Ecevit’in ilk köykenti için için ağlıyor
Güncelleme Tarihi:
Faruk BİLDİRİCİ
Oluşturulma Tarihi: Aralık 09, 2001 01:47
Taşkesti, Başbakan Bülent Ecevit'in 23 yıl önce Bolu'da ‘‘Köykent projesi’’ni başlattığı köy. Artık köy olmaktan çıkmış, belde haline gelmiş. Taşkestililer yarım kalan proje dururken, Çavdar (Mesudiye/Ordu) ve Has'da (Erzurum) yeni baştan ‘‘köykent’’ kurma girişimine şaşırmışlar. ‘‘Neden önce bizim projeyi bitirmiyor’’ sorusuna yanıt arıyorlar.
Bir yandan da vefa gösterip, ilk girişimleri takdirle hatırlıyorlar. Proje başlatılırken köyde muhtar olan Saip Özveren, bugün 75 yaşında. ‘‘Köykent’’ projesiyle ilgili tartışmalarda Ecevit'e arka çıkıyor. DSP Belde Başkanı Yusuf Yıldız da hálá umutlu. Esnaf Siyami Çalışkan yarım kalan Taşkesti dururken Ecevit'in projeyi Mesudiye'de yeniden başlatmasını anlayamadığını söylüyor: ‘‘Biz başbakanımızın, yarım kalan projemizi bitirmesini istiyoruz. Biz vefa borcumuzu ödemek için hálá Ecevit'e oy veriyoruz.’’ Bolu yöresinin ilk kadın belediye başkanı olan Fevziye Ertuğrul da aynı görüşte. ‘‘Köykent, bize çok yararlı oldu. İnkar etmemek lazım. Ama Ecevit'in başladığı projeyi bitirmesi iyi olur’’ diyor. Başkanın sözlerine inşaat mühendisi oğlu Serkan Ertuğrul karşı çıkıyor, çünkü ‘‘Köykent projesinin hayali olduğuna’ inanıyor: ‘‘Üç senede Mesudiye yapıldı. Bütün köylere uygulanabilmesi 500 seneyi bulur. Şu anda Türkiye'nin ihtiyacı köykent değil, sanayinin gelişmesi. Köykent çok iyi olabilir ama bununla bir yere gidemeyiz.’’
1978 yazında Taşkesti'ye gelen helikopter, köylüleri heyecanlandırdı. Aslında köylülerin hiçbiri helikopterle gelip köyün etrafında gezinenleri görememişti. Ama daha helikopterin havalanmasının ardından bir fısıltı kulaktan kulağa yayıldı; ‘‘Başbakan Bülent Ecevit gelmiş, burada köy-kent yapacakmış.’’
Taşkesti, işi gücü bıraktı. ‘‘Köykent de ne ola?’’ sorusunun peşine düştü. Ecevit'in, CHP'nin 1969 seçim bildirgesine koyduğu, yıllarca seçim meydanlarında anlatıp durduğu ‘‘köykent’’, Bolu'nun Mudurnu ilçesine bağlı Taşkesti köyünde hiç duyulmamıştı o güne değin.
Hafiften bir panik dalgası da yükselmedi değil:‘‘Gariban orman köylüsünü buradan çıkarıp başka bir yerde toplayacaklar.’’ Yörenin kimi ileri gelenleri de paniği körüklediler; ‘‘Yarın orman işçiliğimize de engel olurlar.’’
Neyse ki, kısa sürede Ankara'dan bürokratlar gelip, ‘‘Buraya fabrika yapılacak, Ziraat Bankası gelecek. Köyünüz kalkınacak’’ dediler. Taşkesti'nin ‘‘Türkiye'nin ilk köykenti’’ olması kararını Orman Bakanlığı'nın önerisi üzerine Ecevit'in verdiğini anlattılar.
ÇABUK İKNA OLDULAR
Taşkestililer; ezelden CHP'liydi. Çoğunluğu Ecevit hayranıydı. O nedenle çabuk ikna oldular. Tartışmada denge kısa zamanda köykentten yana döndü. Civar köylerin Adalet Partilileri bile susmak zorunda kaldılar.
