e-iş ‘cep’ten yayılacak

Shahla Aly ile dijital devrimin dünyayı nereye götürdüğü ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin bu dünyada nasıl yer alabilecekleri üzerine konuştuk. Aly, mobil iletişim araçlarıyla internete bağlanma imkanının, cep telefonu kullanımının hızla yaygınlaştığı Türkiye'ye büyük bir fırsat sunduğunu söylüyor.


e-business (e-iş) ve e-ticaret arasındaki fark nedir?

Günümüzde 'e-business' kavramının yanı sıra internet, network, computing, intranet, extranet gibi pek çok kavramla karşılaşıyorsunuz. IBM, 'e-business'ı 1996'da tanımladı. e-business, temel iş süreçlerini alıp, onları internet teknolojilerini kullanır hale getirmektedir. Bunu üç şekilde yapabilirsiniz. İlki, çalışanlarınız arasında intraneti kullanarak bir iletişim ağı oluşturmaktır. İkincisi, sizinle satıcılarınız ve tedarikçileriniz arasında extraneti kullanarak bir ağ oluşturmaktır. Üçüncüsü tüm organizasyonunuzun internet yoluyla dış dünyayla bağlantısını kurmaktır. Yalnızca çalışanlarınız arasındaki bilgi paylaşımını sağlayarak, müşteriye hiç ulaşmadan bir e-business olmak mümkün.

Dünyada e-business nasıl gelişti?

1995'ten bu yana oldukça yol aldık. 1995-96'da 'web sitesi' terimi bile sözlüklerimizde yoktu. 'e-business', 'internet' kelimeleri de öyle. Beş yıl içinde 'e-business' önemli bir küresel güç ifade eden bir sözcük haline geldi, dünya ekonomisini değiştiriyor. Ancak e-business konusunda nerede olduğumuzu 1'den 10'a kadar bir sıralama içinde nereye oturtabileceğimizi sorarsanız, şu an 2'lerdeyiz diyebilirim. Otomobil 1910'da neyse, o durumdayız; yani başlangıç noktasında...

DEVLETİN ROLÜ

Avrupa, Amerika ve Uzakdoğu'daki e-business potansiyelinin bir değerlendirmesini yapabilir misiniz?

- ABD açık farkla lider. Bunu, e-business için gerekli altyapıya ve başka özelliklere sahip olmanın yanı sıra devletin teşvik edici rolüne bağlayabiliriz. e-business'ın ilk aşaması, insanların PC'lerle iletişim sağladıkları aşamadır. Bugün, PC'lerle internete bağlanarak iş yapan insanların sayısı 200-250 milyon civarında. e-business'ın ikinci aşaması olan 'kablosuz e-business', insanların cep telefonlarıyla web sitelerine bağlanıp iş yaptıkları aşama olacak. 2003'te, toplam bir milyar cep telefonu dünya piyasasında olacak. Bugün dünyada altı milyar insanın yaşadığını düşünün. İki yıl içinde bunlardan bir milyarı cep telefonu kullanıyor olacak. Buna, Palm Pilot'lar vb. başka mobil iletişim araçlarını da ekleyebilirisiniz. Önümüzdeki yıllarda, teknoloji geliştikçe evlerdeki televizyonları kullanarak internete bağlanmak da mümkün olacak.

Gelişmekte olan ülkelerde insanların cep telefonları ya da Palm Pilot'ları olmayabilir, ancak mutlaka televizyonları vardır. En fakir ülkelerde bile herkesin bir televizyona sahip olduğu bir gerçek. Yoksul ülkelerin insanlarının internete ulaşabilmesi iki açıdan önemli: İlki, belli bir potansiyele sahip olmaları, ikincisi ve kanımca daha önemli olanı internetin bu insanlara bilgiye ulaşmanın yolunu açacağıdır.

Sizce bu durum, gelişmiş ülkelerle diğerleri arasındaki uçurumu büyütmeyecek mi?

- Bugün dijital olarak ikiye bölünmüş bir dünyadan söz ediyoruz. Bu bölünmüşlük giderek büyüyecek. Dünya, PC'si olan ve olmayan insanlardan oluşan iki kutba ayrılıyor. PC'si olanların bilgiye ulaşmaları daha kolay. En büyük korkumuz, bu durumun zenginle yoksul arasındaki uçurumu büyütmesidir. İnternet, e-business sadece 'para kazanmak' anlamına gelmiyor. İnsanlara internet yoluyla tıbbi yardım götürebiliyor, internet üzerinden duyma ve görme testleri yapabiliyorsunuz. Röntgen filmlerinizi internet aracılığıyla dünyanın herhangi bir yerindeki bir uzmana gönderebilir, analiz ettirebilirsiniz. İnternetten eğitim alabilirsiniz.

e-business haline gelmek isteyen firmalara neler tavsiye edersiniz?

- Yatırım yapmadan önce stratejinizi belirlemelisiniz. Kendinize sormanız gereken sorular şunlar: Neyi hedefliyorum? Rakiplerim kimler? Nasıl kár etmeyi planlıyorum? Nereden gelir elde edeceğim?. Bir web sitesi kurarken o siteyi ziyaret edecek insanları düşünmelisiniz. 'Online' stratejileriniz 'offline' stratejilerinizle uyumlu olmalı. Sanal mağazanızla gerçek mağazanızın uyum içinde çalışmasını sağlamalısınız. Bir başka önemli unsur da, pazarlama, teknoloji ve stratejiyi entegre edebilmek ve şirketinizdeki pazarlama, teknoloji, strateji departmanlarının ortak çalışmalarını sağlamaktır.

KOBİLERE E-İŞ REHBERİ

Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin birer e-business'a dönüşmek için neler yapmaları gerekiyor?

Öncelikle, temel iş süreçlerini dönüştürmeleri gerekiyor. İşin kendine özgü nitelikleri göz önünde bulundurularak nelerin temel iş süreçleri olduğu saptanmalı. Bu süreç, yatırımlar içinde en çok gelir sağlayan olmalı.

İkinci adım, teknolojiyle ilgili. e-business, teknoloji tarafından desteklenen iş demek. İkinci adımda yeni uygulamalar kullanmaya başlamalı ya da mevcut uygulamalar web için kullanılmalı.

Strateji belirledikten sonra, web üzerinde ulaşılabilir ve ölçümlenebilir bir ortama sahip olup olmadığınıza bakmalısınız. Sanal mağazanızı ziyaret eden insanlara hizmet verebilmeniz gerekir. Eğer sitenizi ziyaret etmek istiyorlarsa sitenize ulaşabilmeliler. Yarın binlerce insan siteyi ziyaret etmek istediklerinde bu talebi karşılayabilmelisiniz. Ölçümlenebilirlik bu demek.

Web sitenize 24 saat ulaşılabilmeli.

Müşterilerin web'de bıraktıkları bilgi birikimini kullanmalısınız. Web'deki müşterilerinizi çok iyi tanımak zorundasınız.