Ebufez Elçibey kimdir? Vefatının 20. yılında unutulmadı

Ebufez Elçibey, Azerbaycan'nın bağımsızlık mücadelesinin öncüleri arasında yer alıyor. Sadece ülkesinde değil, başta Türkiye olmak üzere tüm Türk dünyasında saygıyla hatırlanıyor. 

Elçibey, hayatının ülkesinin bağımsızlığı ve Türk dünyasında birliğin sağlanmasına adayan bir lider ve bilge kişilik olarak gönüllerde taht kurdu.

24 Haziran 1938'de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Ordubad ilinin Keleki köyünde doğan Elçibey, ilkokul ve liseyi Nahçıvan'da okudu, 1957'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Bilimler Fakültesi Arap Filolojisi Bölümünü kazandı. Mezun olduktan sonra Mısır'a gönderildi ve orada 1963-1964 yıllarında tercüman olarak görev yaptı.

Mezun olduğu üniversitede akademik kariyerini sürdürmek amacıyla 1965'te ülkesine dönen Elçibey, 1969'da "Tolunoğulları devleti (868-905)" konulu doktora tezi yazdı. Elçibey, 1968-1975 yıllarında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Tarihi Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Öğretim görevlisi olarak çalıştığı dönemde öğrencilerine Türkçülük ve bağımsızlık duygusu aşılamaya çalışan Elçibey'in faaliyetleri Devlet Güvenlik Servisinin (KGB) dikkatinden kaçmadı ve gözaltına alındı. 1975'te Sovyetler Birliği karşıtı propoganda yapmak suçundan tutuklandı. Bir yıl 7 ay siyasi tutuklu olarak hapis hayatı yaşadı ve taş ocakları gibi ağır işlerde çalıştırıldı.

Elçibey, hapisten çıktıktan sonra Azerbaycan Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsünde araştırma görevlisi olarak faaliyetini sürdürdü.

1988'de Azerbaycan'da Sovyetler Birliği karşıtı halk hareketi başladı ve Elçibey bu hareketin önderleri arasında yer aldı. Halk hareketi 1989'da Azerbaycan Halk Cephesi (AHC) ismi altında kurumsallaştı ve Elçibey AHC başkanı oldu.

7 Haziran 1992'de yapılan seçimlere AHC adayı olarak katılan Elçibey yüzde 60,9 oyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçildi.

Sovyet Rus ordusunu Azerbaycan'dan çıkardı

Elçibey, seçildikten hemen sonra milli devlet kurma yolunda adımlar attı ve Sovyet Rus ordusunu Azerbaycan'dan çıkararak milli ordu kurdu.

Ülkenin milli parasını bastırarak Sovyet paralarını devreden çıkarttı. Elçibey'in cumhurbaşkanlığı döneminde Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçildi.

Üniversiteye giriş sınavlarında test yöntemi uygulanmaya başlanması Elçibey'in gerçekleştirdiği en önemli reformlar arasında gösteriliyor.

İlk yurt dışı ziyaretini Türkiye'ye gerçekleştirdi

Ebulfez Elçibey, cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye ile yakınlaşmayı Azerbaycan dış politikasının önceliği haline getirdi.

Cumhurbaşkanı seçildikten sonra ilk yurt dışı ziyaretini 24-27 Haziran 1992'de Türkiye'ye gerçekleştiren Elçibey, TBMM'de yaptığı konuşmada, takip ettiği yolun "Mustafa Kemal'in yolu" olduğunu vurguladı.

Anıtkabir'e gerçekleştirdiği ziyarette de hatıra defterine, "Ey büyük Türk, büyük komutan. Sizi ziyaret etmekle kendim ve milletim adına onur duydum. Senin askerin Elçibey" ifadelerini yazdı.

Elçibey'in cumhurbaşkanlığı, Ermenistan'ın Dağlık Karabağ'a gerçekleştirdiği saldırılar ve iç karışıklıklar nedeniyle uzun sürmedi.

Haziran 1993'te Albay Suret Hüseynov'un Gence'de isyan çıkarması üzerine ülkede iç savaş tehlikesi doğdu ve Elçibey bu durumu önlemek için görevini bırakarak doğduğu Keleki köyüne gitti.

Elçibey yaklaşık 4,5 yıl Keleki'de yaşadıktan sonra 1997'de Bakü'ye döndü ve artık siyasi partiye dönüşen Azerbaycan Halk Cephesi Partisi genel başkanı olarak mücadelesi sürdürdü.

Yaşamının son dönemlerini ağır hastalıkla mücadele ederek geçiren Elçibey, 22 Ağustos 2000'de tedavi gördüğü Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde hayatını kaybetti.

"Türkiye'yi Azerbaycan kadar severdi"

Elçibey'in dava arkadaşı ve zamanında basın sözcülüğünü üstlenen Prof. Dr. Adalet Tahirzade AA muhabirine yaptığı açıklamada, eski Sovyet cumhuriyetleri arasında Rus ordusunu ülkeden çıkartan ilk ülkenin Azerbaycan olduğunu, bunu Elçibey'in cumhurbaşkanlığı döneminin en önemli olayı olarak gördüğünü söyledi.

Eğitim, bilim ve kültür alanında da önemli atılımlar yapıldığını belirten Tahirzade, "Elçibey döneminde çoğu Türkiye'ye olmak üzere binden fazla genç yurt dışına üniversite eğitimi almaya gönderildi. Sovyetlerden kalma kitaplar kaldırıldı, milli ders kitapları basıldı. Devlet dairelerinde sadece Azerbaycan Türkçesi konuşulması talimatını verdi. İlk yurt dışı ziyaretini Türkiye'ye gerçekleştirerek Azerbaycan'ın dış politikasındaki önceliği açıkça ortaya koydu." bilgisini verdi.

Tahirzade, "Bilge lider Elçibey, hayatını ülkesine ve Türk dünyasına adadı. Tüm Türk ülkelerini gönülden severdi. Fakat Türkiye'ye olan sevgisi bir başkaydı. Türkiye'yi de kendi vatanı olarak görür, Azerbaycan kadar severdi." dedi.