Öncelikle Taşkesti ve civarındaki 19 köyün kooperatiflerinin birleştirilmesi gerekiyordu. Muhtar Saip Özveren, öbür köylerin muhtarlarını topladı, yaklaşık 1100 üyeli Taşkesti ve Çevre Orman Köylerini Kalkındırma Kooperatifi kuruldu. Kereste fabrikası için yer belirlendi.
Ecevit'in geleceği 30 Eylül günü, köy bayram yerine döndü. Dağ taş insan doldu o gün. Başbakanı karşılamak üzere köprüye giden köylüler, yol üzerindeki bira şişeleri kırıklarıyla karşılaştılar. Konvoyun geçmesini istemeyenlerin elinden bu kadarı gelmişti anlaşılan.
ÇEHRESİ DEĞİŞTİ
Konvoy gelene kadar tek tek elleriyle temizlediler cam parçalarını. Başbakan Ecevit, önce Kereste fabrikasının temelini attı, sonra da Ziraat Bankası Şubesi'nin açılışını yaptı. Törendeki konuşmasında ‘‘Köykent projesini’’ anlattı: Köykentle köyler değil, köylülerin gücü birleşecektir. Yeni köykentler oluştukça şehre göçmeye gerek kalmayacak...
Taşkesti'nin seçilmesinin nedeni de buydu. 19 köyün ekonomik ve coğrafi merkezi olan Taşkesti, ‘‘ekonomik cazibe merkezi’’ haline gelecek, 20 köy hep birlikte kalkınacaktı! Amaç, köylünün kendi kentini yaratmasıydı.
‘‘Köykent uygulaması kısa sürede dalga dalga bütün yurda yayılacaktır’’ diyen Ecevit, görevlilere ‘‘Köyde elektrik var mı?’’ diye sordu. ‘‘Ormanın jeneratörü günde birkaç saat elektrik verebiliyor. O da bütün evlere yetmiyor’’ yanıtı aldı. Köylülere, bu sorunu da çözme sözü verdi.
Çok geçmedi; Taşkesti ve çevresinin çehresi değişti. Bir aya kalmadı, elektrik geldi. Kereste fabrikasının binası hızla yükselirken, bir de yem fabrikasının temeli atıldı. Sağlık Ocağı, Pratik Sanat Okulu, Zirai Donatım Kurumu, Halk Eğitim Müdürlüğü faaliyete geçti.
Ancak 12 Kasım 1979'da Ecevit hükümetinin yıkılıp yerine Demirel hükümetinin kurulduğu Taşkesti'de anında hissedildi. İktidar, Taşkesti'yi cezalandırdı. İş makinaları hemen o akşam geri çekildi. Taşkesti, o günden itibaren projesinin ilk merkezi olmanın sıkıntısını çekti.
ZARAR EDEN FABRİKALAR
Kaplıca turizmine yönelik ulaşım ve tesisler, yem fabrikasına paketleme tesisleri yapılamadı. Pratik Sanat Okulu ve Halk Eğitim Müdürlüğü ellerinden alındı. Hizmetler aksamaya başladı. En büyük kazançları, 1986'da faaliyete geçen Orman Ürünleri Fabrikası ve ondan bir yıl kadar sonra yapımı biten Yem Fabrikası oldu ama devamı gelemedi: Orman Ürünleri Fabrikası geriledi. Sürekli zarar eden Yem Fabrikası sonunda satıldı. Mudurnu Tavukçuluk aldı fabrikayı, ama o da kriz sırasında batınca fabrika öyle kalakaldı. Üstelik ortaklar, paralarını da alamadılar.
Ecevit, yeniden başbakan olduğunda Taşkesti, artık köy olmaktan çıkmış, ‘‘belde’’ haline gelmişti. Nüfusu 2933'e çıkmış, 12 yıl önce belediye kurulmuştu. Ama Taşkesti ve çevresindeki köylerin toplam nüfusu 23 yıl öncesine göre azalmıştı. Uygulanamayan proje, köyden kente göçü önleyememişti.
Herşeye rağmen hálá Ecevit hayranı olan Taşkestililer, Ecevit'in yarım kalan projeyi devam ettireceğinden umutlandılar. Ecevit'in yeni iktidarının onlara en büyük faydası ‘‘Çok Programlı Lise’’ açılması oldu. Buna karşın Jandarma Karakolu, depremin karakol binasına hasar verdiği gerekçesiyle kapatıldı.
