Economist dergisinden Ayasofya yorumu

Dergi 5 Temmuz'da Trabzon Müftüsünün, Ramazan ayının ilk cuma namazını Ayasofya'da kıldırdığını söylüyor ve şöyle devam ediyor; "Namaz, İstanbul'u Bizanslıların elinden 1453'te çekip alan Osmanlı Sultanı İkinci Mehmet'in Karadeniz'deki bu antik Yunan liman kentini 1462'deki fethinin sembolik bir yeniden canlandırmasıydı. İkinci Mehmet, zaferini İstanbul'undaki Aya Sofya katedralini camiye dönüştürerek kutlamıştı."

AYASOFYA'DA 52 YIL SONRA CUMA NAMAZI KILINDI

Trabzon'daki Ayasofya'nın İstanbul'daki benzerinden daha küçük olduğunu belirten dergi, yine de deniz kenarındaki muhteşem yapıda göz kamaştırıcı duvar resimleri bulunduğunu ve Bizans mimarisinin en güzel örneklerinden biri olarak kabul edildiğini belirtiyor.

Economist, diğer Hıristiyan eserlerinde olduğu gibi, Trabzon'daki Ayasofya'nın da laikler ve İslamcılar arasındaki mücadelenin bir sembolü haline geldiğini söylüyor.

“İSLAMCILAR KAZANDI”
Dergi 16'ıncı yüzyılda camiye dönüştürülen yapının, daha sonra başka şekillerde kullanılmasının ardından 1964'te müzeye dönüştürüldüğünü hatırlatıyor. Yazı, "Ama yerel bir mahkeme, Türkiye'nin tarihi camilerinden sorumlu kamu kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Ayasofya'nın kuruma ait olduğu ve Kültür Bakanlığı tarafından yasadışı bir şekilde işgal edildiği iddiasını kabul edince, 2013'te İslamcılar son raundu kazanmış oldu. Karar, aşırı milliyetçi görüşleri nedeniyle kötü bir şöhrete sahip olan kentte şaşırtıcı bir tepki yarattı. Yerel bir tarihçi, 'Mesele Hıristiyan geçmişi silip, Osmanlıcılığı canlandırmak' diyor. Mahallenin muhtarı Zeki Bakar da, 'Trabzon'da yeterli sayıda camii var. Yarısı da boş. Ne gerek var?' diye ekliyor. Ayasofya'nın camiye dönüştürülmesine karşı bir dava da açıldı. Ama yine de, ılımlı İslamcı AKP hükümeti dönüşümü Ramazan'a yetiştirdi. Yerdeki zarif mozaiklerin üstü kırmızı bir halıyla kapatıldı. Orta kubbenin altındaki perdeler ve çadırlar ibadet eden Müslümanları 'günah' baba, oğul ve kutsal ruh resimlerinden koruyor. Bir zamanlar antik heykellerle dolu olan yeşil bahçeye, abdest alınması için plastik tabureler ve parlak çelik musluklar konuldu” şeklinde devam ediyor.

İSTANBUL’DAKİ AYASOFYA KAYGILARI ABARTILI
Economist, Vakıflar Genel Müdürlüğü Bölge Başkanı Mazhar Yıldırımhan'ın, şikayetleri “propaganda” diyerek umursamadığını belirtiyor. Ancak uzmanlara göre bu dönüşümün trajik olduğu ve kaçınılmaz olarak yapıya zarar vereceği vurgulanıyor. Courtauld Sanat Enstitüsü'nden Antony Eastmond'ın, “İznik'teki Ayasofya'nın kaderini yakından takip edecek gibi görünüyor” dediği belirtiliyor.

Dergi tüm bunların İstanbul'daki Ayasofya'nın “sırada” olduğu kaygılarını körüklediğini vurguluyor. Yazı şöyle sona eriyor:
“Bu kaygılar abartılı. Restorasyon çalışmaları AKP'nin on yıllık iktidarında devam etti ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan yapının kaderiyle ilgili kaygıları reddetti. Ama yine de Yıldırımhan bu dönüşüm arzusunu da saklamıyor ve çok sayıda Müslüman'ın da bu arzuyu paylaştığını söylüyor. Yıldırımhan, ‘Sultan böyle buyurmuştu. Bizde bütün kayıtları var’ diyor.”