolojidir. Arkeoloji eski uygarlıkların izini sürer. Ama bütün bilimlerin, bütün disiplinlerin ‘arkeolojik’ yanı vardır. Ve hepsi geçmiÅŸine arkeolojik bir yolculuk yaparak, kendini yeniden ve tam olarak yapılandırma uÄŸraşısı verir.ÖrneÄŸin bu sayımızda merakla okuyacağınızı düşündüğümüz ‘yeryüzünde ilk canlı acaba nasıl bir ÅŸeydi’yi araÅŸtıran makale, canlıların geçmiÅŸini merak eden bilim adamlarının çalışmalarını ve bulgularını konu ediniyor.Biyologlar, evrim bilimciler, genetikçiler, canlıların, geçmiÅŸ izlerini taşıyan genetik dizgelerini bularak, bunları bütün canlıların genetiÄŸinde araÅŸtırarak ve ortak yönlerini ortaya çıkartarak, bir ‘ilk canlı fotoÄŸrafı’ resmetme peÅŸindeler. Vardıkları sonuç ilginç: ilk canlı (ve bütün canlıların ortak atası) süngere benziyordu!Bu açıdan bütün bilimlerde müthiÅŸ donanımlı ‘dedektiflik büroları’ oluÅŸmuÅŸ durumdadır.Bu ‘bürolarda’ çalışan bilimciler, hemen her izi dosyalayarak ve bütün izlerin peÅŸinden giderek, geçmiÅŸin fotoÄŸrafını doÄŸruya yakın oluÅŸturmaya çalışır.Bu dedektifler sadece kendi alanlarıyla sınırlı kalmazlar.KomÅŸu bilimlerden de sık sık yardım alırlar.Ä°ÅŸin içine fiziÄŸi, kimyayı katarlar. Ä°statistikçiler bir kapıdan girerken, bitkibilimciler diÄŸer kapıdan çıkmaktadır.Bir kazı yerinde bulunmuÅŸtum.Arkeologlar ve öğrenciler, fırçalar ve küçük keskilerle kazı alanında bulunan hücre biçimindeki evlerin içlerinde minicik ÅŸeyleri bile ‘yakalamaya’ çalışırken, biraz ötede bir baÅŸkası elekle toprak eliyordu.Sordum, tarihöncesi dönemlerden bugüne izleri kalan bitkileri arayıp bulan ve özelliklerini ortaya çıkartan Hollandalı bir bitkibilimci dedektifti!BulduÄŸu tohumları, bitki artıklarını çevredeki bitki örtüsü ile kıyaslıyor, insanların neler yiyip içtiÄŸini anlamaya, 10 bin yıl önceki hayatın fotoÄŸrafındaki eksik bir parçayı, kendi uzmanlığıyla tamamlamaya çalışıyordu!GeçmiÅŸi anlamadan, bilimin bilim olması mümkün olamıyor.EditörÂ