ESKİ MUHTAR HASTA YATAĞINDA
Proje başlatılırken köyde muhtar olan Saip Özveren, bugün 75 yaşında. Hasta yatağındayken bile Ecevit'in köye gelip projeyi başlattığı günden sözederken heyecanlanıp canlanıyor.
BELEDİYE ZORDA, FABRİKA ESKİDİ
Taşkesti'nin yeni kurulan belediyesi, frefabrik bir binada hizmet veriyor. Belediye, maaş ödemekte zorlanıyor. Fevziye Ertuğrul, Bolu yöresinin ilk kadın belediye başkanı.
Temelini Ecevit'in attığı Orman Ürünleri Fabrikası düşük kapasiteyle çalışıyor. Fabrikanın teknolojisinin eskidiğini söylüyor Müdür Metin Saruhan.
Ecevit, devreye girip Taşkesti'deki Ziraat Bankası'nın kapatılmasını engelledi. Ama 23 yıl önceki projesine desteği bu kadar oldu. İlçe olma isteklerine sıcak bakmadı.
1978 yazında Taşkesti'ye gelen helikopter, köylüleri heyecanlandırdı. Aslında köylülerin hiçbiri helikopterle gelip köyün etrafında gezinenleri görememişti. Ama daha helikopterin havalanmasının ardından bir fısıltı kulaktan kulağa yayıldı; ‘‘Başbakan Bülent Ecevit gelmiş, burada köy-kent yapacakmış.’’
Taşkesti, işi gücü bıraktı. ‘‘Köykent de ne ola?’’ sorusunun peşine düştü. Ecevit'in, CHP'nin 1969 seçim bildirgesine koyduğu, yıllarca seçim meydanlarında anlatıp durduğu ‘‘köykent’’, Bolu'nun Mudurnu ilçesine bağlı Taşkesti köyünde hiç duyulmamıştı o güne değin.
Hafiften bir panik dalgası da yükselmedi değil:‘‘Gariban orman köylüsünü buradan çıkarıp başka bir yerde toplayacaklar.’’ Yörenin kimi ileri gelenleri de paniği körüklediler; ‘‘Yarın orman işçiliğimize de engel olurlar.’’
Neyse ki, kısa sürede Ankara'dan bürokratlar gelip, ‘‘Buraya fabrika yapılacak, Ziraat Bankası gelecek. Köyünüz kalkınacak’’ dediler. Taşkesti'nin ‘‘Türkiye'nin ilk köykenti’’ olması kararını Orman Bakanlığı'nın önerisi üzerine Ecevit'in verdiğini anlattılar.
ÇABUK İKNA OLDULAR
Taşkestililer; ezelden CHP'liydi. Çoğunluğu Ecevit hayranıydı. O nedenle çabuk ikna oldular. Tartışmada denge kısa zamanda köykentten yana döndü. Civar köylerin Adalet Partilileri bile susmak zorunda kaldılar.
Öncelikle Taşkesti ve civarındaki 19 köyün kooperatiflerinin birleştirilmesi gerekiyordu. Muhtar Saip Özveren, öbür köylerin muhtarlarını topladı, yaklaşık 1100 üyeli Taşkesti ve Çevre Orman Köylerini Kalkındırma Kooperatifi kuruldu. Kereste fabrikası için yer belirlendi.
Ecevit'in geleceği 30 Eylül günü, köy bayram yerine döndü. Dağ taş insan doldu o gün. Başbakanı karşılamak üzere köprüye giden köylüler, yol üzerindeki bira şişeleri kırıklarıyla karşılaştılar. Konvoyun geçmesini istemeyenlerin elinden bu kadarı gelmişti anlaşılan.
ÇEHRESİ DEĞİŞTİ
Konvoy gelene kadar tek tek elleriyle temizlediler cam parçalarını. Başbakan Ecevit, önce Kereste fabrikasının temelini attı, sonra da Ziraat Bankası Şubesi'nin açılışını yaptı. Törendeki konuşmasında ‘‘Köykent projesini’’ anlattı: Köykentle köyler değil, köylülerin gücü birleşecektir. Yeni köykentler oluştukça şehre göçmeye gerek kalmayacak...
Taşkesti'nin seçilmesinin nedeni de buydu. 19 köyün ekonomik ve coğrafi merkezi olan Taşkesti, ‘‘ekonomik cazibe merkezi’’ haline gelecek, 20 köy hep birlikte kalkınacaktı! Amaç, köylünün kendi kentini yaratmasıydı.
‘‘Köykent uygulaması kısa sürede dalga dalga bütün yurda yayılacaktır’’ diyen Ecevit, görevlilere ‘‘Köyde elektrik var mı?’’ diye sordu. ‘‘Ormanın jeneratörü günde birkaç saat elektrik verebiliyor. O da bütün evlere yetmiyor’’ yanıtı aldı. Köylülere, bu sorunu da çözme sözü verdi.
Çok geçmedi; Taşkesti ve çevresinin çehresi değişti. Bir aya kalmadı, elektrik geldi. Kereste fabrikasının binası hızla yükselirken, bir de yem fabrikasının temeli atıldı. Sağlık Ocağı, Pratik Sanat Okulu, Zirai Donatım Kurumu, Halk Eğitim Müdürlüğü faaliyete geçti.
Ancak 12 Kasım 1979'da Ecevit hükümetinin yıkılıp yerine Demirel hükümetinin kurulduğu Taşkesti'de anında hissedildi. İktidar, Taşkesti'yi cezalandırdı. İş makinaları hemen o akşam geri çekildi. Taşkesti, o günden itibaren projesinin ilk merkezi olmanın sıkıntısını çekti.
ZARAR EDEN FABRİKALAR
Kaplıca turizmine yönelik ulaşım ve tesisler, yem fabrikasına paketleme tesisleri yapılamadı. Pratik Sanat Okulu ve Halk Eğitim Müdürlüğü ellerinden alındı. Hizmetler aksamaya başladı. En büyük kazançları, 1986'da faaliyete geçen Orman Ürünleri Fabrikası ve ondan bir yıl kadar sonra yapımı biten Yem Fabrikası oldu ama devamı gelemedi: Orman Ürünleri Fabrikası geriledi. Sürekli zarar eden Yem Fabrikası sonunda satıldı. Mudurnu Tavukçuluk aldı fabrikayı, ama o da kriz sırasında batınca fabrika öyle kalakaldı. Üstelik ortaklar, paralarını da alamadılar.
Ecevit, yeniden başbakan olduğunda Taşkesti, artık köy olmaktan çıkmış, ‘‘belde’’ haline gelmişti. Nüfusu 2933'e çıkmış, 12 yıl önce belediye kurulmuştu. Ama Taşkesti ve çevresindeki köylerin toplam nüfusu 23 yıl öncesine göre azalmıştı. Uygulanamayan proje, köyden kente göçü önleyememişti.
Herşeye rağmen hálá Ecevit hayranı olan Taşkestililer, Ecevit'in yarım kalan projeyi devam ettireceğinden umutlandılar. Ecevit'in yeni iktidarının onlara en büyük faydası ‘‘Çok Programlı Lise’’ açılması oldu. Buna karşın Jandarma Karakolu, depremin karakol binasına hasar verdiği gerekçesiyle kapatıldı.
ESKİ MUHTAR HASTA YATAĞINDA
Proje başlatılırken köyde muhtar olan Saip Özveren, bugün 75 yaşında. Hasta yatağındayken bile Ecevit'in köye gelip projeyi başlattığı günden sözederken heyecanlanıp canlanıyor.
BELEDİYE ZORDA, FABRİKA ESKİDİ
Taşkesti'nin yeni kurulan belediyesi, frefabrik bir binada hizmet veriyor. Belediye, maaş ödemekte zorlanıyor. Fevziye Ertuğrul, Bolu yöresinin ilk kadın belediye başkanı.
Temelini Ecevit'in attığı Orman Ürünleri Fabrikası düşük kapasiteyle çalışıyor. Fabrikanın teknolojisinin eskidiğini söylüyor Müdür Metin Saruhan.
Ecevit, devreye girip Taşkesti'deki Ziraat Bankası'nın kapatılmasını engelledi. Ama 23 yıl önceki projesine desteği bu kadar oldu. İlçe olma isteklerine sıcak bakmadı.